Ναπολέων Ζέρβας – «Είμαστ’ εμείς κατά του Κάπα Κάπα και πολεμάμε τον κομμουνισμό…»

«Δεν μας φοβίζουνε των Γερμανών τα βόλια
και του ΕΛΑΣ τα άδοξα σπαθιά,
έχουμε γράψει βαθιά μέσ’ στην καρδιά μας
θάνατος, θάνατος σ’ όλα τα σκυλιά.

Είμαστ’ εμείς κατά του Κάπα Κάπα
και πολεμάμε τον κομμουνισμό,
έχουμε γράψει βαθιά μέσ’ στην καρδιά μας
θάνατος, θάνατος στο ασκέρι αυτό…»

(από Εδεσίτικο τραγούδι την περίοδο της Εθνικής Αντίστασης)

Σαν σήμερα, στις 17 του Μάη 1891, γεννήθηκε ο Ναπολέων Ζέρβας, στρατιωτικός και πολιτικός, ιδρυτής του ΕΔΕΣ και υπουργός σε μετακατοχικές κυβερνήσεις.

Η πλούσια καριέρα του ως στρατιωτικός ξεκινάει με τη συμμετοχή του στους Βαλκανικούς Πολέμους, και στη συνέχεια σε κινήματα, όμως στην ιστορία θα μείνει ως ο ιδρυτής του ΕΔΕΣ.

«Θα αδικούσαμε τον κ. Ζέρβα αν του καταλογίζαμε ασυνέπεια. Είναι ο συνεπέστερος από τους στρατιωτικούς και ας πούμε πολιτικούς μας. Αρχή του είναι να μην έχει καμιά αρχή. Ήταν κάποτε ο σωματοφύλακας του Παγκάλου. Τον πούλησε. Πήγε να γίνει του Κονδύλη. Τον πούλησε. Οι χαρτοπαιχτικές επιχειρήσεις τράβηξαν για καιρό τη δραστηριότητά του. Ώσπου που, από δρόμους ύποπτους και σκοτεινούς, ο απόστρατος αντισυνταγματάρχης έγινε «στρατηγός» και βγήκε αντάρτης. Με δυο λίρες το κεφάλι το μήνα -όπως δήλωσε ο ίδιος προχτές- έφτιαξε στρατό μισθοφόρων, πρωτότυπο στα σύγχρονα αντάρτικα χρονικά της Ευρώπης. Ένα στρατό μισθοφόρων που ορκιζόταν στο πρόγραμμα της σοσιαλιστικής δημοκρατίας «αριστερότερης από τον κομμουνισμό», όπου οι περισσότεροι αξιωματικοί ήταν μοναρχικοί και φασίστες!» γράφει ανάμεσα σε άλλα ο Κώστας Καραγιώργης σε άρθρο του στο Ριζοσπάστη (28/11/1946 – ολόκληρο διαβάστε το εδώ), σκιαγραφώντας το πορτρέτο του ιδρυτή του Εθνικού Δημοκρατικού Ελληνικού Συνδέσμου (ΕΔΕΣ).

Βασικός σκοπός της ίδρυσης του ΕΔΕΣ υπήρξε να αποτελέσει «αντίβαρο» του ΕΛΑΣ.  Αυτό δεν έγινε δυνατό, έξω από τα όρια της Ηπείρου όπου κυρίως ο ΕΔΕΣ έδρασε, υποστηριζόμενος και ενισχυόμενος αδρά με χρήμα (χρυσές λίρες) και οπλισμό από τους  Άγγλους.

Για την προσωπικότητα του αρχηγού του Ναπ. Ζέρβα και τη σχέση του με τον Άρη Βελουχιώτη, σημαντική καταγράφεται η μαρτυρία του μεγάλου ποιητή – συγγραφέα Γιώργου Κοτζιούλα, που είχε ενταχτεί στον ΕΛΑΣ από το 1943, και βρέθηκε στο πλευρό του Άρη Βελουχιώτη για μεγάλο χρονικό διάστημα και εκτός των άλλων γνώρισε τον Ζέρβα και προσωπικά. Αναφερόμενος στη συμφωνία της Πλάκας (29 του Φλεβάρη 1944) που υπογράφτηκε κάτω από την πίεση της αγγλικής διπλωματίας, και ουσιαστικά διέσωσε τον ΕΔΕΣ από τη διαφαινόμενη διάλυσή του από τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ, ο Κοτζιούλας σημειώνει ανάμεσα σε άλλα: «Ο Άρης απ’ την άλλη μεριά έστεκε χολιασμένος. Η συμφωνία της Πλάκας, κάθε συμφωνία με τον εχθρό, ήταν γι’ αυτόν η χειρότερη λύση. Τέτια ημίμετρα κι αναβολές του έδιναν στα νεύρα. Ο Ζέρβας, τον ήξερε αυτός, έναν ήχο αγαπούσε: της λίρας -κι ένα βρόντο σκιαζόταν: της κουμπούρας. Από διπλωματίες και πρωτόκολλα δεν έπαιρνε χαμπέρι». Και στη συνάντηση για την υπογραφή της συμφωνίας, η βούληση του πρωτοκαπετάνιου του ΕΛΑΣ Άρη Βελουχιώτη ήταν «να ξεμπερδεύουμε μια κι έξω με τον Ζέρβα και τον ΕΔΕΣ».

Ο Ζέρβας δεν έκρυβε πως οι πραγματικοί εχθροί του ήταν οι κομμουνιστές και ο ΕΛΑΣ. Στις 29 του Δεκέμβρη 1944, τις μέρες που τα αεροπλάνα και τα τανκς των Άγγλων σπέρνουν θάνατο και καταστροφή στις συνοικίες της Αθήνας στην πρώτη σελίδα του «επίσημου οργάνου» του ΕΔΕΣ, σημειωνόταν ανάμεσα σε άλλα τα εξής: «Αφού οι άνθρωποι του ΕΛΑΣ υπέστησαν ανίατον εγκληματικήν παραφροσύνην και εξ αυτής και άλλων αιτίων – άφθονου πληρωμής από τους αδυσωπήτους εχθρούς του Ελληνισμού – δεν εννοούν να καταθέσουν τα όπλα, βαρύς θα πέση ο πέλεκυς της δικαιοσύνης. Της εκκαθαρίσεως, της εξοντώσεως…»

Θέση και θέληση του πρωτοκαπετάνιου του ΕΛΑΣ Άρη Βελουχιώτη, ήταν η διάλυση του ΕΔΕΣ που όχι μόνο αντίσταση δεν πρόβαλε στον καταχτητή, αλλά διευκόλυνε ή και συνεργαζόταν ανοιχτά με τους Γερμανούς. Ο Άρης ήθελε να αποτινάξει από τις «πλάτες» του αγώνα το βαρίδι του Ζέρβα και του επιτελείου του, που λειτουργούσε διασπαστικά  και παρεμπόδιζε την οργανωμένη αντίσταση του λαού, με τεράστιο κόστος σε ανθρώπινες ζωές και άλλες απώλειες.

Τον Αύγουστο του 1943 Άρης και Ζέρβας επικεφαλής τμημάτων είχαν συναντηθεί στα Άγναντα, σε μια προσπάθεια συμφιλίωσης (οδήγησαν σε αυτή οι συνθήκες) μπροστά στο λαό. Για τον αδίστακτο δημοκόπο Ζέρβα γράφει ο Γιώργος Κοτζιούλας που ήταν παρών: «Στεκόμασταν όλοι ορθοί, κι ο ίδιος ο Ζέρβας, μπροστά στο γραφείο του, γιατί δε φτάναν οι καρέκλες. Κι ο στρατηγός, από ευγένεια συμμεριζόταν την ορθοστασία μας. Είχε παραγγείλει και καφέ που μάς τον έφερε ένας αντάρτης, γνήσιον καφέ, του καλού καιρού, που είχαμε δυο χρόνια να πιούμε. Του Ζέρβα όμως του στέλναν απ’ όλα τα καλούδια με τ’ αεροπλάνα οι μπαρμπάδες του εξωτερικού. 

Έτσι που λες, όλοι για τον ίδιο σκοπό πάμε, κι ο Άρης κι εγώ. Τί να την κάνουμε τη δημοκρατία; Σοσιαλισμό, ν’ ανασάνει ο λαουτζίκος. Μα ο αρχηγός σας ο Άρης (χαμογέλασε κοιτάζοντας τον ίδιον) είναι ανυπόμονος, αψύς, βαστάει σπαθί και θέλει να κόψει με μιας τα δεσμά. Εγώ είμαι πιο γέρος και ξέρω καλύτερα τον κοσμάκη. Αμ’ ακούσει κομμουνισμό, αγριεύει. Πρέπει να τον πάμε λάου –λάου…»

Η διάλυση των τμημάτων του ΕΔΕΣ από τον ΕΛΑΣ στην Ήπειρο επήλθε στα τέλη του Δεκέμβρη 1944, με αφετηρία τη Μάχη της Άρτας. Τα τελευταία τμήματα του ΕΔΕΣ με χιλιάδες άντρες, που είχαν καταφύγει στην Πρέβεζα διασώθηκαν επιβιβαζόμενοι σε αγγλικά πολεμικά πλοία και κατέφυγαν στην Κέρκυρα.

Και μετά την απελευθέρωση ο Ναπολέων Ζέρβας δεν πήγε χαμένος. Αποστρατεύεται τον Μάρτη του 1945 και ιδρύει το «Εθνικόν Κόμμα Ελλάδος» με το οποίο κερδίζει 20 έδρες και ποσοστό 5,96% στις εκλογές του 1946 και αναλαμβάνει υπουργός «Άνευ Χαρτοφυλακίου» στην κυβέρνηση Δημητρίου Μαξίμου.

Στη συνέχεια, κατά τη βραχύβια θητεία του ως υπουργός «Δημοσίας Τάξεως» (1947)  θα εξαπολύσει  άγριες διώξεις εναντίον των μελών του ΚΚΕ και άλλων αγωνιστών της ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης, που εκτελούνται με αποφάσεις «καρμπόν» των έκτακτων στρατοδικείων, φυλακίζονται ή εκτοπίζονται.

Στις εκλογές του 1950 το κόμμα του Ζέρβα περιορίζεται στις 7 έδρες. Ο ίδιος αναλαμβάνει το υπουργείο Δημοσίων Έργων στην κυβέρνηση Σοφοκλή Βενιζέλου. Στη συνέχεια κατεβαίνει υποψήφιος με το Κόμμα των Φιλελευθέρων στις εκλογές του 1951, και το 1952 ως ανεξάρτητος στην εκλογική περιφέρεια της γενέτειράς του, Άρτας.

Ο Ναπολέων Ζέρβας πέθανε στις 10 του Δεκέμβρη 1957 έχοντας δικαιώσει στο έπακρο τη ρήση που αρμόζει στους πιστούς υπηρέτες της κυρίαρχης τάξης του συστήματος της εκμετάλλευσης:  άξιος ο μισθός του.

Πατώντας εδώ μπορείτε να περιηγηθείτε σε όλες τις ενδιαφέρουσες αναρτήσεις του περιοδικού για τον Ναπολέοντα Ζέρβα.