Μία «αποστολή» υπαρξιακής αναζήτησης

Μας ταξιδεύει φέτος το 23^ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης και μας ταξιδεύει όμορφα. Μας φτάνει  ως την «άκρη του κόσμου». Παρέα με μια ομάδα Δανών επιστημόνων και καλλιτεχνών που αναζητούν το νόημα της ζωής. Στη βορειανατολική Γροιλανδία. Σε απάτητα φιόρδ όπου οι πάγοι λιώνουν με πολύ γρήγορο ρυθμό.

Με το καράβι τους, που παραπέμπει σε αποστολές περασμένων αιώνων, ταξιδεύουν ως το «τέλος του κόσμου», εκεί που δεν υπάρχει «μετά», μελετώντας το φυσικό περιβάλλον της περιοχής και τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, ενώ ταυτόχρονα αναζητούν λύσεις στα αιώνια υπαρξιακά ερωτήματα του ανθρώπου.

Όμορφα τοπία της παγωμένης Γροιλανδίας ξεδιπλώνονται μπροστά μας μέσα στη σιωπή που μας καθηλώνει. Μια σιωπή που λειτουργεί ως θεματοφύλακας της ομορφιάς τους. Τα νερά βυθισμένα κάτω από τους πάγους, τα παγόβουνα, τα ψηλά βουνά με την λιγοστή βλάστηση που επιτρέπει η πολική τούνδρα, οριοθετούν τα «σύνορα του κόσμου», στα οποία δεν μας επιτρέπεται να πλησιάσουμε για να μην τα ταράξουμε, να μην αλλοιώσουμε την ομορφιά τους. Γιατί εμείς οι άνθρωποι είμαστε θορυβώδεις, ενοχλητικοί, περίεργοι, παρεμβατικοί, ενώ πολλές φορές γινόμαστε και καταστροφικοί.

«Μαζική εξαφάνιση στον πλανήτη μας έχει υπάρξει λίγες φορές», αναφέρει η θαλάσσια βιολόγος της ομάδας των Δανών επιστημόνων και καλλιτεχνών. «Αυτές οι μαζικές εξαφανίσεις έχουν συμβεί με ενδιάμεσα κενά εκατομμυρίων χρόνων. Το θλιβερό που συμβαίνει στην εποχή μας είναι ότι ένα μόνο είδος, το ανθρώπινο στην προκειμένη, προκαλεί μια νέα μαζική καταστροφή». Μόλις φτάνουν στο «τέλος του κόσμου» λαμβάνουν το μήνυμα «φτάνει, μην μας πλησιάζετε άλλο». Ωστόσο δεν ακούγεται δυνατά, επειδή μέσα στην απόκοσμη ερημιά εμφανίζεται ένα πετρελαιοφόρο.

Η ομάδα των Δανών επιστημόνων και καλλιτεχνών απέχει πολύ από το πλήρωμα του πετρελαιοφόρου… Είναι δύο κόσμοι εκ διαμέτρου αντίθετοι. Από τη μία μεριά, ο κόσμος του κέρδους και του καιροσκοπισμού, και, από την άλλη, ο κόσμος της σύνεσης, της ευαισθησίας, του βαθύτερου νοήματος της ζωής, ο κόσμος εκείνων που προσπαθούν να προσεγγίσουν με σεβασμό τη φύση, με στόχο να αφουγκραστούν τις ανάγκες της και όχι να την λεηλατήσουν.

Το ζητούμενο παραμένει πάντα η διάσωση του πλανήτη. Ωστόσο πολλές φορές το ξεχνάμε. Η υπεροψία μας δεν μας επιτρέπει να αντιληφθούμε πως είμαστε απλώς μία μικρή παρένθεση στην εξέλιξη της ζωής. Προτού καν προλάβουμε να προσαρμοστούμε στις νέες περιβαλλοντικές συνθήκες, επιδιώκουμε την αλλαγή τους. Αλλάζουμε το περιβάλλον πιο γρήγορα από τον χρόνο προσαρμογής μας σε αυτό. Νομίζουμε πως μπορούμε να επιβληθούμε πάνω στη φύση, να τη φέρουμε στα μέτρα μας, εκεί που θέλουμε εμείς. Φοβόμαστε. Ανοίγουμε τρύπες – καταφύγια για να αισθανόμαστε ασφαλείς. «Ίσως το νόημα της ζωής», αναφέρει ο γεωλόγος της ομάδας των Δανών επιστημόνων και καλλιτεχνών, «είναι να μπορεί κάποιος να βγει από τις τρύπες του…»

Το 23^ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης βάζει προορισμό το ίδιο το ταξίδι και εμείς, μέσα από την «Αποστολή στην άκρη του κόσμου» (Expedition to the End of the World του Ντάνιελ Ντέντσικ, Δανία – Σουηδία, 2013, 90΄), επιχειρούμε να βγούμε από τα καταφύγιά μας, να αφεθούμε στην ανυπέρβλητη ομορφιά του παρθένου τοπίου και να ζήσουμε, έστω και για λίγο, ένα ταξίδι υπαρξιακής αναζήτησης και επανανοηματοδότησης της παρουσίας μας σε αυτόν τον κόσμο.