15-19 Απρίλη 1961: Τα γουρούνια του ιμπεριαλισμού πνίγονται στον Κόλπο των Χοίρων — Νικολάς Γκιγιέν: Δυο ποιήματα για το Έπος της Πλάγια Χιρόν — Το δεύτερο ¡Patria o Muerte! και ο σοσιαλιστικός χαρακτήρας της Επανάστασης

[…] η Κούβα είχε δεχτεί μια φιλική επίσκεψη, εκ μέρους της Ουάσιγκτον, από αεροπλάνα, πολεμικά πλοία, μισθοφόρους κι εκατομμυριούχους, σε εκπαιδευτική αποστολή. Δεν μπόρεσαν να περάσουν πέρα από τον Κόλπο των Χοίρων.

(Εδουάρδο Γκαλεάνο: Μια σύντομη ανασκόπηση για το πώς η Αμερική σπέρνει Δημοκρατίες)

O Φιντέλ στην ταξιαρχία Αεράμυνας. (Πηγή: cubadebate.cu)

[..] οι εχθροί του δεν λένε
πως όταν έγινε η εισβολή στην Κούβα, δεν έβαλε το στήθος του μπροστά απλά και μόνο για να τον απαθανατίσει η Ιστορία,
πως αντιμετώπισε όλους τους τυφώνες σαν να ήταν κι ο ίδιος ένας τυφώνας
πως γλίτωσε από εξακόσιες τριάντα δολοφονικές απόπειρες,
πως με την αποφασιστικότητά του, που ήταν μεταδοτική, κατάφερε να κάνει την αποικία πατρίδα,
και πως δεν ήταν χάρη στα μάγια του Μαντίνγκα ή στο θαύμα του Θεού, που αυτή η νέα πατρίδα κατάφερε να επιβιώσει μετά από δέκα προέδρους των Ηνωμένων Πολιτειών, έτοιμους πάντα να ορμήσουν με μαχαίρι και πιρούνι να τη φάνε […]

(Εδουάρδο Γκαλεάνο: Φιντέλ)

Από το βιβλίο: Καθρέφτες ‒ Μια Σχεδόν Παγκόσμια Ιστορία
Μετάφραση: Ισμήνη Κανσή, Πάπυρος, 2009 (σσ. 275, 320)

*

Το Έπος της Πλάγια Χιρόν, 15-19 Απρίλη 1961

Μέσα από δύο ποιήματα του Νικολάς Γκιγιέν

και

Τα γεγονότα πίσω απ’ τους στίχους

Ο σοσιαλιστικός χαρακτήρας της Επανάστασης

*

Μετάφραση – Σημειώσεις – Κείμενα και Μεταφράσεις Κειμένων – Επιμέλεια Φωτό
Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο

Το γόνιμο αίμα του Εδουάρδο Γκαρσία.

Το Γόνιμο Αίμα

Νικολάς Γκιγιέν

Στον Εδουάρδο Γκαρσία, πολιτοφύλακα, που
πεθαίνοντας, χτυπημένος από τα αεροπορικά
πυρά των γιάνκηδων, τον Απρίλη του 1961,
έγραψε με το αίμα του το όνομα του Fidel.

Για τον στρατιώτη που έπεσε στη μάχη
και με το αίμα του FIDEL στον τοίχο γράφει,
μην πεις πως πήγε στράφι:
τούτο το αίμα σύμβολο είναι της Πατρίδας πως υπάρχει.

Κι αν η φωνή απ’ τον πόνο
δεν βρίσκει γλώσσα να εκφραστεί και να μιλήσει
μην πεις ότι έχει πια σιγήσει
γιατί τη γλώσσα την καθάρια των Προγόνων ξέρει μόνο.

Όταν το σώμα το άψυχο θα πέσει
πάνω στη γη που βιαστικά ποθεί να το σκεπάσει
μην πεις πως τώρα θα ησυχάσει,
γιατί για την Πατρίδα ολόρθο, φεγγοβόλο θα έχει θέση.

Κανείς ποτέ δεν εμποδίζει
μία καρδιά διαμελισμένη να χτυπάει.
Μην πεις πως έφυγε και πάει:
το γόνιμο αίμα, της Πατρίδας σου τις ρίζες θα ποτίζει.

Έχω (ενότητα Ρομανσέρο), 1964
Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος, 15-16 Απρ. 2017

Η γραφή του Εδουάρδο Γκαρσία, στο κομμάτι της πόρτας, όπως σώζεται στο Μουσείο της Επανάστασης στην Αβάνα, σε φωτό του Eliany Benito Martínez. (Πηγή: islalsur.wordpress.com)

*

20 Απρίλη 1961. Το τέλος. Η CIA είχε στρατολογήσει και είχε εκπαιδεύσει στη Γουατεμάλα πάνω από 5.000 Κουβανούς αντικαθεστωτικούς.

Μπουμπουκιάζει ο Απρίλης

Νικολάς Γκιγιέν

Μπουμπουκιάζει ο Απρίλης,
μανδύας μπλε, πράσινο στέμμα,
άρωμα λεπτό πλανιέται
και τα φύλλα αργοσαλεύουν,
μα από του βοριά τα μέρη
πειρατές με αρμάδα φτάνουν
να χτυπήσουν με μαχαίρι,
όπως οι ύπουλοι χτυπάνε,
της Χιρόν το φαρδύ στήθος
που τη θάλασσ’ αγκαλιάζει.

Σε δολάρια τους πληρώνουν
γιάνκηδες και τους προστάζουν:
μη μείνει όνειρο στην Κούβα,
ούτε δέντρο ούτε λουλούδι.
Μες στη μαύρη νύχτα ορμάνε
για να σφάξουν και να φύγουν,
μα ο λαός μας τους τρομάζει,
τους τρομάζει τους στρυμώχνει,
τους στρυμώχνει τους χτυπάει,
τους χτυπάει και τους τσακίζει.

Κι όπως βουίζουνε οι σφαίρες
έντρομοι γυρνούν μπρος πίσω:
μόνο η θάλασσα απομένει,
μα τα κύματα δεν παίζουν·
τα σκαριά τους διαλυμένα
έρμαια στο νερό, συντρίμμια.
Απ’ το φόβο μην πεθάνουν
πεθαμένοι είναι για πάντα:
κι ο λαός τούς δείχνει ότι
ζει μονάχα όποιος πεθαίνει
με την καταχνιά μπροστά του
και την ξαστεριά στο αίμα.

Έχω (ενότητα Ρομανσέρο), 1964
Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος, 15-16 Απρ. 2017

Το ισπανικό κείμενο στο τέλος

Νικολάς Γκιγιέν – Νικολάς Κριστόμπαλ Γκιγιέν Μπατίστα
(Nicolás Guillén – Nicolás Cristóbal Guillén Batista)
Κούβα. 10 Ιουλίου 1902, Καμαγουέι – 16 Ιουλίου 1989, Αβάνα
Σχέδιο (5^o από 5), Μπάμπης Ζαφειράτος, 15.VII.2016 (Μολύβι, 29 χ 21 εκ.)

*

Τα γεγονότα πίσω απ’ τους στίχους

Ο σοσιαλιστικός χαρακτήρας της Επανάστασης

Αεροδρόμιο Antonio Maceo, στο Santiago de Cuba

Εδουάρδο Γκαρσία Δελγάδο

Eduardo García Delgado. Γεννήθηκε στις 13 του Οκτωβρίου 1935 σε μια οικογένεια ψαράδων στο Σιενφουέγος. Ήταν το ένατο παιδί του Άνχελ Γκαρσία και της Μαρίας Δελγάδο. Σπούδασε στο Ινστιτούτο της γενέτειράς του, μέχρι το δεύτερο έτος του γυμνασίου. Μετά το θάνατο του πατέρα του μετακόμισε στην Αβάνα σε αναζήτηση εργασίας για να στηρίξει οικονομικά την οικογένειά του. Πιάνει δουλειά με 45 πέσος το μήνα σε ένα γραφείο στην Παλιά Αβάνα και τα βράδια κάνει μαθήματα δακτυλογράφησης και στενογραφίας.

Μετά τη νίκη της επανάστασης, την 1η Ιανουαρίου 1959, ο Εδουάρδο Γκαρσία ήταν από τους πρώτους νέους που εντάχθηκαν στην Εθνική Επαναστατική Πολιτοφυλακή και αργότερα έγινε μέλος των στρατευμάτων της Αεράμυνας, όπου εκτός από οπλίτης υπηρέτησε και ως εκπαιδευτής.

Η 15 Απρίλη του 1961 ήταν το προανάκρουσμα για την εισβολή των μισθοφόρων στον Κόλπο των Χοίρων, 17-19 Απρ. 1961.

Αεροσκάφη με ψεύτικα διακριτικά της Πολεμικής Αεροπορίας της Κούβας διεξάγουν επιδρομές στη βάση του San Antonio de los Baños (Επαρχία της Αρτεμίσα, 26 χιλ. νότια της Αβάνας), στο αεροδρόμιο Antonio Maceo, στην πόλη Santiago de Cuba (νότια της Κούβας, στα δυτικά του Γκουαντάναμο) και στο αεροδρόμιο Ciudad Libertad (9 χιλ. βορειοδυτικά της Αβάνας).

Αεροπλάνο των γιάνκηδων με το διακριτικό σήμα της Επαναστατικής Πολεμικής Αεροπορίας (Fuerza Aérea Revolucionaria), που καταρρίφθηκε από τα κουβανικά στρατεύματα.

Στόχος τους ήταν να καταστρέψουν στο έδαφος τα λιγοστά αεροπλάνα, κληρονομιά από την Επανάσταση, με διαφορετικά εμπορικά σήματα καπιταλιστικών χωρών, που τα ανταλλακτικά τους, ακόμα και τότε, ήταν πολύ δύσκολο να αποκτηθούν.

Η επίθεση αποτελούσε μέρος ενός ιμπεριαλιστικού σχεδίου, για την καταστροφή της μικρής κουβανικής αεροπορικής δύναμης, που διέθετε λιγοστούς πιλότους με ελάχιστη εκπαίδευση.

Το έτος 1961 ήταν μια μεγάλη δοκιμασία για τη νεαρή Κουβανική Επανάσταση, με τους αντεπαναστάτες στην εξορία να τελούν επισήμως υπό την αιγίδα του Αϊζενχάουερ αρχικά και του «δημοκράτη» Κένεντυ στη συνέχεια.

Σημειωτέον ότι ο Κόλπος των Χοίρων είναι η πρώτη επιχείρηση του καλού προέδρου, με την ανάληψη των καθηκόντων του, τον Ιαν. του 1961 –πριν και από την κλιμάκωση του πολέμου στο Βιετνάμ– την οποία θα ολοκληρώσει αμέσως μετά με το δολοφονικό του εμπάργκο (bloqueo).

Εκείνο το ξημέρωμα λοιπόν, της 15 Απριλίου 1961, ο Εδουάρδο Γκαρσία ήταν στο πόστο του στη Ciudad Libertad. Το εχθρικό B-26 κάνει διαρκώς πτήσεις, σκορπώντας το θάνατο.

Ο μαχητής τραυματίζεται από θραύσματα στο χέρι και στο λαιμό, αλλά αιμόφυρτος βρίσκει τη δύναμη με το γόνιμο αίμα του, να εγγράψει στην ιστορία τη βαθιά πίστη ότι οι Κουβανοί, όταν χρειαστεί, είναι ικανοί να δώσουν και τη ζωή τους, για την Επανάσταση.

Έτσι πριν πεθάνει, ο 25χρονος, πάνω στην πόρτα ενός θαλάμου, στη σχολή της Ciudad Libertad, θα γράψει με ευδιάκριτα αιμάτινα γράμματα τη λέξη FIDEL. Ένδειξη σεβασμού και αγάπης, για την Επανάσταση και τον ηγέτη της.

Και ο Νικολάς Γκιγιέν θα υμνήσει αυτό το 25χρονο παλληκάρι, χαρίζοντάς του τη δεύτερη αθανασία του.

16 Απρίλη 1961

Ο σοσιαλιστικός χαρακτήρας της Επανάστασης

16 Απρίλη 1961. ¡Patria o Muerte!

16 Απρίλη 1961. Μία μέρα μετά την επίθεση των ΗΠΑ στον Κόλπο των Χοίρων. Συμβολή των οδών 23 και 12 (περιοχή Βεδάδο, όπου και η Πλατεία της Επανάστασης), απέναντι από τη νεκρόπολη Κολόν (το κοιμητήριο της Αβάνας και εθνικό μνημείο της Κούβας· η Οδός 12 οδηγεί στο Κολόν).

Στη μεγάλη διαδήλωση που πραγματοποιήθηκε για τις κηδείες των θυμάτων από τις αεροπορικές επιδρομές στην Πλάγια Χιρόν, ο Φιντέλ διακηρύσσει το σοσιαλιστικό χαρακτήρα της επανάστασης. Η απάντηση από τους ένοπλους Κουβανούς είναι για δεύτερη φορά ομόφωνη: «Πατρίδα ή Θάνατος».

Το πρώτο ¡Patria o Muerte! ήταν στις 5 Μάρτη 1960, την επομένη της ανατίναξης του La Coubre στο λιμάνι της Αβάνας. Βλέπε κάτω τη σχετική παραπομπή.

16 Απρίλη 1961. Στη συμβολή των οδών 23 και 12. «Πατρίδα ή Θάνατος». Βλέπε και επάνω φωτό.

Ο Φιντέλ Κάστρο, μπροστά σε μια εξοργισμένη και αγριεμένη λαοθάλασσα, θα ξεκαθαρίσει:

«Εργάτες και αγρότες της Πατρίδας, η χθεσινή επίθεση ήταν το προοίμιο για την επιθετικότητα των μισθοφόρων· η χθεσινή επίθεση που κόστισε επτά ηρωικές ζωές είχε σκοπό να καταστρέψει τα αεροπλάνα μας στο έδαφος, αλλά απέτυχε. Μόνο δύο αεροσκάφη μας καταστράφηκαν, ενώ τα περισσότερα των εχθρικών αεροπλάνων υπέστησαν ζημιές ή καταρρίφθηκαν».

[…] «Εδώ, πάνω απ’ τους τάφους των νεκρών συντρόφων μας, εδώ, δίπλα σε ό,τι απόμεινε από τους ηρωικούς νεαρούς άντρες, τους γιους των εργαζομένων και τους γιους των ταπεινών, ας επιβεβαιώσουμε την απόφασή μας ότι θα προτάξουμε το στήθος μας στις σφαίρες, ακριβώς όπως εκείνοι έδωσαν τη ζωή τους, όταν ήρθαν οι μισθοφόροι. Περήφανοι όλοι μας που υπερασπιζόμαστε αυτή την Επανάσταση των ταπεινών, από τους ταπεινούς και για τους ταπεινούς, δεν θα διστάσουμε μπροστά σε τίποτα, και θα την υπερασπιστούμε μέχρι την τελευταία σταγόνα του αίματός μας».

7 νεκροί και 53 τραυματίες ήταν το αποτέλεσμα της άνανδρης επίθεσης στη βάση και στα δυο αεροδρόμια.

Η επίθεση της 15 Απριλίου του 1961 προανήγγειλε τη μισθοφορική εισβολή, στην αμμουδιά της Playa Girón, δυο μέρες αργότερα.

16 Απρίλη 1961. Νεκροταφείο Κολόν. Η κηδεία των θυμάτων.

17-19 Απρίλη 1961. Η πρώτη ήττα του αμερικανικού ιμπεριαλισμού

Την αυγή στις 17 Απριλίου, πραγματοποιήθηκε η μισθοφορική εισβολή, που ονομάστηκε από τους διοργανωτές της Επιχείρηση Πλούτωνας. Η Ταξιαρχία 2506 περιελάμβανε συνολικά 1.500 άντρες, που αποβιβάστηκαν από πέντε πολεμικά πλοία των ΗΠΑ και συνοδεύονταν από άλλες δυνάμεις του ναυτικού.

Οι επαναστατικές δυνάμεις αντιμετώπισαν ηρωικά τους μισθοφόρους, το ναυτικό, τα άρματα μάχης και τα αεροπλάνα, με όπλα που είχαν μόλις σταλεί από τη Σοβιετική Ένωση και την Τσεχοσλοβακία. Σε λιγότερο από 72 ώρες, ο εχθρός ηττήθηκε, με 89 νεκρούς, 250 τραυματίες και 1.197 αιχμαλώτους.

Απρίλης 1961. ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ. H Κούβα με τον Φιντέλ στην πρώτη γραμμή κατάφερε να αποτρέψει την εισβολή στον Κόλπο των Χοίρων σε λιγότερο από 65 ώρες (ΑΡ). (Πηγή: taringa.net)

Στις 18 Απριλίου, στην Playa Larga, οι επιτιθέμενοι, αντιμετωπίζοντας δυσκολίες από την έλλειψη πυρομαχικών, αποφάσισαν να εγκαταλείψουν τις θέσεις τους και να πάνε στην Playa Girón. Οι Κουβανοί έχουν πλέον τον πλήρη έλεγχο της Playa Larga.

Την ίδια μέρα το απόγευμα, κοντά στην Πούντα Πέρδις, το 123ο τάγμα των επαναστατικών πολιτοφυλακών, που είχε ταξιδέψει με λεωφορείο με σκοπό την κατάληψη της Πλάγια Χιρόν, δέχτηκε επίθεση με ρουκέτες, πολυβόλα και βόμβες ναπάλμ, από μια μοίρα Β-26 που προκάλεσε βαριές απώλειες.

19 Απρίλη 1961. Η νίκη.

19 Απριλίου, 1961. Τελικός απολογισμός απωλειών για τους Κουβανούς ήταν εκατοντάδες τραυματίες και 157 νεκροί, τους οποίους η Κούβα μνημονεύει ως «Αιώνιους Ήρωες της Πατρίδας».

Πέντε ημέρες αργότερα, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Τζον Φ. Κένεντυ παραδέχτηκε δημόσια την πλήρη ευθύνη της κυβέρνησης των ΗΠΑ για την εισβολή στην Κούβα.

Οι ΗΠΑ υποτίμησαν την ανταπόκριση και το θάρρος του κουβανικού λαού, που δυνάμωσε και κατέλαβε τις θέσεις μάχης, έτοιμος να δώσει τα πάντα για να διατηρήσει τη χώρα του, αφού:

Ζει μονάχα όποιος πεθαίνει
με την καταχνιά μπροστά του
και την ξαστεριά στο αίμα.

Μπ. Ζαφειράτος

15-19 Απρίλη 1961. Ο χάρτης της εισβολής.

_______________

Πλάγια Χιρόν (Playa Girón –Παραλία Χιρόν), από το όνομα του Γάλλου πειρατή Ζιλμπέρ Ζιρόν (Gilbert Giron), στην ανατολική είσοδο του Κόλπου των Χοίρων (Μπαΐα δε Κοτσίνος –Bahía de Cochinos).

Κόλπος των Χοίρων. Από την εσφαλμένη μετάφραση στα Αγγλικά: Bay of Pigs. Η ονομασία, βέβαια, δεν προέρχεται από το… συμπαθές τετράποδο, ούτε από τα… ιμπεριαλιστικά γουρούνια που έκαναν την απόβαση, αλλά από ένα είδος ψαριού που ζει στους κοραλλιογενείς υφάλους του κόλπου (το γνωστό και στους φαν των ενυδρίων triggerfish με την επιστημονική ονομασία Balistes vetula), το οποίο οι Κουβανοί το λένε cochino, που σημαίνει επίσης χοίρος (κοινή ονομασία Cerdo).

*

Στην Αβάνα υπάρχει σήμερα το Politecnico Eduardo Garcia Delgado.

*

Ciudad Escolar Libertad. Στις 14 Σεπτεμβρίου 1959, το πρώην στρατόπεδο της Κολούμπια, πρώτη δύναμη του καθεστώτος του Φουλχένσιο Μπατίστα, παραδόθηκε από τον Φιντέλ Κάστρο στον υπουργό Παιδείας Armando Hart, και θα μετατραπεί σε σχολείο. Αρχίζει έτσι η εκπλήρωση ενός από τους στόχους του προγράμματος της Μονκάδα (Programa del Moncada).

Έκτοτε, η Ciudad Escolar Libertad είναι το προπύργιο της εκπαίδευσης. Από τις πρώτες στιγμές της εκστρατείας του Αλφαβητισμού και στα διαφορετικά στάδια που χαρακτηρίζουν τα ποικίλα προγράμματα της Επανάστασης, αυτό το μέρος είναι το κέντρο ανάπτυξης για την εκπαίδευση των ανθρώπων και την κατάρτιση των νέων εκπαιδευτικών.

Για Ciudad Escolar Libertad βλέπε και από το Canto a Camilo του Κάρλος Πουέμπλα:

Καμίλο οι Εκατό Πυρκαγιές: Από τις πένες των Χουάν Χέλμαν και Κάρλος Πουέμπλα

*

Το πρώτο ¡Patria o Muerte!

Πάμπλο Νερούδα: Η Ανατίναξη του La Coubre στο λιμάνι της Αβάνας

*

Πηγές σημειώσεων – φωτογραφιών:

ecured.cu

radiorebelde.cu

mesaredonda.cubadebate.cu

andromeda.prensa-latina.cu

neurosurgeryblog.org

washingtonpost.com

_____________

Πρωτοδημοσιεύτηκε στην Μποτίλια Στον Άνεμο στις 18 Απρ. 2017. Εδώ με προσθήκες και μικρές διορθώσεις

Ισπανικό κείμενο

La Sangre Numerosa

Nicolás Guillén

A Eduardo García, miliciano que
escribió con su sangre, al morir
ametrallado por la aviación yanqui,
en abril de 1961, el nombre de Fidel.

Cuando con sangre escribe
FIDEL este soldado que por la Patria muere,
no digáis miserere:
esa sangre es el símbolo de la Patria que vive.

Cuando su voz en pena
lengua para expresarse parece que no halla,
no digáis que se calla,
pues en la pura lengua de la Patria resuena.

Cuando su cuerpo baja
exánime a la tierra que lo cubre ambiciosa,
no digáis que reposa,
pues por la Patria en pie resplandece y trabaja.

Ya nadie habrá que pueda
parar su corazón unido y repartido.
No digáis que se ha ido:
su sangre numerosa junto a la Patria queda.

Tengo (Romancero), 1964

*

Abril sus flores abría

Nicolás Guillén

Abril sus flores abría,
manto azul, corona verde,
rey de serena fragancia
que apenas las hojas mueve,
cuando desde el alto norte
flota de piratas viene
a herir con fácil cuchillo,
como los traidores hieren,
el gran pecho de Girón
que junto a la mar se extiende.

Pagados están en dólares
y en inglés órdenes tienen
de que en Cuba ningún ensueño,
ni una flor, ni un árbol quede.
Asaltan de noche oscura
para matar y esconderse,
pero el pueblo los achica,
los achica y los envuelve,
los envuelve y los exprime
y los exprime y los tuerce.

Ante las balas que silban
temerosas nalgas vuelven:
en el mar buscan refugio,
mas las olas no los quieren;
sus barcos desmantelados
son ruinas que el agua ofende.
Ansiosos de no morir
muertos están para siempre:
el pueblo les enseñaba
que solo vive quien muere
con el pecho entre las nubes
y la sangre a la intemperie.

Tengo (Romancero), 1964