Βολφ Μπίρμαν – Ο επαναστάτης στιχουργός που έγινε “παροιμιώδης μέσος ανθρωπάκος”

Σαν σήμερα, πριν από 81 χρόνια, γεννήθηκε ο Γερμανός ποιητής, Βολφ Μπίρμαν, που άφησε πίσω του αθάνατους στρατευμένους στίχους, προτού περάσει στο αντίπαλο ταξικό στρατόπεδο, προσκυνήσει αυτούς που έφτυνε κάποτε και γίνει ο “παροιμιώδης μέσος ανθρωπάκος” που κατακεραύνωνε.

Ο Μπίρμαν γεννήθηκε το 1936 στην εργατούπολη του Αμβούργου. Ο πατέρας του ήταν Εβραίος, κομμουνιστής λιμενεργάτης και οδηγήθηκε από το ναζιστικό καθεστώς στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Άουσβιτς, όπου και δολοφονήθηκε. Μετά την αντιφασιστική νίκη των λαών και τη συγκρότηση δύο γερμανικών κρατών, ο νεαρός Μπίρμαν πήρε τη μεγάλη απόφαση να αφήσει την καπιταλιστική ΟΔΓ για να ζήσει στη ΓΛΔ, πηγαίνοντας κόντρα στο ρεύμα της εποχής του.

Στη ΓΛΔ ο Μπίρμαν σπουδάζει, γράφει, συνθέτει, δημιουργεί. Σύντομα όμως έρχεται σε αντίθεση με τις αρχές του σοσιαλιστικού κράτους και πέφτει σε δυσμένεια. Τότε ακριβώς είναι που “ανακαλύπτουν ξαφνικά την αξία του” οι καπιταλιστικές χώρες. Ο Μπίρμαν δίνει συναυλίες στη Δύση και η ΓΛΔ αποφασίζει να του στερήσει την υπηκοότητα του πολίτη της. Οι στίχοι του Μπίρμαν για “αυτήν την πόλη που στα δυο έχει σκιστεί”, τους γραφειοκράτες και τον παροιμιώδη μέσο ανθρωπάκο, ακούγονται σαν σημερινοί, άκρως επίκαιροι για τη σύγχρονη καπιταλιστική κοινωνία και είναι δύσκολο -για όποιον δεν ξέρει το ιστορικό πλαίσιο- να φανταστεί πως μιλάνε για το Βερολίνο και τα κακώς κείμενα της σοσιαλιστικής ΓΛΔ -όπως τα φανταζόταν ο Μπίρμαν τουλάχιστον.

Ο Μπίρμαν μελοποιείται από το Θάνο Μικρούτσικο (που ήταν πάντως ενεργό μέλος του συνδέσμου φιλίας Ελλάδας-ΓΛΔ), γίνεται γνωστός στη χώρα μας κι έρχεται να τραγουδήσει στο γήπεδο της Νέας Σμύρνης το καλοκαίρι του 77′. Η κριτική του ξεκινά από γνωστές ευρωκομμουνιστικές θέσεις, μιλώντας για ένα διαφορετικό σοσιαλιστικό μοντέλο, με περισσότερη δημοκρατία. Στη συνέχεια όμως η απομάκρυνσή του από τις ιδέες των νεανικών του χρόνων παίρνει ραγδαίες διαστάσεις και οδηγείται στις τελικές της συνέπειες.

Ο Μπίρμαν στρατεύεται στο κίνημα των Οικολόγων Πράσινων και μετά την αντεπανάσταση της διετίας 1989-91 ακολουθεί το ρεύμα της εποχής του. Θεωρεί τον κομμουνισμό ένα πτώμα, συμμετέχει στις φιέστες για την επέτειο της πτώσης του τείχους, καταγγέλλει τους ρεφορμιστές της Αριστεράς του Γκίζι (die Linke) ως “γόνο δράκου” (της ΓΛΔ) και κατάλοιπο αυτού που ευτυχώς ηττήθηκε…

Κι ο κατήφορος δεν έχει τελειωμό. Χειροκροτά τις αντεργατικές ρυθμίσεις του Σρέντερ και του SPD, υποστηρίζει την ιμπεριαλιστική επέμβαση στο Ιράκ το 2003, έρχεται σε επαφή με τις φασιστικές αρχές της Ουκρανίας, ψηφίζει τους χριστιανοδημοκράτες της Μέρκελ…
Πού είσαι νιότη που έδειχνες πως θα γινόμουν άλλος!

Ο Μπίρμαν είναι χαρακτηριστική περίπτωση όπου τα στερνά δεν τίμησαν τα πρώτα. Για την ακρίβεια επιχείρησαν να τα ακυρώσουν, τσαλαπατώντας χαιρέκακα πάνω τους. Είναι όμως και από τις τυπικές περιπτώσεις όπου το έργο του καλλιτέχνη αυτονομείται από το δημιουργό του κι από τη μετέπειτα πορεία του, παραμένοντας αθάνατο.

Στίχοι κλασικοί, αγωνιστικοί, χιλιοτραγουδισμένοι. Ένας υπέροχος ορισμός της νομοτέλειας: “έτσι κι αλλιώς η γη θα γίνει κόκκινη, ή κόκκινη από ζωή ή κόκκινη από θάνατο”. Η αλήθεια για το συσχετισμό δύναμης που δίνειται με τον πιο εκφραστικό τρόπο: “από στόμια βγαίνει η δύναμη, κι όχι από στόματα, όχι από πρόσωπα καλοσυνάτα”. Κι άλλοι πολλοί που θα συνεχίσουν να ζουν στους αγώνες και τα τραγούδια μας, πολύ μετά από το Μπίρμαν. Ο οποίος είναι ακόμα ζωντανός, αλλά στην πραγματικότητα πέθανε όταν δέχτηκε να προσκυνήσει το σύστημα και να γίνει κι αυτός ένας από τους παροιμιώδεις μέσους ανθρωπάκους, που χλεύαζε.