Η μαχαιριά των αριθμών

Υπάρχει εκείνο το παλιό κακορίζικο ρητό πως όταν ευημερούν οι αριθμοί δυστυχούν οι άνθρωποι. Και το λέω κακορίζικο γιατί χρησιμοποιείται πάντα σχεδόν από ύποπτους σωτήρες, σκιώδεις υπονομευτές κάθε συλλογικής προσπάθειας και κάμποσους ατομικιστές που ψάχνουν άλλοθι όταν μαγειρεύουν στοιχεία και αριθμούς για να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντά τους. Απ’ όλο αυτό το συνονθύλευμα, θαρρώ, μας έχουν προκύψει μερικές άθλιες έννοιες. Κάτι απίθανα παραμύθια και διανοητικές προστυχιές, όπως ας πούμε εκείνο το απίθανο άθροισμα του «όλοι μαζί», που τάχαμου δήθεν αταξικά φέρνει αφεντικά και δούλους να παλεύουν μαζί απέναντι στον εχθρό, συνήθως σε έναν πόλεμο από τον οποίο οι πρώτοι μετράνε κέρδη και οι δεύτεροι φέρετρα. ‘Η απ’ αυτούς τους αριθμούς που ευημερούν μας βγαίνουν και ανύπαρκτα όντα, όπως ο «μέσος άνθρωπος», το τοτέμ αυτό της αστικής τάξης εν ονόματι του οποίου γίνονται τα μεγαλύτερα αντιλαϊκά εγκλήματα.

Με τούτα και με κείνα, οι αριθμοί, η απλή αριθμητική ως κοινό κτήμα του ορθολογισμού και των βασικών γνώσεων των μαζών, που δυναστεύονται από την ισχύ των ανώτερων εφαρμοσμένων μαθηματικών τα οποία έχουν στη δούλεψή τους οι πλούσιοι της Γης για να μετράνε τις ιδιοκτησίες τους, έγιναν μαχαίρι. Πληγώνουν τον ορθολογισμό. Θεοποιούν τη στατιστική. Διαστρεβλώνονται άθλια όταν χρησιμοποιούνται για να ευχαριστήσει ο αμαζονάκιας Μπέζος τους κακοπληρωμένους εργαζόμενους σκλάβους του, που του πλήρωσαν το καπρίτσιο να πάει τουρίστας στο Διάστημα, όπως και οι …πελάτες του. Είναι η στιγμή που οι αριθμοί για τη μάζα των εργατών μένουν καθηλωμένοι στη λογική «τρεις το λάδι – δυο το ξίδι – πέντε το λαδόξιδο» και για το κεφάλαιο παράγουν εκείνους τους αλγόριθμους, λογάριθμους και κλειδάριθμους τους ικανούς να συσσωρεύουν σε πλούτο τον κόπο και τον πόνο των άλλων.

Δεν είναι τυχαίο το πώς μπήγεται το μαχαίρι των αριθμών στη σάρκα του λαού. Καταρχάς δαιμονοποιούνται όταν δεν συμφέρουν την εξουσία. Αφού είναι η βάση των πρακτικών και τεχνολογικών επιστημονικών πεδίων, το σύστημα φροντίζει να τα διδάσκει έτσι που να τα σιχαίνονται οι μαθητές από κούνια, να τα φοβούνται. Το κύρος της επιστήμης χρησιμοποιείται εναντίον της, ώσπου μια κρίσιμη μάζα να θεωρεί ότι η Γη είναι επίπεδη, τα εμβόλια τσιπάκι του Γκέιτς, και το ποδόσφαιρο ένα παιχνίδι χωρίς μαγεία, με αναλύσεις μετά τον αγώνα αριθμητικά ξενέρωτες (τόσες πάσες ο χ, τόσες γκάφες ο ψ, τόσα χιλιόμετρα ο π, και σκόρερ είναι δεκαοχτώ ετών και διακοσίων είκοσι ημερών)…

Η αλήθεια είναι πως η μαχαιριά των αριθμών είναι η ίδια τους η αλήθεια. Ακόμα κι όταν για τους πάσης φύσης επιστήμονες καλύπτεται από μυστήριο. Η αποτύπωση της κοινωνικής πραγματικότητας σε αριθμούς, ώρες ώρες τρομάζει σαν την κόψη της λάμας, της κάμας, της ματσέτας, του σουγιά… Καθώς έρχεται μεθαύριο το νομοσχέδιο για την Παιδεία στη Βουλή, βλέπω έναν συγκεκριμένο αριθμό και παγώνω βαθιά μέσα στην καρδιά και το μυαλό μου. 4.967 άνθρωποι υπέβαλαν αίτηση και πληρούν τις προϋποθέσεις για να γίνουν ειδικοί φρουροί στα πανεπιστήμια για 400 θέσεις! Νέοι επί το πλείστον, άνεργοι υποθέτω, άντε και σε μεγάλη ανάγκη να κατανοήσω. Και δεν μου φτάνει και μ’ αγριεύει. Τόση προθυμία για τόση εξουσία, τάξη και ασφάλεια, τόση …καινοτομία και άσκηση ελευθερίας επί των νέων δεν με πείθει για τα βαθύτερα εκείνα υποκειμενικά και αντικειμενικά κίνητρα. Τι εμπόδισε αυτούς που θέλουν να προσέχουν τα νιάτα όταν σπουδάζουν από το να κατέβουν μαζί τους στους δρόμους για να απαιτήσουν μια ουσιαστικά αναβαθμισμένη Παιδεία για όλους, αναρωτιέμαι. Το γκλομπ και ο μισθός μάλλον. Ρητορική η προσέγγιση. Κρατάω τον αριθμό και όταν λύσω τον γρίφο θα με περάσω ένα σελφ τεστ πολιτικής νοημοσύνης, και ίσως μου δώσω και κανένα σελφ νόμπελ. Στην εποχή της αποθέωσης της ατομικής ευθύνης, η ερμηνεία των αριθμών ισούται με την αξία τους. Παράλογο; Δεν νομίζω. Γιατί στις μέρες μας η άγνοια καλλιεργείται και αποδίδει τεράστια κέρδη στους γαιοκτήμονες του ψηφιακού παγκόσμιου χωριού. Πατήστε enter…

Σημείωση: Το άρθρο της Λιάνας Κανέλλη αναδημοσιεύεται από τον Ριζοσπάστη του Σαββατοκύριακου 24-25/7/2021

Το σκίτσο είναι του Βάη