Έφυγε από τη ζωή ο Χουλέν Μαδαριάγα, ο τελευταίος εκ των ιδρυτών της βασκικής ΕΤΑ

Σχεδόν 10 χρόνια μετά την κατάθεση των όπλων από τη βασκική ένοπλη οργάνωση ΕΤΑ και τρία χρόνια μετά την οριστική της διάλυση, ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα και πολυτάραχα κεφάλαια της σύγχρονης ισπανικής ιστορίας μοιάζει να κλείνει και βιολογικά τον κύκλο του, με το θάνατο του Χουλέν Μαδαριάγα, του τελευταίου εν ζωή από τα ιδρυτικά μέλη της Euskadi eta Askatasuna (Βασκική γη και ελευθερία), σε ηλικία 89 ετών.

Ο Μαδαριάγα είχε γεννηθεί στις 11 Οκτώβρη 1932 στο Μπιλμπάο και προερχόταν από αστική οικογένεια Βάσκων εθνικιστών. Ο πατέρας του, μέλος του Εθνικού Βασκικού Κόμματος, κατέφυγε μαζί με το μικρό του γιο στη Χιλή, στη διάρκεια του Ισπανικού Εμφυλίου, όπου έμεινε ως το 1942. Ο Μαδαριάγα σπούδασε νομικά στο Ηνωμένο Βασίλειο, λαμβάνοντας διδακτορικό από το Καίμπριτζ και στη συνέχεια επέστρεψε στην πατρίδα του, μπαίνοντας δυναμικά στο εθνικό κίνημα των Βάσκων, το οποίο διωκόταν ανηλεώς από τη δικτατορία του Φράνκο. Μαζί με τον Μπενίτο ντελ Βάλε, τον Ράφα Αλμπίσου και τον Χοσέ Λουίς Εμπαράνθα “Τσιγιαρντέγκι” ίδρυσαν αρχικά την Ekin, οργάνωση που αποσχίστηκε από τη νεολαία του Βασκικού Εθνικού Κόμματος, την οποία στα τέλη της δεκαετίας του ’50 μετέτρεψαν σε ΕΤΑ. Ο ίδιος μιλούσε για την ίδρυση της οργάνωσης, περιγράφοντάς την ως  “μια διαδικασία που κράτησε πολλούς μήνες, που ξεκινά από την ρήξη μας ως EKIN με το Εθνικό Βασκικό Κόμμα, την συνέλευση της Deba το Δεκέμβρη του 1958 όπου ο Τσιγιαρντέγκι αναλαμβάνει να βρει όνομα για την οργάνωση, το κείμενο που εστάλη στην αντιπροσωπεία μας στο Καράκας με νέες υπογραφές,  μέχρι την επιστολή που στείλαμε στον επικεφαλής της χώρας των Βάσκων, Ακγίρε, και κλείνει στις 31 Ιούλη 1959, ανήμερα του Αγίου Ιγνατίου, όπου γίνεται γνωστή η δημιουργία της Euskadi eta Askatasuna (ETA)”.

H οργάνωση είχε αυτονομιστικό και αντιδικτατορικό χαρακτήρα, με γνωστότερη περίπτωση τη δολοφονία του πρωθυπουργού του Φράνκο, Λουίς Καρέρο Μπλάνκο το 1973. Ο Μαδαριάγα δικάστηκε στη “δίκη του Μπούργκος” το 1970 με την κατηγορία της στάσης, μαζί με πλήθος μελών της ΕΤΑ, οι θανατικές ποινές που επιβλήθηκαν ωστόσο μετατράπηκαν σε ποινές κάθειρξης μετά από μεγάλες διεθνείς αντιδράσεις, ενώ το 1977, με την αποκατάσταση του κοινοβουλευτισμού, οι φυλακισθέντες απελευθερώθηκαν λόγω γενικής αμνηστίας. Η μεταπολίτευση στην Ισπανία δε σήμανε το τέλος, αλλά αντίθετα την ένταση των χτυπημάτων της ΕΤΑ, με κύριους στόχους μέλη των στρατιωτικών και αστυνομικών δυνάμεων, πολιτικούς, δικαστές, αλλά και επιχειρηματίες που αρνούνταν να πληρώσουν το λεγόμενο “επαναστατικό φόρο” στην οργάνωση (μια τέτοια περίπτωση αποτελεί την κεντρική υπόθεση του πολυσυζητημένου στην Ισπανία μυθιστορήματος “Πατρίδα”, που έγινε πρόσφατα σήριαλ στο ΗΒΟ). Η οργάνωση για μεγάλα διαστήματα είχε σημαντική κοινωνική απήχηση στη χώρα των Βάσκων, μέσω και του πολιτικού σκέλους της, Herri Batasuna, με τη δημοφιλία της να φθίνει σταδιακά τις τελευταίες τρεις περίπου δεκαετίες πριν την αυτοδιάλυσή της, μεταξύ άλλων και λόγω ενεργειών όπως η βομβιστική ενέργεια στα υπόγεια του σούπερ μάρκετ Hipercor, που σκότωσε 21 πολίτες και τραυμάτισε – εν μέρει αφήνοντας με μόνιμη αναπηρία – άλλους 45 πελάτες του καταστήματος.

Ο Μαδαριάγα, που πέρασε από μια σειρά ηγετικές θέσεις μέσα στην οργάνωση, κατέφυγε στη γαλλική Χώρα των Βάσκων, αποκτώντας γαλλική υπηκοότητα το 1986, ενώ το 1989 καταδικάστηκε σε τέσσερα χρόνια φυλάκισης και δεκαετή απαγόρευση παραμονής στη γαλλική χώρα των Βάσκων. Ο ίδιος ανήκε στην εθνικιστική πτέρυγα της ΕΤΑ, ενάντια σε άλλα ρεύματα εντός της οργάνωσης που διακήρυτταν πως εμπνέονται από το μαρξισμό.  Βγαίνοντας από τη φυλακή το 1991, ο Μαδαριάγα εγκαθίσταται στο Μπιλμπάο, όπου ασχολείται με τη δικηγορία, ενώ μετά το 1993, άρχισε να υποστηρίζει πως η ΕΤΑ είχε χάσει τη μάχη της αυτοδιάθεσης των Βάσκων, ζητώντας η οργάνωση να καταθέσει τα όπλα.

Στις αρχές του 1995 εγκατέλειψε και το πολιτικό σκέλος της ΕΤΑ, Herri Batasuna, μετά την άρνηση του κόμματος να τοποθετηθεί δημόσια κατά της εκτέλεσης του Γκρεγκόριο Ορντόνιες, στελέχους του Λαϊκού Κόμματος, από άντρες της οργάνωσης. Συνέχισε ωστόσο να δραστηριοποιείται πολιτικά σε άλλα βασκικά κόμματα. To 2006, παρά την αποστασιοποίησή του από την ΕΤΑ, ο ίδιος βρέθηκε ξανά στο στόχαστρο της ισπανικής δικαιοσύνης, καθώς διατάχθηκε η κράτησή του με την κατηγορία ότι συμμετείχε στο δίκτυο εκβιασμού Βάσκων επιχειρηματιών της οργάνωσης. Τελικά αφέθηκε ελεύθερος με εγγύηση, αλλά και την απαγόρευση εξόδου από το Παρίσι.

Θερμός υπέρμαχος της κατάπαυσης του πυρός, είχε ζητήσει δημόσια από την ΕΤΑ να ζητήσει συγγνώμη από τα θύματα, λέγοντας: “είπα πως όλος ο κόσμος πρέπει να ζητήσει συγγνώμη και αυτό δεν αφήνει απέξω την ΕΤΑ. Οι συγκρούσεις πάντα έχουν διάφορους εμπλεκόμενους και η ΕΤΑ ήταν ένας ακόμα. Πρέπει να ζητήσουν συγγνώμη όλοι οι επιτιθέμενοι”. Επίσης, σε συνέντευξή του τον Ιούλιο του 2009, δήλωνε πως “οι ριζοσπάστες δεν έχουν τα αρχ… για να αποσπαστούν από την κηδεμονία της ΕΤΑ”. Παρ’ όλα αυτά, μέχρι το τέλος της ζωής του παρέμενε πεπεισμένος ότι η ίδρυση της οργάνωσης ήταν σωστή απόφαση, εξηγώντας στην αυτοβιογραφία του “Προς τιμήν της αλήθειας”, που κυκλοφόρησε το 2020, πως ήταν μια μορφή αντίδρασης ενάντια στη δικτατορία του Φράνκο.

Ο θάνατος του Μαδαριάγα πυροδότησε νέο κύκλο αντιπαράθεσεων στην πολιτική σκηνή της Ισπανίας, με αφορμή την ανάρτηση του προέδρου του βασκικού πολιτικού συνασπισμού EH Bildu, Arnaldo Otegi, που αποχαιρέτησε τον ιδρυτή της ΕΤΑ, κάνοντας λόγο για πολιτικό “αφοσιωμένο στην ελευθερία του λαού μας”. Τα δεξιά κόμματα της Ισπανίας, από το Λαϊκό Κόμμα, ως τους συντηρητικούς φιλελεύθερους Θιουδαδάνος και το ακροδεξιό Βοξ, αντέδρασαν έντονα στην ανάρτηση του Otegi, καταδικάζοντάς τη ως “ασέβεια” προς τα περίπου 900 θύματα των ένοπλων επιθέσεων της ΕΤΑ στα χρόνια της ενεργού δράσης της.

https://twitter.com/ArnaldoOtegi/status/1379357874900631553?ref_src=twsrc%5Etfw%7Ctwcamp%5Etweetembed%7Ctwterm%5E1379357874900631553%7Ctwgr%5E%7Ctwcon%5Es1_&ref_url=https%3A%2F%2Fwww.20minutos.es%2Fnoticia%2F4647234%2F0%2Finstagram-y-facebook-bloquean-las-cuentas-de-otegi-por-sus-comentarios-tras-la-muerte-del-etarra-julen-madariaga%2F

Συνέπεια αυτών τον αντιδράσεων ήταν κατά πάσα πιθανότητα και η απόφαση του facebook και του Ίνσταγκραμ – που ανήκει στην ίδια εταιρεία – να αναστείλει το λογαριασμό του πολιτικού για 24 ώρες, κάτι στο οποίο ο ίδιος αντέδρασε γράφοντας στο τουίτερ μεταξύ άλλων “Δε θα μας κλείσουν το στόμα!”:

https://twitter.com/ArnaldoOtegi/status/1379472753888264193?ref_src=twsrc%5Etfw%7Ctwcamp%5Etweetembed%7Ctwterm%5E1379472753888264193%7Ctwgr%5E%7Ctwcon%5Es1_&ref_url=https%3A%2F%2Fwww.20minutos.es%2Fnoticia%2F4647234%2F0%2Finstagram-y-facebook-bloquean-las-cuentas-de-otegi-por-sus-comentarios-tras-la-muerte-del-etarra-julen-madariaga%2F