Βάλτε πλάτη (Πού πήγαν τελικά τα 6 χρόνια;)

«Έξι χρόνια στο δημοτικό, έξι στο γυμνάσιο, έξι στο πανεπιστήμιο, τα άλλα έξι που πήγαν;»

Κάπως έτσι διηγείται ο Τσάκωνας στην ταινία «Μάθε παιδί μου γράμματα» την αγωνία του να μάθει πού πήγαν τα έξι χαμένα χρόνια ανάμεσα στην αναζήτησή του για γνώση και στην εύρεση εργασίας στην αγορά που από τη δεκαετία του ‘80 άρχισε να δείχνει το πραγματικό της πρόσωπο.  Μια απορία που δυστυχώς μένει ακόμα επίκαιρη.

Στον ιατρικό κόσμο ο αριθμός έξι είναι κομβικός: έξι είναι τα χρόνια της σχολής, έξι είναι τα χρόνια αν θες να συνεχίσεις σε ένα μεταπτυχιακό και διδακτορικό και κυρίως έξι περίπου είναι τα χρόνια για να κάνεις ειδικότητα. Και καμιά φορά η διαχρονική απορία του Τσάκωνα βγαίνει στην επιφάνεια. Πού πήγαν άραγε αυτά τα έξι χρόνια;

Στα υπόλοιπα εξάρια πάνω κάτω ξέρεις κάθε φορά τι κάνεις και γιατί και πότε. Σε αυτά τα έξι χρόνια καμιά φορά η κατάσταση χάνεται. Για τους πιο τυχερούς κάπου ανάμεσα σε λάντζα, εφημερίες και ρουτίνα υπάρχει και η εκπαίδευση, τα μαθήματα, οι εργασίες. Για τους πιο άτυχους η εκπαίδευση γίνεται ad hoc ανάμεσα σε όλα τα άλλα.

Όλοι όμως αυτά τα χρόνια μαθαίνουν ότι το πιο σημαντικό είναι να βάλουν πλάτη, μια φράση που συχνά ακούγεται πλέον. Βάλτε πλάτη να βγει το πρόγραμμα των εφημεριών, βάλτε πλάτη να βγουν οι γιορτές, βάλτε πλάτη στον πόλεμο που σήμανε η έναρξη της πανδημίας.

Πόλεμο; Περίεργο αν σκεφτεί κάποιος πως στους πολέμους αλλά και στα μεσοδιαστήματα ειρήνης τα σύγχρονα κράτη ξοδεύουν αλόγιστα λεφτά σε εξοπλιστικά προγράμματα. Έχετε ακούσει ποτέ να λένε βάλτε πλάτη σε εταιρίες όπλων; Ή σε κράτη που πουλάνε προστασία μέσω Ραφάλ και φρεγατών; Όμως σε αυτό τον πόλεμο ούτε εξοπλιστικά προγράμματα ούτε τίποτα. Σε αυτό τον πόλεμο πρέπει και πάλι να βάλουμε πλάτη.

Βέβαια, η φράση είναι λίγο λάθος. Πιο σωστή θα ήταν μια σεξιστική φράση που ξεκινά με το ρήμα δίνω. Αλλά είπαμε, είμαστε πολιτισμένοι. Αλλά για ποιους να βάλουμε πλάτη; Για τους καλοταϊσμένους διοικητές και υπουργούς που θέλουν να βγάλουν από τη μύγα ξύγκι και να παρουσιάζουν μαζεμένους προϋπολογισμούς; Για τους διευθυντάδες που θυμούνται πως τα προγράμματα είναι απάνθρωπα όταν αναγκάζονται να τα υλοποιήσουν οι ίδιοι; Για τους φακελάκηδες και τις εταιρείες που καραδοκούν στην γωνία για να εκμεταλλευτούν την κατάρρευση του εθνικού συστήματος υγείας;

Και ενώ βάζουμε πλάτη και καλύπτουμε όποια τρύπα υπάρχει, κάπου αναρωτιόμαστε τι αξία είχαν τελικά και αυτά και τα υπόλοιπα έξι χρόνια, το διάβασμα, η μόρφωση, τα ξενύχτια, τα χαμένα όνειρα στα εφημερία. Όλα αυτά έγιναν για να μπούμε σε μια λίστα επετηρίδας, για να βλέπουμε να μας προσπερνά το κάθε βύσμα, για να μας θεωρούν αναλώσιμους οι κυβερνήσεις και τα τσιράκια τους, για να μας δέρνουν στις εφημερίες;

Βλέπετε, είμαστε τόσο αναλώσιμοι που ούτε φύλαξη χρειαζόμαστε, σε μια περίοδο που η κυβέρνηση αν θα μπορούσε θα έβαζε και από ένα ματατζή σε κάθε καθιστικό. Ποτέ όμως στα νοσοκομεία εκτός και αν γίνεται καμιά διαδήλωση. Δεν είμαστε και ο Άγιος Δημήτριος Θεσσαλονίκης για να έχουμε ελευθέρας στις εκδηλώσεις μας. Εξάλλου, όπως είπε και κυβερνητικό στέλεχος, οι αστυνομικοί είναι αναντικατάστατοι, όχι οι γιατροί. Οι αστυνομικοί μπορούν να σκοτώνουν έναν άοπλο ρομά και να είναι ήρωες, ενώ οι γιατροί μπορούν να τρώνε ξύλο και να φταίνε κιόλας, γιατί, όπως πιστεύει μια σκοταδιστική μερίδα της κοινωνίας, τους άξιζε.

Και γιατί να μας αξίζει άραγε; Σάμπως εμείς παίρνουμε φακελάκια; Σε αυτούς που παίρνουν φακελάκια όλοι αυτοί οι τζάμπα μάγκες βαράνε προσοχές. Όπως βαράνε και προσοχές στις κυβερνήσεις που τους αφήνουν. Το ίδιο και οι όψιμοι επαναστάτες του αντιεμβολιαστικού κινήματος, που τόσο εύκολα απαξιώνουν όλα αυτά τα έξι χρόνια, αλλά ποτέ τις πολιτικές που δημιουργούν την ανέχεια.

Και έτσι με αυτά και με εκείνα, το ερώτημα επανέρχεται. Πού πήγαν τελικά τα έξι χρόνια;

Τουλάχιστον πήγαν σε πράγματα που παρά τις δυσκολίες έκαναν καλύτερο τον εαυτό μας, καλύτερο για την επιστήμη και την κοινωνία. Και ικανό να πατήσει μόνος στα πόδια του χωρίς να έχει ανάγκη από εκδουλεύσεις. Ικανό να καταλάβει τι πάει στραβά στο σύστημα υγείας και ικανό να αντιληφθεί πως χρειάζεται να επαναθεμελιωθεί όταν έρθει η ώρα. Και θα έρθει και αυτή η ώρα της ανατροπής όλου του σάπιου οικοδομήματος, στην υγεία και όχι μόνο. Και θα ’ναι μέρα μεσημέρι.

Χριστοδούλου Πάνος, Βιοπαθολόγος / Εργαστηριακός Ιατρός, MSc Διοίκησης Μονάδων Υγείας, Υποψήφιος Διδάκτορας Ιατρικής Πανεπιστημίου Πατρών, PGCert Διαχείρισης κρίσεων στη δημόσια υγεία και ανθρωπιστικής απάντησης, Μεταπτυχιακός φοιτητής στο ΠΜΣ Τρόφιμα, Διατροφή και Μικροβίωμα της ιατρικής του ΔΠΘ