Ήρωες – Χαμένα όνειρα στα νοσοκομεία

Στο beat που έγραψες Αντώνη θα ραπάρω
και θα χαρίσω το τραγούδι όπου γουστάρω.
Τίτλο και νόημα δεν έψαξα για να βρω.
Μια ρήμα κόκκινη πάνω σε φόντο μαύρο.
Συναίσθημα παράξενο αλλά καθόλου ξένο.
Να ζω την ίδια ώρα που πεθαίνω,
Μη με παρεξηγείς για ό, τι δεις γραμμένο.
Σε όσους μου έρχεται, δώσε το αφιερωμένο

Έτσι ξεκίνησε η ζωντανή διαδικτυακή συναυλία των Κοινών Θνητών και της ΟΕΝΓΕ, με το τραγούδι αφιερωμένο, αφιερωμένη στην παγκόσμια μέρα υγείας. Πέρσι βέβαια υπήρχε ένα τελείως διαφορετικό κλίμα. Είχε διοργανωθεί μεγάλη συναυλία στον τηλεοπτικό σταθμό ΣΚΑΪ, με όλο το καλλιτεχνικό τσούρμο του εθνικού κορμού, αφιερωμένο στους  γιατρούς. Τότε ήταν η εποχή των υπέρκομψων χειροκροτημάτων στα μπαλκόνια, τότε οι γιατροί ήταν ήρωες. Γιατί μετά άρχισαν να μιλάνε μέσα από τα καλυμμένα στόματα.

Και αυτή η περσινή μέρα ήταν καθοριστική σε αυτό. Ήταν η πρώτη φορά που οι γιατροί έσπασαν τη σιωπή και βγήκαν στις πύλες των νοσοκομείων για να κοινωνήσουν τα προβλήματα τους, κόντρα στα φερέφωνα των μέσων μαζικής καταστολής. Εδώ το κλίμα άρχισε να αλλάζει από την πλευρά της νεοφιλελεύθερης συμμορίας. Εδώ δεν είχε χειροκρότημα. Εδώ είχε ΜΑΤ, ξύλο, δακρυγόνα. Εδώ είχε συκοφάντηση και λάσπη από τα κανάλια, εδώ σιγά-σιγά οι ήρωες μετατρέπονται σε ανεύθυνους εγκληματίες. Αναμενόμενο βέβαια καθώς οι ήρωες της αστικής δημοκρατίας είναι ή πεθαμένοι ή βουβοί, δηλαδή ακίνδυνοι. Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης ήταν φυλακισμένος ζωντανός, ήρωας έγινε όταν πέθανε. Όπως και κλασσικό παράδειγμα ήταν το πώς το σύστημα θαύμαζε και τύπωνε σε μπλουζάκια τον Τσε Γκεβάρα (αφού πρώτα τον είχε σκοτώσει), αλλά δαιμονοποίησε τον Φιντέλ Κάστρο αφού όντας ζωντανός συνέχιζε να ενοχλεί. Από αυτή την πλευρά μάλλον καλύτερα να μην είσαι ήρωας για αυτούς, γιατί αυτό σημαίνει πως είτε ζεις και ενοχλείς (και άρα κατευθύνεσαι στη θυσία) είτε είσαι πεθαμένος, κυριολεκτικά ή μεταφορικά.

Έτσι λοιπόν η συναυλία των Κοινών Θνητών ήταν πολύ καλύτερο αφιέρωμα, πολύ πιο ζωντανό, πολύ πιο μαχητικό και αληθινό από το περσινό στημένο συνονθύλευμα. Οι στίχοι Σε αυτή την μηχανή, του κόσμου οι λαοί, αντί για λάδι καίνε ανθρώπου αίμα, μα αλλάζουν οι καιροί και θα έρθει και η στιγμή και ο δούλους θα είναι αυτός που βάζει στέμμα περιγράφουν πολύ καλύτερα τις αγωνίες και  την πραγματικότητα των καθημερινών νοσοκομειακών γιατρών, αλλά και της ομοσπονδίας μας, της ΟΕΝΓΕ η οποία έδειξε πρωτοφανές σθένος όλη αυτή την περίοδο. Και ήταν μια περίοδος που εξελίχθηκε σε Γολγοθά για τους γιατρούς. Γιατί όσο η πανδημία προχωρούσε, τόσο ξεκινούσε μια προσπάθεια απαξίωσης και στοχοποίησης των υγειονομικών. Το αφήγημα του success story κατέπεσε γρήγορα και η κυβέρνηση στην προσπάθειά της να αποποιηθεί κάθε ευθύνη, χρειαζόταν εξιλαστήρια θύματα. Ο δρόμος είχε ήδη στρωθεί με το όλο αφήγημα περί ατομικής ευθύνης. Όμως δεν αρκούσε, ειδικά όταν οι ενώσεις των νοσοκομειακών γιατρών αμφισβήτησαν τη γραμμή παραπληροφόρησης που είχε επιβάλει το καθεστώς Μητσοτάκη.

Σε αυτό το σημείο επέστρεψε η κυβέρνηση στο γνωστό από τη δεκαετία του ’50 θεώρημα του εσωτερικού εχθρού. Και αυτός ο εσωτερικός εχθρός αυτή τη φορά είναι οι γιατροί. Αρχικά ήταν οι ανεύθυνοι συνδικαλιστές, στη συνέχεια ήταν οι ασυνείδητοι που δε δεχόταν να υπογράψουν δίμηνες συμβάσεις που θα αποτελούσαν το πρώτο βήμα για την ιδιωτικοποίηση του εθνικού συστήματος υγείας, και τελικά έγιναν οι εργαζόμενοι που περισσεύουν. Τι θα τους κάνουμε άραγε τόσους γιατρούς μετά την πανδημία, όπως αναρωτήθηκε γνωστός παπαγάλος με κοστούμι σε κεντρικό δελτίο παραπληροφόρησης. Όλα αυτά έρχονται να πατήσουν σε μια προπαγάνδα που καλλιεργείται χρόνια, ένα παραμύθι στο οποίο όλοι οι γιατροί παίρνουν φακελάκια, είναι υπεράριθμοι και πλεονάζοντες. Είναι το ίδιο παραμύθι στο οποίο η μόνη λύση είναι η ιδιωτικοποίηση της δημόσιας υγείας. Είναι το ίδιο παραμύθι το οποίο κατέρρευσε στη διάρκεια της πανδημίας. Και όσο και αν η κυβέρνηση προσπαθούσε να κρυφτεί πίσω από την επιτροπή «ειδικών», η ασυναρτησία των μέτρων, η αποτυχία των προβλέψεων και η πραγματικότητα δικαίωναν όλο και περισσότερο τις φωνές των υγειονομικών.

Τόσο που ακόμα και χωρίς τα κανάλια να φιλοξενούν τους εκπροσώπους των νοσοκομειακών ενώσεων, ακόμα και με τις θέσεις τους να διαστρεβλώνονται από την κάθε ομάδα αλήθειας και το κάθε επίδοξο τρολ, ο πρωθυπουργός αναγκάστηκε να απαντήσει στις θέσεις τους μέσα από άλλη μία καλά προστατευμένη συνέντευξή του. Και φυσικά είπε για άλλη μια φορά ψέματα. 2 εκατομμύρια εμβόλια. Ψέμα: 2 εκατομμύρια δόσεις, ένα εκατομμύριο εμβολιασμένοι. Τα νοσοκομεία δεν είναι νοσοκομεία μιας νόσου. Ψέμα, αρκεί να πάρει κάποιος τηλέφωνο να κλείσει ένα ραντεβού για χειρουργείο ή για τακτικό ιατρείο. Οι μεγάλες ιδιωτικές κλινικές συμβάλουν αναλαμβάνοντας περιστατικά σε ΜΕΘ που δεν είναι covid. Ψέμα, την πελατεία τους αυξάνουν, ενώ ταυτόχρονα διατηρούν τις αίθουσες τους «covid free», ώστε να πλασάρουν καλύτερα τις υπηρεσίες τους.

«Να του σαλεύω για να το μερεύω, να του σφυρίζω, να το νανουρίζω, να το φουντώνω, να το ξεφουσκώνω και στην κομούνα να είμαι οπορτούνα, για να σας εκτονώνω, με πλαίσιο τον νόμο. Δουλειά σου είναι μου πάνε να κρύβεις τα τρωτά, των καθιερωμένων. Για να διατηρήσομε τα οικονομικά των ευαρεστημένων.» Οι στίχοι αυτοί από το τραγούδι μηχανισμός του Νικόλα Άσιμου περιγράφουν με πολύ ωραίο τρόπο τον ρόλο των καθεστωτικών δημοσιογράφων και όχι μόνο. Από κοντά και πρόθυμοι εργατοπατέρες και τα εργοδοτικά τσιράκια τα οποία φροντίζουν από τη μία να αποτελούν ανάχωμα στα δίκαια αιτήματα των εργαζομένων ενώ από την άλλη ενισχύουν την κυβερνητική προπαγάνδα. Κάθε φαινόμενο αυθαιρεσίας είναι παρεξήγηση, οι γιατροί ή περισσεύουν ή δεν θέλουν να έρθουν, οι εκβιασμοί και οι επιτάξεις γίνονται με το χαμόγελο στα χείλη. Όλα βαίνουν καλώς για τους συνδικαλιστές που κοιτάνε να σώσουν το τομάρι τους, μέσα από ψεύτικα νούμερα και ακίνδυνες ανακοινώσεις.

Κόντρα σε αυτούς το σύνολο του ιατρικού κλάδου, ακόμα και η δεξιά πλειοψηφία του ιατρικού συλλόγου Αθηνών η οποία αδυνατώντας να κρύψει το γεγονός ότι χρειάζονται προσλήψεις, γέννησε την οργή των payroll της λίστας Πέτσα. Για εκεί υπήρχαν λεφτά, για τις ανάγκες των νοσοκομείων όχι. Με βάση στοιχεία του ΟΟΣΑ κάθε χρόνο αποχωρούν από την Ελλάδα 1200 με 1500 γιατροί, ενώ οι απόφοιτοι είναι 1000, δηλαδή κάθε χρόνο το δυναμικό μειώνεται κατά 500 γιατρούς (χωρίς τις συνταξιοδοτήσεις), ενώ το ποσοστό αποφοίτων γιατρών είναι το τέταρτο μικρότερο στην Ευρώπη. Συνολικά την δεκαετία του 2010 με 2020 έφυγαν περίπου 18.000 γιατροί, ενώ το μέγεθος του ιατρικού συλλόγου Αθηνών είναι 25.000. Πώς έχουμε πλεόνασμα γιατρών μετά; Η Ελλάδα είναι πρώτη όχι σε αριθμό ενεργών γιατρών ανά χιλιάδες κατοίκους, αλλά σε άδειες ασκήσεως επαγγέλματος, οι οποίες ανήκουν και σε γιατρούς που έχουν φύγει από την Ελλάδα, δεν ασκούν το επάγγελμα ή έχουν βγει στη σύνταξη. Αυτό είναι το πλεόνασμα που δεν υπάρχει. Αυτά είναι τα ψέματα, η απαξίωση και η αδιαφορία που μαζί με τους πενιχρούς μισθούς, τις απλήρωτος εφημερίες, συνεχίζουν να οδηγούν τους νέους συναδέλφους στη μετανάστευση.

«Αέρα στις κορφές, μαύρα φεγγάρια στις καρδιές, έλα και πάρτη μόνο σου τη λευτεριά με τραγούδια, όπλα και σπαθιά» τραγουδούσαν για τους ήρωες του αντάρτικου της κατοχής. Και αυτούς τους δολοφόνησαν τα όνειρα (ή και τους ίδιους) την περίοδο του εμφυλίου. Γιατί πίσω από τα νούμερα και τις ιδέες, κρύβονται άνθρωποι. Κρύβεται ο ειδικευόμενος που του κόπηκε το μεροκάματο επειδή «μίλησε απρεπώς» στη Διοίκηση, κρύβεται ο απολυμένος πρόεδρος των εργαζομένων του Αγίου Σάββα, κρύβεται η απολυμένη επικουρική γιατρός του Χατζηκώστα που διεκδίκησε τη νόμιμη άδεια ειδικού σκοπού για να μεγαλώσει το παιδί της, κρύβεται ο καθένας και η καθεμία από εμάς που συγκρούεται μετωπικά με τη ζοφερή πραγματικότητα στα ελληνικά νοσοκομεία. Πίσω από τη στατιστική, μας κοιτά ο χάρος και του τρέχουνε τα σάλια όπως τραγουδούσε ο Διονύσης Σαββόπουλος στον Καραγκιόζη. Αυτό μας τρώει και μας σώζει και εμάς, ότι ονειρευόμαστε σαν τον καραγκιόζη κουβαλώντας στις φριχτές μας πλάτες, προσβολές και συμπεριφορές που μας κάνουν να μην μπορούμε να κοιμηθούμε τα βράδια. Πίσω από τους αριθμούς υπάρχουν γιατροί που κόπιασαν για να σπουδάσουν και να ενταχθούν στο σύστημα υγείας ώστε να βοηθήσουν τον συνάνθρωπό τους. Και που για τον ανθρωπισμό στον οποίο πιστεύουν, αγχώνονται, παλεύουν πολλές φορές μόνοι τους σε χωριά, καρδιοχτυπούν, πεθαίνουν και ξαναγεννιούνται μετά από κάθε διακομιδή που κάνουν, γιατί δεν υπάρχει κάποιος ειδικός για να την κάνει, κλαίνε μόνοι τους όταν τους προσβάλει ο κάθε εξουσιομανής προϊστάμενος, προσπαθούν να κάνουν υπομονή ελπίζοντας πως κάποια στιγμή τα όνειρά τους για να αλλάξουν τον κόσμο, μέσα από την επιστήμη θα μπορέσουν να γίνουν πραγματικότητα, την ίδια ώρα που προσπαθώντας να το κάνουν μπορεί να χάνουν τον εαυτό τους, να μη βρίσκουν χρόνο να κάνουν οικογένεια ή να ζήσουν ανέμελα τη νιότη τους.

Γιατί προς το παρόν τα όνειρά τους πεθαίνουν στα νοσοκομεία. Μπορεί να προσπαθούν  να σώσουν τους άλλους, αλλά πολλές φορές δε μπορούν να σώσουν τον εαυτό τους. Γιατί αυτή είναι η μοίρα των ηρώων της αντίπερα όχθης. Δε φορούνε ούτε μπέρτα, ούτε είναι ατρόμητοι, ούτε αγέρωχοι. Ακόμα και ο Batman και ο Superman και οι άλλοι ηπερήρωες του δυτικού κόσμου ενηλικιώθηκαν μέσα από τις πένες των Alan Moore και Frank Miller και πλέον νιώθουν πόνο και κινούνται στο σκοτάδι του περιθωρίου και όχι στα φώτα των κεντρικών λεωφόρων. Έτσι λοιπόν είναι πιο κοντά στους δικούς μας ήρωες, που είναι κυνηγημένοι για τις ιδέες τους, αγχωμένοι για το παρόν και φοβισμένοι για το αύριο. Προτιμούνε να λυγίζουν αυτοί και όχι οι αξίες τους. Ξέρουν πως όταν οι ίδιοι θα πάνε στο υπουργείο θα φάνε ξύλο από τα ΜΑΤ, ενώ δίπλα ο Φουρθιώτης θα τραμπουκίζει τον υπουργό με μπράβους. Έχουν καταλάβει ότι ζουν σε ένα κράτος το οποίο κυβερνά μια διεστραμμένη και έκφυλη αστική τάξη, βγαλμένη μέσα από τη φιλοσοφία στο μπουντούαρ του Μαρκησίου Ντε Σαντ, που πήρε αρκετά χρόνια για να αντιληφθούν ότι δεν ήταν τα απομνημονεύματα ενός εκκεντρικού δημοκράτη, αλλά η αναπαράσταση μιας ξεπεσμένης εξουσίας. Και παρόλο που τα ζουν όλα αυτά, παρόλο που βλέπουν το μαύρο στον ουρανό, τολμούν να βάζουν το κόκκινο στα όνειρά τους και να συνεχίζουν.

«Σ’ αυτούς που αλήθεια γεννηθήκαν πριν πεθάνουν, Στους πιτσιρικάδες που δε θέλουνε ποτέ να χάνουν, Στους τρελούς και ανισόρροπους της κάθε γειτονιάς, Στο φευγάτο που τον ψάχνει ο φονιάς. Στον ποιητή που ήταν πάντοτε στιχάκι, Στον κακό το μαθητή που όμως δεν έγραφε σκονάκι, Σ’ όσους δε κάρφωσαν και σε όσους καρφωθήκαν, Σ’ όσους παίξανε στη φωτιά και δεν καήκαν. Σ’ όσους ξυπνήσαν απ’ τον ύπνο του δικαίου, Και δε τρόμαξαν θανάσιμα τους άλλους υπνοβάτες, Μα τους βγάλαν τις γραβάτες που χαν φίδια στο λαιμό, Φορεμένες από κάποιο αφεντικό. Σ’ όλα τα αδέρφια και σε όλα τα αλάνια» Αφιερωμένο,  Κοινή Θνητοί

Χριστοδούλου Πάνος, Βιοπαθολόγος / Εργαστηριακός Ιατρός, MSc Διοίκησης Μονάδων Υγείας, Υποψήφιος Διδάκτορας Ιατρικής Πανεπιστημίου Πατρών, PGCert Διαχείρισης κρίσεων στη δημόσια υγεία και ανθρωπιστικής απάντησης, Μεταπτυχιακός φοιτητής στο ΠΜΣ Τρόφιμα, Διατροφή και Μικροβίωμα της ιατρικής του ΔΠΘ