Δημήτρης (Μήτσος) Μαρουκάκης – Ο πρωτεργάτης της Οργάνωσης του ΚΚΕ στη Σάμο που η δικτατορία του Μεταξά «αυτοκτόνησε» από την ταράτσα της Γενικής Ασφάλειας

Σαν σήμερα, στις 13 του Οκτώβρη 1936, δολοφονήθηκε μετά από φριχτά βασανιστήρια στα γραφεία της Γενικής Ασφάλειας Πειραιά, ο χημικός – οινολόγος Δημήτρης (Μήτσος) Μαρουκάκης, στέλεχος του ΚΚΕ και ένας από τους πρωτεργάτες της ίδρυσης των πρώτων οργανώσεων του Κόμματος στη Σάμο. Ο Δημήτρης Μαρουκάκης, που ζούσε και εργαζόταν στον Άγιο Κωνσταντίνο, ίδρυσε το 1928 την πρώτη οργάνωση του ΚΚΕ στην περιοχή, καθώς και άλλες οργανώσεις σε χωριά και στο Καρλόβασι Σάμου.

Με σπουδές χημικού και μεταπτυχιακές σπουδές στην οινολογία, ο Δ. Μαρουκάκης, έρχεται σε επαφή με την κομμουνιστική ιδεολογία, την ασπάζεται και εντάσσεται στην Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδας. Αργότερα γίνεται μέλος του ΚΚΕ. Διορίζεται σαν χημικός σε χωριά της Σάμου και οργανώνει εργάτες και αγρότες της περιοχής, ενώ γίνεται ο πρωτεργάτης της Οργάνωσης του ΚΚΕ στη Σάμο.

Μετά από διώξεις και φυλακίσεις για την κομμουνιστική του δράση, συλλαμβάνεται λίγες ώρες πριν την εγκαθίδρυση της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου, βασανίζεται στη Γενική Ασφάλεια χωρίς να ομολογήσει, ενώ στις 13 Σεπτέμβρη 1936 πετάγεται από τους βασανιστές του από την ταράτσα της Γενικής Ασφάλειας στο οδόστρωμα.

Ακολουθούν αποσπάσματα από το αφιέρωμα που παρουσιάστηκε σχετικά με τη ζωή του αλύγιστου κομμουνιστή σε εκδήλωση μνήμης και τιμής της ΤΕ Σάμου του ΚΚΕ, το 2017:

«Ο Δημήτρης Μαρουκάκης ήταν γιος παπά, ένα από τα επτά παιδιά της οικογένειας. Γεννήθηκε στο Βροντάδο της Χίου το 1902, όπου και ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του, ενώ στη συνέχεια σπούδασε χημικός στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Κατά τη διάρκεια των σπουδών του, τη δεκαετία του 1920, ήρθε σε επαφή με την κομμουνιστική ιδεολογία, την ασπάστηκε και εντάχθηκε στην Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδας, την ΟΚΝΕ. Μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του έκανε στο Πανεπιστήμιο της Ντιζόν στη Γαλλία και στη Στουτγάρδη της Γερμανίας μεταπτυχιακές σπουδές στην οινολογία, όπου αρίστευσε. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα έγινε μέλος του ΚΚΕ.

Στον Αγιο Κωνσταντίνο, ο Δημήτρης Μαρουκάκης φτάνει στο τέλος της δεκαετίας του 1920 για να εργαστεί ως χημικός – οινολόγος στην εταιρεία Οίνων και Οινοπνευμάτων με έδρα στον Πειραιά και υποκατάστημα στον Αγιο Κωνσταντίνο της Σάμου. Μένει εδώ στο χωριό στο σπίτι του Κατσίκα, αλλά στον ελεύθερο χρόνο του πηγαίνει στο Καρλόβασι όπου χτυπά η καρδιά της εργατιάς με τους χίλιους και πάνω βυρσοδεψεργάτες, αλλά και σε όλα τα χωριά των Μαχαλάδων, όπου στενάζει από την εκμετάλλευση η φτωχή αγροτιά. Ο Αγιος Κωνσταντίνος μαζί με τον Κάμπο Βουρλιωτών, όπου βρίσκονται την εποχή εκείνη οι πόστες παραλαβής του μούστου από τα αμπελοχώρια των Εξη Γειτονιών, αποτελούν το κέντρο παραλαβής και εμπορίας μεγάλου – ίσως του μεγαλύτερου – τμήματος των σαμιώτικων κρασιών. Εδώ ανταμώνει ο Μαρουκάκης την άγρια εκμετάλλευση των αμπελουργών από τους κρασέμπορους και τους τοκογλύφους, μαζί με την εξαντλητική δουλειά των εργατών στις ταβέρνες, εργατών – δουλοπάροικων, αφού κατά κανόνα ξεχρέωναν με τη δουλειά τους τα πανωγραψίματα και τα δανεικά των αφεντικών τους.

Δημήτρης (Μήτσος) Μαρουκάκης (1902-1936)

Για το ρόλο του Μαρουκάκη στην ίδρυση Οργάνωσης του ΚΚΕ στο Καρλόβασι ο Γιώργος Κυριακού νεολαίος της ΟΚΝΕ εκείνη την εποχή στον Παγώνδα γράφει στο περιοδικό “ΜΕΘΟΡΙΟΣ”: “Και καθώς ήταν δραστήριος και αφοσιωμένος αγωνιστής στο κίνημα, κατόρθωσε να δημιουργήσει κομματικές οργανώσεις σε όλα τα χωριά της βορειοδυτικής Σάμου, ρίχνοντας ιδιαίτερα την προσοχή του στο Καρλόβασι, που τότε δούλευαν πάνω από 1.000 εργάτες στα πολλά βυρσοδεψεία που υπήρχαν τότε εκεί…”.

Το 1928, λοιπόν, έχουμε τις μαρτυρίες για την ίδρυση των πρώτων κομμουνιστικών πυρήνων στη Σάμο. Ο σπόρος των πρωτοπόρων κομμουνιστών βρίσκει γόνιμο έδαφος στον Αγιο Κωνσταντίνο από τον Μήτσο Μαρουκάκη, ο οποίος οργάνωσε κι άλλους πυρήνες στα γύρω χωριά και στο Καρλόβασι. Ο Κώστας Δεμερτζής στο βιβλίο του “Το Αριστερό Κίνημα στον Παγώνδα”, γράφει:

“Μέσα σ’ ένα χρόνο 1928 – 1929 στα πιο πολλά χωριά της Σάμου είχαν οργανωθεί ομάδες και έπρεπε να γίνει μια πανσαμιακή συνδιάσκεψη για να βγάλουμε μια ακτιδική επιτροπή Σάμου, για να βοηθούνται οι τοπικές οργανώσεις και για να γίνεται ενημέρωση, πώς θα εφαρμοστεί πρακτικά η πολιτική γραμμή του ΚΚΕ. Η συγκέντρωση αυτή έγινε κοντά στο χωριό Αγιος Κωνσταντίνος νύχτα στον Αβουρό, προδόθηκε από αφέλεια και επειδή δεν είχαν πάρει τα κατάλληλα μέτρα προστασίας. Η αστυνομία διέλυσε την συγκέντρωση και έκανε συλλήψεις. Στη συγκέντρωση αυτή συμμετείχαν πολλά στελέχη…”

Η Α’ Συνδιάσκεψη στον Αβουρό έγινε τον Φλεβάρη του 1932 και η δίκη των κομμουνιστών τον Ιούνη της ίδιας χρονιάς. Ο Δημήτρης Μαρουκάκης έκανε συνολικά 2 χρόνια φυλακή και 1 χρόνο εξορία. Στη συνέχεια, το Κόμμα του αναθέτει δουλειά συντάκτη του “Ριζοσπάστη”. Στη Σάμο ξαναγύρισε στις βουλευτικές εκλογές του 1935 ως υποψήφιος του ΚΚΕ στο νομό με το ψηφοδέλτιο του Ενιαίου Μετώπου, όπου αντάμωσε με τους παλιούς του συντρόφους και έδωσε μαζί τους την εκλογική μάχη.

Ανάμεσα στις πολλαπλές διώξεις του (φυλακίσεις, εξορία στον Αη Στράτη κ.λπ.) εργάστηκε ως συντάκτης και αρχισυντάκτης του “Ριζοσπάστη”. Εκεί τον βρήκε η βασιλοφασιστική δικτατορία της 4ης Αυγούστου. Για την ακρίβεια, το βράδυ της 3ης Αυγούστου, λίγες ώρες πριν την εγκαθίδρυση της Δικτατορίας της 4ης Αυγούστου, ο Μαρουκάκης συνελήφθη στα γραφεία του “Ριζοσπάστη”, μαζί με πολλούς άλλους κομμουνιστές, και οδηγήθηκε στη Γενική Ασφάλεια. Εκεί κρατήθηκε αρκετές μέρες και βασανίστηκε για να μαρτυρήσει τα μέρη που βρίσκονταν τα παράνομα τυπογραφεία του “Ριζοσπάστη”. Ο Δ. Μαρουκάκης άντεξε τα σκληρά βασανιστήρια και δεν ομολόγησε τίποτε. Το μαρτύριό του κράτησε πάνω από ένα μήνα. Στις 10 το βράδυ στις 13 Σεπτέμβρη 1936 πετάχτηκε από τους βασανιστές του από την ταράτσα της Γενικής Ασφάλειας στο οδόστρωμα. Το άψυχο σώμα του Μαρουκάκη περισυνέλεξαν άτομα που εκείνη την ώρα περνούσαν μπροστά από το κτίριο της Γενικής Ασφάλειας.

Η Ασφάλεια προσπάθησε, αποτυχημένα, να αποδώσει τη δολοφονία του Μαρουκάκη σε αυτοκτονία. Για τη δολοφονία του κατηγορήθηκε από τον “Ριζοσπάστη” ο αξιωματικός της Ασφάλειας και προϊστάμενος της υπηρεσίας Δίωξης Κομμουνισμού Ν. Χαραλαμπίδης. Ο Δημήτρης Μαρουκάκης, ο πρωτεργάτης της Οργάνωσης του ΚΚΕ στη Σάμο, ήταν το πρώτο θύμα της δικτατορίας του Μεταξά. Εχει πάρει τη θέση του στο Μαρτυρολόγιο των ηρώων της εργατικής τάξης στην πάλη της για την κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο».