Ερνέστο “Τσε” Γκεβάρα

Γεννήθηκε στις 14 Ιουνίου 1928 στο Ροσάριο της Αργεντινής
Δολοφονήθηκε από τη CIA, στη Λα Ιγέρα της Βολιβίας, στις 9 Οκτωβρίου 1967
Δεν πέθανε ποτέ!

*

Μάριο Μπενεδέτι – Κάρλος Πουέμπλα

*

Μετάφραση – Σημειώσεις
Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο

*

Τσε 1997

Μάριο Μπενεδέτι

Τον εσκεπάσανε μ’ αφίσες / με πανό
με συνθήματα στους τοίχους
με συκοφαντίες αναδρομικές
με ύστερες τιμές

τον μετατρέψανε σε εμπόρευμα
σε ασήμαντη ανάμνηση
σε παρελθόν χωρίς επιστροφή
σε οργή βαλσαμωμένη

αποφασίσανε να τονε βάλουν σαν επίλογο
σαν τελευταίο οχυρό της μάταιης αθωότητας
σαν ξοφλημένο αρχέτυπο αγίου ή σατανά

κι ίσως έχουνε κρίνει πως ο μόνος τρόπος
να τον ξεφορτωθούνε
ή να τον αφανίσουνε
είναι να του ρουφήξουν τη φωτιά
και να τον κάνουνε ήρωα
από μάρμαρο ή γύψο
και ως εκ τούτου ασάλευτον
ή το καλύτερο έναν μύθο
ή μια σκιά ή φάντασμα
και ό,τι έγιν’ έγινε

παρ’ όλα αυτά τα μάτια τα άγρυπνα του Τσε
κοιτάνε σαν να μην μπορούν να δούνε
έκπληκτα ίσως που η εξουσία δεν εννοεί να καταλάβει
ότι μετά από τριάντα χρόνια εξακολουθεί να μάχεται
γλυκά πεισματικά για την ανθρώπινη ευτυχία

Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος, 25 Σεπ. 2017

(Πρώτη δημοσίευση: Μποτίλια Στον Άνεμο,  9 Οκτ. 2017. Εδώ ξανακοιταγμένο)

Το μότο στην κεντρική εικόνα: Στον ένοπλο αγώνα αναπτύσσει κανείς μια απαξία για την ίδια του τη ζωή. Ο θάνατος παραμονεύει στη γωνία και κανένας δε νοιάζεται γι’ αυτό. Από ομιλία του Τσε σε ομάδα Χιλιανών, για τον ένοπλο αγώνα, το 1962.

*

Σημειώσεις και ένα θρυλικό τραγούδι

Ερνέστο Γκεβάρα δε λα Σέρνα, γνωστός και ως «Τσε»
(Che Guevara – Ernesto Guevara de la Serna)
Γεννήθηκε στις 14 Ιουνίου 1928 στο Ροσάριο της Αργεντινής
Δολοφονήθηκε από τη CIA, στις 9 Οκτωβρίου 1967, στη Λα Ιγέρα της Βολιβίας
Σχέδιο (2ο από 5 του Τσε), Μπάμπης Ζαφειράτος, 9.Χ.2015 (Μελάνι, 29χ21 εκ.)

*

Το Τσε 1997 είναι το δεύτερο ποίημα του Μπενεδέτι για τον Αθάνατο Κομαντάντε. Για το πρώτο ποίημα βλ.π.κ.

Γράφτηκε τη χρονιά κατά την οποία, στις 17 του Οκτώβρη, με όλες τις τιμές αρχηγού κράτους και με τη συμμετοχή σύσσωμου του λαού της Σάντα Κλάρα, μεταφέρθηκαν οι σωροί του Ερνέστο Γκεβάρα και έξι συντρόφων του, που είχαν ανακαλυφθεί σε ομαδικό τάφο, στο Βαγιεγράντε της Βολιβίας, ανατολικά της Λα Ιγέρα, της πόλης όπου είχε εκτελεστεί ο Τσε από τον λοχία Τεράν κατ’ εντολή Μπαριέντος και CIA.

Ο ενταφιασμός έγινε στο Μαυσωλείο που είχε χτιστεί τη δεκαετία του ’80 στην πόλη σύμβολο της Κουβανικής Επανάστασης.

Στην είσοδο του Μαυσωλείου κυριαρχεί το γιγάντιο, ύψους 7 μέτρων, μπρούντζινο άγαλμα του Τσε με το τουφέκι στο χέρι (συν. ύψος 19 μ.), έργο του 1982 από τον γλύπτη Χοσέ Δελάρα (26 Απρ. 1938 – 26 Αυγ. 2003), στον οποίον ανήκει, μεταξύ άλλων, και το Μνημείο με τον εκτροχιασμό του θωρακισμένου Τρένου (Monumento al descarrilamiento del tren blindado, 1986) από τον Τσε και τους συντρόφους του, κατά την κατάληψη της Σάντα Κλάρα, καθώς και το Μνημείο του θρυλικού Βακερίτο (Monumento al Vaquerito, 1983, διαστ. 3.50 χ 1.20 μ.) στο Parque del Carmen, στην Σάντα Κλάρα επίσης.

Για τον Βακερίτο, για τη μάχη στη Σάντα Κλάρα και για το τρένο βλ. από Μποτίλια Στον Άνεμο: Τσε Γκεβάρα: Ένα ποίημα για τον Φιντέλ − Σημειώσεις και Επίμετρο για την κρίσιμη αναμέτρηση στη Σάντα Κλάρα, 28-29 Δεκ. 1958 − El Vaquerito (φωτό)

*

Hasta siempre Comandante (Guajira), 1965

Letra y Música: Carlos Puebla
Interpretación: Carlos Puebla Y Sus Tradicionales

Το video και ο υποτιτλισμός, σε μετάφραση Μπάμπη Ζαφειράτου στα μέτρα της μελωδίας, έγινε από τον φίλο Βελισσάριο Κοσσυβάκη

Ως τη νίκη Κομαντάντε (Γουαχίρα)

(1965)

Μουσική – Στίχοι: Κάρλος Πουέμπλα
Ερμηνεία: Carlos Puebla Y Sus Tradicionales

MΑΘΑΜΕ να σ’ αγαπάμε
απ’ του μύθου την εξέδρα
της γενναίας ψυχής σου ο ήλιος
του θανάτου στήνει ενέδρα.

Εδώ κοπάζ’ η αντάρα
μέν’ η αστραφτερή ματιά σου
και η τρυφερή θωριά σου
Κομαντάντε Τσε Γκεβάρα.

Το ένδοξο φαρδύ σου χέρι
ρίχνει στο άδικο κατάρα
κι όρθια όλη η Σάντα Κλάρα
τ’ όνομά σου θα προφέρει.

Εδώ κοπάζ’ η αντάρα
μέν’ η αστραφτερή ματιά σου
και η τρυφερή θωριά σου
Κομαντάντε Τσε Γκεβάρα.

Ανοιξιάτικοι ήλιοι εμπρός σου
στον πυρπολημένο αγέρα
κι έγινε στη γη παντιέρα
το πλατύ χαμόγελό σου.

Εδώ κοπάζ’ η αντάρα
μέν’ η αστραφτερή ματιά σου
και η τρυφερή θωριά σου
Κομαντάντε Τσε Γκεβάρα.

Μια επανάσταση έχεις φέρει
που σε πάει σε νέους τόπους
δίνει ελπίδα στους ανθρώπους
του ελευθερωτή το χέρι.

Εδώ κοπάζ’ η αντάρα
μέν’ η αστραφτερή ματιά σου
και η τρυφερή θωριά σου
Κομαντάντε Τσε Γκεβάρα.

Πάντα εμπρός θα προχωράμε
τ’ όραμά σου ακολουθάμε
και με τον Φιντέλ σού λέμε
Ως τη νίκη Κομαντάντε.

Εδώ κοπάζ’ η αντάρα
μέν’ η αστραφτερή ματιά σου
και η τρυφερή θωριά σου
Κομαντάντε Τσε Γκεβάρα.

Μετάφραση στα μέτρα της μελωδίας: Μπάμπης Ζαφειράτος, 24 Νοεμβρίου 2016

Βλέπε και από Κατιούσα: Ο Άγιος Ερνέστο της Επανάστασης (4+2 ποιήματα για τον Τσε)

*

Μάριο Μπενεδέτι

Μάριο Μπενεδέτι (Mario Benedetti): Ουρουγουάη. Πάσο δε λος Τόρος, 14 Σεπτεμβρίου 1920 – Μοντεβιδέο, 17 Μαΐου 2009. Ποιητής, μυθιστοριογράφος, θεατρικός συγγραφέας, διηγηματογράφος και κριτικός. Μεγάλη μορφή της λατινοαμερικανικής και της παγκόσμιας λογοτεχνίας. (Φωτό: ABC)

Το πρώτο ποίημα του Μπενεδέτι για τον Κομαντάντε με τίτλο Γεμάτοι Οργή Συγκλονισμένοι (βλ. κάτω) δημοσιεύτηκε 30 χρόνια νωρίτερα στο τεύχος Ν^ο 46 της Επιθεώρησης Casa de las Américas (Γενάρης – Φλεβάρης 1968 –Έτος του Ηρωικού Αντάρτη) που ήταν αφιερωμένο στον Τσε.

Για την ιστορία, στο ίδιο αυτό τεύχος – φόρο τιμής συμμετείχαν: οι Αργεντινοί Χούλιο Κορτάσαρ (1914-1984) και Χουάν Χέλμαν (1930-2014), ο Ιταλός Ίταλο Καλβίνο (1923-1985), ο Λουίς Καρδόσα υ Αραγόν (1901-1992) από τη Γουατεμάλα, οι Ουρουγουανοί, Άνχελ Ράμα (1926-1983) και Μάριο Μπενεδέτι (1920-2009), η Αμερικανίδα Μάργκαρετ Ράνταλ (1936), οι Κουβανοί, Νικολάς Γκιγιέν (1902-1989), Αλέχο Καρπεντιέρ (1904-1980), Χοσέ Λεσάμα Λίμα (1910-1976) και Εδμούνδο Δεσνόες (1930), ο Ισπανός Χόρχε Σεμπρούν (1923-2011), οι Μεξικανοί, Εμανουέλ Καρβάγιο (1929-2014), Αρνάλδο Ορφίλα (1897-1998) και Λαουρέτ Σεχουρνέ (1911-2003, αρχαιολόγος) και ο πρόωρα χαμένος Ρόκε Δάλτον (1935-1975) από το Έλ Σαλβαδόρ.

*

1 Ιουλ. 1983. Ο Φιντέλ απονέμει στον Μάριο Μπενεδέτι το Παράσημο του Τάγματος “Félix Varela” Πρώτου Βαθμού. Η ανώτατη αυτή διάκριση απονέμεται από το Συμβούλιο Επικρατείας της Κούβας σε Κουβανούς και ξένους πολίτες και πολιτιστικές συλλογικότητες, σε αναγνώριση των εξαιρετικών υπηρεσιών τους υπέρ των άφθαρτων αξιών του εθνικού και του παγκόσμιου πολιτισμού. Μπορεί να απονεμηθεί και μετά θάνατον.
Δεξιά διακρίνεται ο βραβευθείς επίσης, Γαβριέλ Γαρσία Μάρκες, 6 Μαρ. 1927 – 17 Απρ. 2014. (Πηγή φωτό: http://www.fidelcastro.cu)

Φέλιξ Βαρέλα (20 Νοε. 1788 – 25 Φεβ. 1853): Κουβανός ιερέας, δάσκαλος, συγγραφέας, φιλόσοφος και πολιτικός. Ο πρώτος που δίδαξε στους Κουβανούς να σκέφτονται με πατριωτισμό.

*

Το ποίημα του Νικολάς Γκιγιέν, Τσε Κομαντάντε, που δημοσιεύτηκε στο πιο πάνω αναφερόμενο τεύχος (Νο 46), μαζί με τα 3 ακόμη ποιήματα του Γκιγιέν για τον Τσε, περιλαμβάνεται στο βιβλίο Αηδόνια και Μπαζούκας (Β΄ έκδοση, Δίαυλος, 2018).

*

Σύντομο βιογραφικό του Μάριο Μπενεδέτι μαζί με το πρώτο ποίημά του για τον Τσε (Γεμάτοι Οργή Συγκλονισμένοι) και με τα ποιήματα των Κορτάσαρ, Νερούδα, Γκιγιέν, Ρόκε Δάλτον, αλλά και ένα ποίημα του Τσε για τον Φιντέλ:

Hasta la poesía de la revolución − Ο Τσε και η ποίηση

*

Από Κατιούσα βλέπε και με ετικέτα: Μπενεδέτι

*

Το ποίημα του Χουάν Χέλμαν για τον Τσε:

Ο Τσε του Χουάν Χέλμαν: Εξαίσιος με τα άλογα που τραγουδάνε

*

Ο Άγιος Ερνέστο της Επανάστασης