9 Μάη 2021: 3ος Ιστορικός περίπατος στη ματωμένη Χώρα της Χίου

O Σύλλογος Φίλων και Απογόνων Εθνικής Αντίστασης και Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας – Παράρτημα ΠΕΑΕΑ Χίου πραγματοποίησε  την Κυριακή 9 Μάη 2021 τον 3ο Ιστορικό περίπατο  στη Χώρα του νησιού, με μεγάλη επιτυχία, αφού υπήρξε ανταπόκριση από τη νέα γενιά.

Ο Ιστορικός περίπατος  είχε σημείο εκκίνησης  την πλατεία Βουνακίου, αφού διαχρονικά αποτελεί το σημείο των πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών διεργασιών  του νησιού, όπου ο πρόεδρος του παραρτήματος Γ. Ζωφός και το μέλος του ΔΣ  Γιάννης Αμπαζής χαιρέτησαν τους συμμετέχοντες και επισήμαναν με λιτά λόγια  την ιστορική σημασία της ημέρας της 9ης Μάης 1945 και την προσπάθεια που καταβάλλεται από την αστική τάξη και τα ισχυρά ιμπεριαλιστικά κράτη να παραχαράξουν την ιστορική μνήμη. 

Οι ομιλητές  τεκμηρίωσαν  με στοιχεία κατά την περιήγηση στους ιστορικά  σημεία της Χώρας  της πόλης ότι:

Στις  9 Μάη οι λαοί τιμούν την Αντιφασιστική Νίκη των Λαών, που σηματοδοτεί την υπογραφή άνευ όρων  συνθηκολόγησης των Ναζί, πού οι ευρωπαίοι ιμπεριαλιστές ονόμασαν μέρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ο Σοβιετικός  Κόκκινος Στρατός πρόσφερε 20 εκατομμύρια νεκρών της Ένωσης Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών στα πεδία των μαχών της Ευρώπης υποστηριζόμενος από τα αντιστασιακά κινήματα, που ψυχή είχαν τα Κομμουνιστικά Κόμματα.

Το ΚΚΕ νιώθει περήφανο  που αποτέλεσε τον αιμοδότη και καθοδηγητή του ηρωικού αγώνα του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ – ΕΠΟΝ –Εθνικής Αλληλεγγύης και συμμετείχε στον αγώνα ενάντια στο Ναζισμό – Φασισμό.

Η επιχειρούμενη παρέμβαση του Γερμανικού κράτους  με το  πρόγραμμα «Μνήμες Κατοχής στην Ελλάδα» στα σχολεία στοχεύει να μπλοκάρει τη συνείδηση της νεολαίας  στη διογκούμενη αμφισβήτηση της Ε.Ε.

Η  φετινή της επιλογή  της Ε.Ε. να ξεκινήσει μία νέα πλύση εγκεφάλου, με τη λεγόμενη “διάσκεψη  για το μέλλον της Ευρώπης” δείχνει την προσπάθειά της  να ταυτίζει τον εαυτό της, με την Ευρώπη, ενώ είναι μια διακρατική ιμπεριαλιστική συμμαχία, που στα σπάργανά της είναι η ένωση των εκμεταλλευτών των λαών  της Ευρώπης, γιατί οι εξελίξεις καθημερινά πείθουν τους λαούς ότι δεν θέλουν να μετατραπεί η Ευρώπη σε «κοινό σπίτι των καταπιεστών και καταπιεσμένων» και τους κατοίκους των νησιών μας σε «δεσμοφύλακες» των κατατρεγμένων προσφύγων και μεταναστών θυμάτων των ιμπεριαλιστικών πολέμων, στις φυλακές – κολαστήρια  στα νησιά.

Στη  Χίο η παράδοση – κατάληψη έγινε στις 4 Μάη του 1941 από την  πολιτική και στρατιωτική ηγεσία τους εκπροσώπους  της τοπικής οικονομικής εξουσίας (γαιοκτήμονες, εμποροβιομήχανους και πλοιοκτήτες), στη συμβολή των οδών Ροίδου και Λεωφόρου Αιγαίου.

Η Αντιφασιστική Οργάνωση Χίου ήταν  δημιούργημα της σύσκεψης των  κομμουνιστών της  Φολεγάνδρου (είχαν  αποδράσει), του  Νικόλα Μπουρέκα, οικοδόμου από τον Άγιο Θωμά και του Γιάννη Γ. Αμπαζή ξυλουργού, από τον Κοφινά, στου Γρου,  με  τα  μέλη  της ΚΟ Χίου του ΚΚΕ στις 6 Αυγούστου 1941, τους Π. Πανέρη, Γ. Μαυράκη, Γ. Ψωράκη, Δ. Καζάνα, Αντ. Γλύκα, Κ. Κουμπιά και Γ. Ψωμαδάκη, όπου  αποφάσισαν τον αγώνα για τη διαβίωση του λαού, τη συλλογική δράση στους χώρους δουλειάς και την αντίσταση κατά του Φασισμού.

Στο πατάρι της  Αγροτικής Τράπεζας πραγματοποιήθηκε  η ιδρυτική  σύσκεψη του ΕΑΜ στη Χίο, τον Αύγουστο του 1943, στην οποία συμμετείχαν ο Απόστολος Αμύγδαλος, (Ε.Δ.Ε.Σ.), ο Ανδρέας Λοίζος (Φιλική Εταιρεία) και από την Αντιφασιστική Οργάνωση (Αντώνης Γλύκας και Σιδερής Κουβελάς).  Αφού είχε φτάσει  στα μέσα του 1943  στη ΧΙΟ το βιβλιαράκι του Δημήτρη Γληνού  «Τι είναι το Ε.Α.Μ.» με τη βοήθεια του ναυτεργάτη Βασίλη Τζάνου, που δούλευε σε βενζινόπλοιο  και ένα άλλο μέσω της Στάσα Θράβαλου στα χέρια της Αντιφασιστικής Οργάνωσης.

Στο πεζοδρόμιο του  Αγίου  Συμεών στον Άγρελα (Καλαμπόκα), στις  7 Σεπτέμβρη 1944, ξεψύχησε χτυπημένος από τους Γερμανούς  ο Ιάσονας Καλαμπόκας (με ψευδώνυμο Γιώργης Σταυράκης) επικεφαλής της στρατιωτικής αποστολής του Γενικού  Στρατηγείου της Μ. Ανατολής.

Το Τρίγωνο  ήταν η περιοχή που περικλείοντο από το νότιο λιμενοβραχίονα  μέχρι το σπίτι του Γεωργαντή στην Μπέλα Βίστα πάνω στο στενό δρομάκι προς το γήπεδο (Μεζάρια) και έφτανε στο εκκλησάκι της Παναγιάς της Ελεούσας. Τα όρια του έφταναν μέχρι την πολυκλινική Λαιμού, μέχρι τη διασταύρωση  της Κουντουριώτου –Ροδοκανάκη και Λεωφόρο Αιγαίου και στα επιταγμένα κτήρια της περιοχής  οι Γερμανοί εγκατέστησαν  το Διοικητήριο της Γερμανικής κατοχικής Διοίκησης με  Γερμανούς  διοικητές στη Χίο από τις  4 Μάη 1941 μέχρι τις  9 Σεπτέμβρη 1944  τους παρακάτω: Βίνκλερ, Μπρίστ, Ούλιχ, Βάλταρ, Μάγιερ, Σνάιντερ, Βίνχολτ και Γκίντερ, το κολαστήριο της Γκεστάπο (Ceheim Feld Polizei ) στη Χίο  όπου είχαν εγκατασταθεί οι δυνάμεις της γερμανικής μυστικής αστυνομίας, με διοικητές  το Βίσμπαρ, Λόχερ και Κάλκους.  Και τις  φυλακές των Γερμανών, σημερινό ΕΠΑΛ, απέναντι από το ορφανοτροφείο  Χίου, (Πανεπιστήμιο Αιγαίου).

Κατά τη Γερμανική κατοχή από τις 4 Μάη μέχρι τις 10 Σεπτέμβρη του 1944 ο λαός  του νησιού πρόσφερε  τη δική  του συμβολή  με 18 εκτελεσμένους πατριώτες  στην περιοχή  Κοντάρι, με περίπου 500 ναυτεργάτες που χάθηκαν στις θάλασσες και ωκεανούς συμμετέχοντες σε συμμαχικές νηοπομπές, με τους περίπου 2500 κατοίκους του νησιού που χάθηκαν στο μεγάλο λιμό του 1942-1943, με 2000 χιλιάδες «αγοραπωλησίες» ακινήτων  των λιμοκτονούντων  κατοίκων του νησιού, για να βρουν τα μέσα να επιβιώσουν, είτε για να βρουν τα χρήματα να περάσουν πρόσφυγες στα Μικρασιατικά παράλια, με 22.500 χιλιάδες πρόσφυγες, που εκατοντάδες χάθηκαν στα νερά του Αιγαίου ή στις ερήμους της Μέσης Ανατολής, με τους μεταφερθέντες αγωνιστές στο στρατόπεδο του Παύλου Μελά στη Θεσσαλονίκη ή στα Γερμανικά στρατόπεδα, με τους εκτελεσμένους  κομμουνιστές Πασχάλη Πασχαλίδη στου Παύλου Μελά και το Γιάννη Αμπαζή στην Καισαριανή, με τους 200 κομμουνιστές την 1η Μάη του 1944. Ενώ η  αστική τάξη του νησιού απολάμβανε τις διατακτικές, τη μαύρη αγορά, το εμπόριο του πλούτου του νησιού πχ. Μαστίχα και εσπεριδοειδή  και  τη διαχείριση της κατοχικής διοίκησης, με τα πολιτικά όργανά της το νομάρχη και δήμαρχο.

Το βομβαρδισμό του Σουηδικού  πλοίου ΒΙΡΙΛ νοικιασμένο από το Διεθνή Ερυθρό Σταυρό για τη μεταφορά τροφίμων στην πεινασμένη Χίο  μπροστά, στις  αποθήκες του Τελωνείου στο λιμάνι στις 7 Φλεβάρη 1944, ημέρα Δευτέρα και ώρα 11,40 πμ., με 18 νεκρούς και 45 τραυματίες.

Η απελευθέρωση της Χίου έγινε στις 10 Σεπτέμβρη 1944 από τις δυνάμεις του ΕΑΜ –ΕΛΑΣ  και η συγκέντρωση της απελευθέρωσης του λαού  έγινε στην πλατεία Βουνακίου, με ομιλητές τα μέλη της Ν.Ε, Χίου του ΕΑΜ. 

Ο 3ος Ιστορικός περίπατος έκλεισε με την κατάθεση λίγων γαρύφαλλων στο μνημείο της Εθνικής Αντίστασης στο νότιο λιμενοβραχίονα και με τη δέσμευση  ότι ο «σημερινός αγώνας του λαού μας στέκει άγρυπνος φρουρός της  ιστορικής μνήμης και αλήθειας, κόντρα στην προσβλητική προσπάθεια να εξισωθεί ο ναζισμός μ’ αυτόν που τον συνέτριψε: το ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ –ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟ!

Περισσότερα ιστορικά στοιχεία – Φωτογραφίες

Στη  Συμβολή της οδού Ροΐδου  και Λεωφόρου Αιγαίου  έγινε η κατάληψη – παράδοση του νησιού την Κυριακή 4 Μάη 1941 και ώρα 5.45 μμ. από τους  Νομάρχη Θ. Αθανασιάδη, το δημαρχεύων Ανδρέα Λεμό, το  Λιμενάρχη Άγη Αστεριάδη, το Διοικητή του έμπεδου αντισυνταγματάρχη Δ. Μπακογιάννη και τον αναπληρωτή τελώνου Κ. Καρδαμίτση στον  ταγματάρχη Γοτθάλδο Βίνγκλερ επικεφαλή  του εκστρατευτικού σώματος της Γερμανικής  Διοίκησης Θεσσαλονίκης – Αιγαίου.  

Στην πλατεία Βουνακίου κατά τη Γερμανική κατοχή (4 MAH 1941 μέχρι 10 Σεπτέμβρη 1944) αναπτύσσoνταν  όλη η δραστηριότητα της μαύρης αγοράς του νησιού, όπου οι λιμοκτονούντες Χιώτες  «πουλούσαν» τα υπάρχοντά τους για να βρουν χρήματα είτε για να τραφούν ,είτε για να διαφύγουν στη Μ. Ανατολή.

Στον πλάτανο της, δε οι γερμανικές αρχές  αναρτούσαν  τις διαταγές  της διοίκησής τους.

Οι φυλακές των Γερμανών, σημερινό ΕΠΑΛ, απέναντι από το ορφανοτροφείο  Χίου, (Πανεπιστήμιο Αιγαίου).

Λιμάνι Χίου 1943 – Λιμοκτονούντες Χιώτες

Η ίδρυση του ΕΑΜ

Στο  κτήμα Λ. Κουκούλη, στου Γρου σήμερα οδός  28ης Οκτώβρη 43, με πρωτοβουλία των εξόριστων κομμουνιστών της  Φολεγάνδρου (είχαν  αποδράσει) Νικόλα Μπουρέκα οικοδόμου από τον Άγιο Θωμά και του Γιάννη Γ. Αμπαζή ξυλουργού, από τον Κοφινά, πραγματοποιήθηκε  σύσκεψη μελών της Κ.Ο. Χίου του ΚΚΕ στις 6 Αυγούστου 1941 με τη συμμετοχή των Π. Πανέρη, Γ. Μαυράκη, Γ. Ψωράκη, Δ. Καζάνα, Αντ. Γλύκα, Κ. Κουμπιά και Γ. Ψωμαδάκη όπου αποφασίστηκε η ίδρυση της Αντιφασιστικής Οργάνωσης Χίου.

Στο  υπόγειο του μαγαζιού του Ανδρέα Λοίζου  στην οδό Σκαναβή (Μαυροπαπουτσίδικα) είχε εγκατασταθεί  η γραφομηχανή και ο πολύγραφος του ΕΑΜ, όπου τυπώνονταν η εφημερίδα «Πρωτοπόρος». 

Σ’  ένα πατάρι της οδού  Βουπάλου  5 ( Μπαλουχανάς ) λειτουργούσαν τα γραφεία της Φιλικής Εταιρείας (1942) απ’ τους  Μ. Παραδείση, Μ. Κάβουρα, Γ. Οικονόμου, Κ. Παιδούση και ο Ανδρέα Λοΐζο.

Στα γραφεία της Αγροτικής τράπεζας στην οδό Ροδοκανάκη ήταν το στέκι μιας μικρής ομάδας του Ε.Δ.Ε.Σ. (1942), από τους  Η. Καναβούτση, Απ. Αμύγδαλο, Γ. Κατσόγιαννο,  Θ. Πασπάτη, και Μ. Νίχα.

Στα μέσα του 1943 φτάνει στη ΧΙΟ το βιβλιαράκι του Δημήτρη Γληνού  «Τι είναι το Ε.Α.Μ.:» με τη βοήθεια του ναυτεργάτη Βασίλη Τζάνου, που δούλευε σε βενζινόπλοιο  και ένα άλλο βιβλιαράκι έρχεται μέσω της Στάσας Θράβαλου στα χέρια της Αντιφασιστικής Οργάνωσης. 

Στο πατάρι της  Αγροτικής Τράπεζας πραγματοποιήθηκε  η ιδρυτική  σύσκεψη του ΕΑΜ στη Χίο, τον Αύγουστο του 1943, στην οποία συμμετείχαν ο Απόστολος Αμύγδαλος, (Ε.Δ.Ε.Σ.), ο Ανδρέας Λοίζος (Φιλική Εταιρεία) και από την Αντιφασιστική Οργάνωση (Αντώνης Γλύκας και Σιδερής Κουβελάς ).

Το Σουηδικό πλοίο ΒΙΡΙΛ νοικιασμένο από το Διεθνή Ερυθρό Σταυρό για τη μεταφορά τροφίμων στην πεινασμένη Χίο  βομβαρδίστηκε μπροστά, στις  αποθήκες του Τελωνείου στο λιμάνι στις 7 Φλεβάρη 1944, ημέρα Δευτέρα και ώρα 11.40 πμ., από αγγλικά  αεροπλάνα, τα οποία είχαν λάβει εσφαλμένες πληροφορίες ότι το πλοίο μετέφερε πολεμοφόδια.

Στο πεζοδρόμιο του  Αγίου  Συμεών στον Άγρελα (Καλαμπόκα) στις  7 Σεπτέμβρη 1944, ξεψύχησε χτυπημένος από τους Γερμανούς  ο Ιάσονας Καλαμπόκας (με ψευδώνυμο Γιώργης Σταυράκης) επικεφαλής της στρατιωτικής αποστολής του Γενικού  Στρατηγείου της Μ. Ανατολής.

9 Μάη 1945 – 9 Μάη 2021

Εμπνεόμαστε – Διδασκόμαστε – Συνεχίζουμε

Ημέρα της Αντιφασιστικής Νίκης των Λαών