«Ο πατέρας»: Η κατάθεση ψυχής του Άντονι Χόπκινς για τη νόσο Αλτσχάιμερ

Ο 83χρονος Άντονι, που τον υποδύεται ο επίσης 83χρονος Άντονι Χόπκινς, έχει προσβληθεί από τη νόσο Αλτσχάιμερ, με αποτέλεσμα να χάσει τη «νοητική του αυτοβιογραφία». Δεν θυμάται τίποτα, ούτε καν το όνομά του. Δέντρο χωρίς φύλλα που το δέρνουν οι άνεμοι, οι βροχές, τα χιόνια. Αντιμέτωπος με την απόλυτη μοναξιά στο πουθενά. Και παραδίδεται, ηττημένος από τη νόσο, στη στοργική αγκαλιά της γυναίκας που τον φροντίζει. Στο πρόσωπό της συναντά τη μητέρα του, επιστρέφει στην αρχέγονη μήτρα, γαληνεύει.

-Ποια είσαι εσύ;

-Ποιος είναι αυτός;

-Ποιος είμαι εγώ;

Εκείνη τον κατανοεί, προστατεύοντάς τον από την παγωνιά της απώλειας, από το «ψύχος του θανάτου». Το εναρκτήριο τραγούδι στην πρώτη σκηνή της ταινίας προοικονομεί την ύπαρξη αυτής της απώλειας και αποδίδει με τον καλύτερο τρόπο την προσπάθεια του Άντονι και των φροντιστών του να επιβραδύνουν την εξέλιξη της νόσου.

«Ποιὰ δύναμη εἶσαι ἐσὺ ἀπὸ τὰ βάθη

ποὺ μ᾽ ἔκανες νὰ σηκωθῶ ἀργὰ

καὶ παρὰ τὴ θέλησή μου

ἀπὸ τὶς κλίνες τοῦ παντοτινοῦ χειμώνα;

Δὲν τηρᾶς πόσο ἄκαμπτος, πόσο ἄκαμπτος

καὶ φορτωμένος χρόνους εἶμαι,

μακριὰ ἀπ᾽ τὸ ν᾽ ἀντέξω τὴν ἄγρια παγωνιά;

Μόλις καὶ μετὰ βίας μπορῶ νὰ κινηθῶ καὶ ν᾽ ἀναπνεύσω,

ἄσε με, ἄσε με ξανὰ στὸ ψύχος τοῦ θανάτου».

Mτφ. Μένιος Κουμανταρέας

Ο Άντονι δεν αποδέχεται αρχικά την πάθησή του, αρνείται να συνειδητοποιήσει την αδυναμία του, αντιστέκεται και προσπαθεί με νύχια και με δόντια να κρατηθεί στην πραγματικότητα, που όμως μέσα στο μυαλό του μεταβάλλεται διαρκώς. Άλλοτε γίνεται δύσθυμος, αντικοινωνικός και σκληρός, κι άλλοτε ευαίσθητος και πολύ τρυφερός. Οι μεταπτώσεις και οι συναισθηματικές του αλλαγές αποτελούν την απέλπιδα προσπάθειά του να μη χάσει την επαφή με το περιβάλλον γύρω του. Ωστόσο αντιλαμβάνεται σταδιακά πως μόνο μέσα από τη βοήθεια των άλλων θα μπορέσει να συνεχίσει τη ζωή του. Φοβάται, αλλά πρέπει να βρει τη δύναμη να τα καταφέρει.

Από τα πρώτα λεπτά της ταινίας, διεισδύουμε στον κόσμο του Άντονι, στον κόσμο του Αλτσχάιμερ, προσπαθώντας να τον καταλάβουμε και να τον συναισθανθούμε. Περιπλανιόμαστε, στο πλευρό του πρωταγωνιστή. Ζούμε μαζί του. Αναμετριόμαστε με τις αναμνήσεις του, τις επιλογές του.

Ο τρόπος που καταφέρνει ο σκηνοθέτης να μας κάνει μέρος αυτού του κόσμου είναι αριστουργηματικός. Σκοτεινά δωμάτια, κλειστές πόρτες, που όταν ανοίγουν, εμφανίζεται κάθε φορά και κάτι διαφορετικό. Σκόρπιες αναμνήσεις, που χάνουν κάθε σύνδεση με την πραγματικότητα. Ο Άντονι τις συναρμολογεί με τον δικό του τρόπο – άλλος κάθε φορά -, προσδίδοντάς τους τη σημασία που τον βολεύει. Τίποτα δεν μένει σταθερό στο μυαλό του, όλα αλλάζουν.

Ο Φλοριάν Ζελέρ δημιουργεί μια εξαιρετική ταινία. Πολλοί οι λόγοι που οδήγησαν σε αυτό. Πρώτα από όλα, το σενάριο της ταινίας, του βραβευμένου με Όσκαρ Κρίστοφερ Χάμπτον («Επικίνδυνες σχέσεις»), είναι βασισμένο στο ομώνυμο θεατρικό έργο του Φλοριάν Ζελέρ. Επίσης, το μοντάζ – που έχει ξεχωριστή βαρύτητα στη συγκεκριμένη ταινία – πραγματοποιήθηκε από τον Έλληνα Γιώργο Λαμπρινό. Επιπλέον, η μουσική επένδυση δεν θα μπορούσε να είναι πιο ταιριαστή. Μερικές φορές έχουμε την αίσθηση ότι τα κομμάτια γράφτηκαν αποκλειστικά για τους ήρωες της ταινίας.

Η Ολίβια Κόλμαν υποδύεται αριστοτεχνικά τον ρόλο της κόρης που φροντίζει τον πατέρα της – από την κόρη που αρνείται να αποδεχτεί ότι τον χάνει μέχρι την κόρη που τελικά συνειδητοποιεί ότι αυτός ο κύκλος της ζωής της έκλεισε οριστικά.

Και, φυσικά, υποκλινόμαστε στο μεγαλείο του εξαιρετικού Άντονι Χόπκινς, του πατέρα που μεταμορφώνεται σε «μικρό» μπαμπά και γίνεται ο μπαμπάς όλων μας. Το άνθρωπο που νιώθουμε την ανάγκη να τον κρατήσουμε στην αγκαλιά μας, να τον ηρεμήσουμε, να περάσουμε χρόνο μαζί του, να θυμηθούμε μέσα από εκείνον τους δικούς μας μπαμπάδες, τις αγκαλιές που μας έκαναν όταν ήμασταν μικροί και τις αγκαλιές που τους κάναμε εμείς όταν μεγάλωσαν εκείνοι. Αυτή η αντιστροφή των ρόλων αναδεικνύει το μεγαλείο της αγάπης.

Γιατί, τι άλλο είναι η αγάπη αν όχι υπέρβαση ρόλων και στερεοτύπων;

Δείτε την ταινία. Αποτελεί αναμφίβολα τη μεγάλη έκπληξη της φετινής κινηματογραφικής σεζόν!