«Νενικήκαμεν. Ζήτω οι Ολυμπιονίκες του σοσιαλισμού. Γεια σας, συναθλητές μου…»

Στις 19 Νοέμβρη του 1948, σχεδόν αξημέρωτα, στη βροχερή Κέρκυρα ακούγονταν οι ομοβροντίες των πυρών από το εκτελεστικό απόσπασμα. Ο ήχος προερχόταν από το νησάκι Λαζαρέτο, πολύ κοντά στις ακτές της Κέρκυρας, όπου είχε γίνει άλλη μια ομαδική εκτέλεση πολιτικών κρατούμενων.

Μεταξύ των εκτελεσμένων ήταν ο σπουδαίος ποδοσφαιριστής του Ολυμπιακού, Νίκος Γόδας. Κομμουνιστής, λοχαγός του ΕΛΑΣ την περίοδο της Αντίστασης, στάθηκε όρθιος και αλύγιστος μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα.

Ο Νίκος Γόδας υπήρξε ένας μαχητής που έδωσε τη ζωή του στον αγώνα του λαού και έμεινε πιστός μέχρι τέλους στα ιδανικά του σοσιαλισμού. Δεν κατάφεραν να τον λυγίσουν ούτε μια στιγμή οι κακουχίες από την κράτησή του στις φυλακές Αβέρωφ, Αίγινας και Κέρκυρας. Από το κάτεργο της Κέρκυρας, οδηγήθηκε στο εκτελεστικό απόσπασμα σε ηλικία μόλις 27 ετών, αρνούμενος να υπογράψει δήλωση μετανοίας, παρότι του ζητήθηκε αρκετές φορές.

Ήταν ένας αθλητής – αγωνιστής, που το ταλέντο του για το ποδόσφαιρο συναντήθηκε με τις ιδέες και την πάλη για το δίκιο του λαού. «Δέθηκε» με τους λαϊκούς αγώνες, μπήκε μπροστά και παρέμεινε αμετακίνητος στα ιδανικά του, χωρίς να λογαριάζει ούτε την ίδια του τη ζωή. Το παράδειγμά του, όπως και χιλιάδων άλλων κομμουνιστών που βρέθηκαν στην ίδια θέση μένοντας μέχρι τέλους ακλόνητοι στα πιστεύω τους, αποτελεί πηγή έμπνευσης και διδαγμάτων για τις επόμενες γενιές κομμουνιστών στον αγώνα για «ν’ ανθρωπέψει ο άνθρωπος».

Mε μια  σημαντική και ενδιαφέρουσα εκδήλωση στο Στέκι Πολιτισμού της ΚΝΕ στον Πειραιά «Τραβέρσο» η Τομεακή Οργάνωση Πειραιά της ΚΝΕ την Παρασκευή 19/11 τίμησε τη μνήμη του Νίκου Γόδα, ανήμερα της επετείου της εκτέλεσής του. Ο ποδοσφαιριστής του Ολυμπιακού που διέπρεψε στα γήπεδα, αλλά και λοχαγός του ΕΛΑΣ, με πλούσια αντιστασιακή δράση, εκτελέστηκε από το αστικό κράτος στις 19 Νοέμβρη του 1948, αρνούμενος να υπογράψει δήλωση μετάνοιας. Για την ιστορία του Νίκου Γόδα, την πίστη στα ιδανικά του σοσιαλισμού μέχρι την τελευταία του στιγμή, αλλά και για τη σημασία που έχει το παράδειγμά του για τις επόμενες γενιές, μίλησε ο Ανδρέας Σοφιανός, επικεφαλής της Επιτροπής Αθλητισμού του ΚΣ της ΚΝΕ.

Την εκδήλωση άνοιξε με σύντομο χαιρετισμό η Εύη Ξεκαλάκη, μέλος του Τομεακού Συμβουλίου Πειραιά της ΚΝΕ, η οποία αναφέρθηκε στη σημαντική πρωτοβουλία της ΚΝΕ και αποκάλυψε πως η αίθουσα εκδηλώσεων του Στέκι Πολιτισμού θα πάρει το όνομα του Νίκου Γόδα ως ένδειξη τιμής για την αγωνιστική του στάση.

Από την πλευρά του, ο Ανδρέας Σοφιανός ξεκινώντας την ομιλία του αναφέρθηκε στην ιστορία του Νίκου Γόδα, ποδοσφαιριστή και μαχητή του ΕΛΑΣ, εστιάζοντας ειδικά στη στάση που κράτησε χωρίς να λυγίσει ποτέ στις φυλακές και την εξορία μέχρι την εκτέλεσή του στο Λαζαρέτο της Κέρκυρας. Όπως είπε χαρακτηριστικά, ένα παιδί της λαϊκής τάξης μόλις στα 27 του χρόνια συνάντησε τον θάνατο, αρνούμενος να υπογράψει δήλωση μετάνοιας και μένοντας πιστός μέχρι τέλους στα ιδανικά του για μια άλλη κοινωνία.

Με αφορμή την ιστορία και τη στάση του Νίκου Γόδα, ο Ανδρέας Σοφιανός αναφέρθηκε και σε αλλά παραδείγματα αθλητών εκείνης της περιόδου αλλά και αθλητικών σωματείων, που παράλληλα με την αγάπη τους για τον αθλητισμό, το ποδόσφαιρο, δεν δίστασαν να παλέψουν για τα ιδανικά τους, αφού οι συνθήκες το απαιτούσαν. Και ανέφερε ως παραδείγματα και άλλους αθλητές, που όπως και ο Γόδας έδωσαν τη ζωή τους στους αγώνες της λαϊκής πάλης, αλλά και τις ενέργειες αθλητικών σωματείων να διοργανώνουν συσσίτια ή αγώνες φιλανθρωπικούς τον οποίων τα έσοδα δίνονταν σε ποδοσφαιριστές ή αγωνιστές που είχαν ανάγκη. Τονίζοντας πως όλα αυτά ήταν το αποτέλεσμα της πλούσιας και πρωτοπόρας δράσης που είχαν αναπτύξει το ΚΚΕ και η ΟΚΝΕ στο αθλητικό κίνημα όλα τα προηγούμενα χρόνια, πριν την Κατοχή και μάλιστα σε δύσκολες συνθήκες, ακόμα και παρανομίας.

Μιλώντας για το «σήμερα», επισήμανε πως τα παραδείγματα της δουλειάς που έγινε τόσο την περίοδο της Κατοχής και της Αντίστασης, αλλά και στα επόμενα επίσης δύσκολα χρόνια που ακολούθησαν μέχρι και την περίοδο της δικτατορίας, είναι ιδιαίτερα χρήσιμα για την εξαγωγή συμπερασμάτων, για τη σημασία που έχει για τους κομμουνιστές η παρέμβαση στο μέτωπο του Αθλητισμού, στα αθλητικά σωματεία, στα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η νεολαία στην προσπάθειά της να αθληθεί.

Ακολουθεί ολόκληρη την ομιλία του Α. Σοφιανού στην εκδήλωση:

Το KKE και η KNE μέσα από διάφορες εκδηλώσεις έχουμε τιμήσει τη στάση αθλητών για την πρωτοπόρα δράση τους, την περίοδο του Μεσοπολέμου, της κατοχής και της Αντίστασης, του ηρωικού Δεκέμβρη του 1944 αλλά και του Δημοκρατικού Στρατού. Αγωνιστές αθλητές που δεν λύγισαν στα βασανιστήρια, τις εξορίες, τις φυλακές, που έπεσαν αγωνιζόμενοι, ως Κομμουνιστές Μέλη και Στελέχη του Κόμματός μας. Μία τέτοια στάση ξεπερνάει κατά πολύ την αγωνιστική στάση ζωής που αξιωματικά καλλιεργεί ο αθλητισμός, μέσα από τις αξίες της συλλογικότητας, της συνεργασίας, της αλληλεγγύης, της άμιλλας. Περνάει σε ποιοτικά νέο, ανώτερο επίπεδο, την καλλιέργεια προτύπων μέσα από το χώρο του αθλητισμού (ιδιαίτερα σήμερα είναι φανερό το κενό από την ύπαρξη τέτοιων προτύπων).

Νίκος Γόδας – Βιογραφικά Στοιχεία

Ένα τέτοιο παράδειγμα αθλητή, ήταν και ο ΕΛΑΣίτης, κομμουνιστής, ποδοσφαιριστής του Ολυμπιακού Νίκος Γόδας. Ο Νίκος Γόδας εκτελέστηκε στο Λαζαρέτο της Κέρκυρας από το αστικό κράτος στις 19 Νοέμβρη του 1948, στα 27 του χρόνια. Είχε αρνηθεί να υπογράψει “δήλωση μετάνοιας”.

Η ιστορία του Νίκου Γόδα έχει ενδιαφέρον καθώς είναι από τις λίγες ιστορίες γνωστών ποδοσφαιριστών (γενικότερα αθλητών) της εποχής εκείνης που συμμετείχαν δραστήρια στην αντίσταση, φυλακίστηκαν και εκτελέστηκαν από το αστικό κράτος. Έχει ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον αν αναλογιστούμε το ιδιαίτερο ποδοσφαιρικό ταλέντο του, γνωστό για την εποχή, και που ακόμα και σήμερα αναγνωρίζεται φυσικά από τους φιλάθλους του Ολυμπιακού, αλλά και των άλλων ομάδων.

Όπως είδαμε και στο βίντεο που προηγήθηκε,

Ήταν παιδί προσφύγων από την Κοκκινιά, υπήρξε σπουδαίο ποδοσφαιρικό ταλέντο, παίκτης του Ολυμπιακού στα χρόνια της Κατοχής. Ωστόσο αυτό δεν τον εμπόδισε να συμμετάσχει στους αγώνες για τη λευτεριά και την κοινωνική αλλαγή εντασσόμενος στις τάξεις του ΕΛΑΣ. Έφθασε μέχρι το βαθμό του λοχαγού του 5ου Λόχου Κοκκινιάς. Η πιο γνωστή του στιγμή, είναι η συμμετοχή του στη μάχη της Κοκκινιάς το Μάρτη του ’44 ενώ την ίδια χρονιά, το Δεκέμβρη, με το λόχο του πολεμάει τους Αγγλους στον Πειραιά. Αρχές του ’45, αμέσως μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας, ο Γόδας, άρρωστος από πνευμονία, επιστρέφει στην Αθήνα για πρώτη φορά μετά τα Δεκεμβριανά. Τον καταδίδουν, συλλαμβάνεται και εξορίζεται. Περνώντας από τις φυλακές της Αίγινας συμμετέχει στην ποδοσφαιρική ομάδα των κρατουμένων. Είναι χαρακτηριστικό αυτήν την περίοδο ότι αν και ποδοσφαιριστής του Ολυμπιακού, οι τότε ιδιοκτήτες της ομάδας δεν έκαναν τίποτε για να τον σώσουν εξαιτίας της πίστης του στις ιδέες του. «Όπως έστρωσε να κοιμηθεί» είπε, πιστός στο ταξικό του καθήκον, ο βιομήχανος και τότε πρόεδρος του Ολυμπιακού Μιχάλης Μανούσκος. Έμεινε πιστός στα ιδανικά του μέχρι το τέλος του, δεν λύγισε. Τα τελευταία λόγια του πριν φύγει για την εκτέλεση που έγινε στο Λαζαρέτο της Κέρκυρας ήταν: «Νενικήμαμεν. Ζήτω οι Ολυμπιονίκες του σοσιαλισμού. Γεια σας συναθλητές μου». Τελευταία του επιθυμία να τον εκτελέσουν με τη φανέλα του Ολυμπιακού.

Πρωτοπόροι Αθλητές και Πράξεις Αντίστασης στον Αθλητισμό

Το παράδειγμα του Νίκου Γόδα είναι ένα από τα πολλά παραδείγματα των χιλιάδων που έπεσαν ηρωικά εκείνη την μεγάλη δεκαετία του ’40. Ένα από τα πολλά παραδείγματα για την ηρωική στάση που κράτησαν και άλλοι αθλητές εκείνη την εποχή. Αναφέρουμε ενδεικτικά, αθλητές που βγήκαν στο βουνό, όπως οι ΕΛΑΣίτες Νίκος Πολυκράτης ( του Ολυμπιακού Πατρών), ο Κώστας Λιάρος (του Απόλλωνα Καλαμαριά), ο Πάνος Αλεξάς (του Παναιτωλικού). Ο Ανδρέας Μουράτης (της Προοδευτικής) πολέμησε μαζί με το Νίκο Γόδα στη Μάχη της Ηλεκτρικής στον Πειραιά. Στην Εύβοια, οι εκτελεσμένοι παίκτες του Ολυμπιακού Χαλκίδας Αφράτης, Καθενιώτης, Παπαδημητρίου για τη συμμετοχή στο ΕΑΜ και στην ΕΠΟΝ, όπως και οι Βερνέζος Μπουρνόβαλης της Προποντίδας Χαλκίδας, ο εκτελεσμένος Νίκος Μαλαβέτας του Ολυμπιακού Βόλου, ο Πότης Μανολούδης του Μεσσηνιακού ( εκτελέστηκε στο Μπλόκο της Καλαμάτας), ο Σπόρος Κοντούλης της ΑΕΚ, που τον σκότωσαν όταν επιχείρησε να δραπετεύσει πριν τον πάνε στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής.

Αντίστοιχες πράξεις αντίστασης εκδηλώθηκαν και σε επίπεδο ομάδων. Τα δύο πιο γνωστά είναι το ματς που δεν έγινε μεταξύ του Παναθηναϊκού και της ΑΕΚ, όταν οι παίκτες αρνήθηκαν να δεχτούν Αυστριακό διαιτητή από τις δυνάμεις κατοχής και εξελίχθηκε σε αντικατοχική διαδήλωση με τη συμμετοχή των φιλάθλων, αλλά και δύο αγώνες στην Καλαμάτα μεταξύ μεικτών ομάδων Ελλήνων από τη μία και Γερμανών από την άλλη, λίγο καιρό μετά το αιματηρό Μπλόκο της Καλαμάτας. Επίσης, οι αγώνες έξω από τις φυλακές Σταυρούπολης στη Θεσσαλονίκη, από την παρέα που μεταπολεμικά ίδρυσε τον ΑΟ Παύλου Μελά, εναντίον Γερμανών, με αποτέλεσμα να γίνει αντιπερισπασμός – λόγω του ενδιαφέροντος στον αγώνα – και να δραπετεύσουν Σέρβοι αιχμάλωτοι. Ο αγώνας του Ισθμιακού με τους Ιταλούς, όπου οι Ελληνες κέρδιζαν στο ημίχρονο με 3-0 και οι Ιταλοί επέβαλαν ημίχρονο μίας ώρας, για να φέρουν από τη μονάδα τους στο Λουτράκι ποδοσφαιρικές ενισχύσεις και να λήξει ο αγώνας 3-3. Και πολλά ακόμα περιστατικά.

Ανάλογες τέτοιες εκδηλώσεις υπήρξαν και τα μετέπειτα χρόνια. Είναι ενδιαφέρον το δημοσίευμα του Οδηγητή τις προηγούμενες μέρες “Το ποδόσφαιρο “στη σέντρα” της Χούντας”. Εκεί διαβάζουμε για τις προσπάθειες της Χούντας να διεισδύσει στη νεολαία αξιοποιώντας αθλητικά σωματεία, συνολικά την ποδοσφαιρική          δραστηριότητα, απομακρύνοντας μη

νομιμόφρονες, εννοώντας φυσικά κομμουνιστές. Είναι χαρακτηριστική η διάλυση και συγχώνευση την περίοδο εκείνη πολλών κόκκινων σωματείων.

Ακόμα πιο χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα, ξανά, από τον Ολυμπιακό με την απομάκρυνση του Μάρτον Μπούκοβι ενός από τους κορυφαίους προπονητές που πέρασαν από το ελληνικό ποδόσφαιρο. Ο Μπούκοβι χάρισε στον Ολυμπιακό τίτλους, νίκες, γκολ, ανέδειξε σπουδαίους ποδοσφαιριστές, χτίζοντας ένα μύθο στο λιμάνι, με το χαρακτηριστικό “Πατέρα, Μη Φεύγεις”. Ο Μπούκοβι απομακρύνθηκε από τη Χούντα γιατί ήταν δηλωμένος κομμουνιστής στερώντας από το ελληνικό ποδόσφαιρο το ταλέντο του και ταυτόχρονα κρατώντας ανυποχώρητη στάση απέναντι στις ιδέες του.

Τα προηγούμενα ιστορικά παραδείγματα γεννούν δύο ερωτήματα.

• Τι είναι αυτό που κάνει ένα νέο να φτάσει σε τέτοια επίπεδα ηρωισμού, δίνοντας σε αυτή την πάλη ακόμα και την ίδια του τη ζωή;
• Τι προηγήθηκε αυτών των πράξεων αντίστασης; Πώς τόσοι, “επώνυμοι και ανώνυμοι” αθλητές της εποχής, πήραν δραστήρια μέρος στην αντίσταση, στις ταξικές συγκρούσεις του Δεκέμβρη, του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας αναλαμβάνοντας καθοδηγητικά και στρατιωτικά καθήκοντα;

Η απάντησή τους, εμπλουτίζει τη δράση μας στο σήμερα με χρήσιμα συμπεράσματα που εμπνέουν, καθοδηγούν, καλλιεργούν πίστη στο σκοπό μας, σε διαφορετικά δύσκολες και πρωτόγνωρες συνθήκες που καλούμαστε να δράσουμε σήμερα.

1^ο Ερώτημα

Ας σταθούμε ξεχωριστά στα προηγούμενα ερωτήματα.

Η μεγαλειώδης μάχη του ΕΑΜ, του ΕΛΑΣ, ενάντια στη Γερμανική Κατοχή, και στους Άγγλους το Δεκέμβρη του ‘44, η κορυφαία ταξική αναμέτρηση στη χώρα μας που αποτέλεσε η πάλη του Δημοκρατικού Στρατού, η στράτευση χιλιάδων νέων στην πάλη για μια κοινωνία χωρίς εκμετάλλευση, το Σοσιαλισμό, δείχνει πια ήταν τα κίνητρα και η πηγή που ενέπνευσε τον ηρωισμό εκείνη την τρομερή δεκαετία για το Κόμμα μας.

Οι πολύμορφη δράση που αναπτύχθηκε ενάντια στους κατακτητές περιελάμβανε συγκεντρώσεις, διαδηλώσεις, συσσίτια (πολλά διοργανώθηκαν και από αθλητικά σωματεία), σαμποτάζ, αντίποινα σε βάρος συνεργατών των κατακτητών, προστασία αγωνιστών. Πράξεις αντίστασης και ηρωισμού αποτελούν η παλικαρίσια στάση χιλιάδων στα κρατητήρια, στις φυλακές, στις εξορίες, στα βασανιστήρια. Μία στάση που δείχνει τη δύναμη που έχει ο λαός, η νεολαία, όταν αφιερώνει τη ζωή του σε ανώτερα ιδανικά, όταν αφιερώνουν τη ζωή τους, όταν δίνουν όλες τους τις δυνάμεις “στο πιο ωραίο ιδανικό του κόσμου – στον αγώνα για την απελευθέρωση της ανθρωπότητας”.

Είναι τα ίδια ιδανικά, οι ίδιες αξίες που καλούμε ένα νέο σήμερα να κάνει δική του υπόθεση. Είναι η πάλη που τον καλούμε σήμερα να κάνει, “για μια κοινωνία ειρήνης, ελευθερίας, δημοκρατίας, κοινωνικής δικαιοσύνης, χωρίς εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Για μια νέα κοινωνία που θα κατακτηθεί ως αποτέλεσμα της επαναστατικής αντικατάστασης του καπιταλιστικού συστήματος. Μια κοινωνία όπου θα μπορούν όλοι οι νέοι και οι νέες να αναπτύσσουν ελεύθερα και ολόπλευρα την προσωπικότητά τους, να αξιοποιούν τις ικανότητάς τους και να συμμετέχουν πρωτοπόρα στην οικοδόμησή της, τη Σοσιαλιστική και Κομμουνιστική κοινωνία” όπως χαρακτηριστικά σημειώνεται στις πρώτες σελίδες του καταστατικού της οργάνωσής μας. Τις πρώτες λέξεις,

δηλαδή, που διαβάζει κάθε νέος που κάνει το βήμα να οργανωθεί σήμερα στη μόνη επαναστατική οργάνωση νεολαίας, σε αυτό το σχολείο διαπαιδαγώγησης νέων επαναστατών, νέων κομμουνιστών, που αύριο θα αποκτήσουν και εκείνοι τον τιμημένο τίτλο του μέλους του ΚΚΕ.

Είναι τα ίδια ιδανικά, οι ίδιες αξίες που καλλιεργούνται σε ένα νέο που έρχεται σε επαφή με την ιστορία του Κόμματός μας. Μία ιστορία που αντανακλά κάθε μικρό και μεγάλο αγώνα του τόπου μας. Αυτή την ιστορία που με επιστημονικό τρόπο μελετάει το Κόμμα μας, βγάζει συμπεράσματα και πολύτιμη πείρα, ώστε να γινόμαστε πιο ικανοί, πιο διεισδυτικοί, πιο αποτελεσματικοί στην οργάνωση της ταξικής πάλης στο σήμερα. Γιατί μόνο μία τέτοια επαναστατική μελέτη της ιστορίας μας αποτελεί διαδικασία έμπνευσης για συνειδητή ηρωική δράση για εμάς σήμερα. Μόνο τότε θα κατανοείτε βαθιά ότι η ηρωική πράξη είναι μόνο μια στιγμή, της επαναστατικής μας πάλης, ότι τα ανιαρά πράγματα, τα χωρίς μεγαλείο είναι τα πιο πολλά. Κι όταν αυτό το καταλαβαίνουμε τότε βλέπουμε από άλλη σκοπιά τη δύσκολη πολλές φορές δράση στο σήμερα.

Οι παραπάνω πλευρές άλλες λιγότερο και άλλες περισσότερο έχουν παρουσιαστεί ξανά. Χαρακτηριστική ήταν η πρώτη εκδήλωση που είχε διοργανώσει η Κομματική Οργάνωση Πειραιά το 2013 για να τιμήσει το κομμουνιστή ποδοσφαιριστή Νίκο Γόδα. Αντιλαμβανόμενοι τις εκδηλώσεις αυτές με μία συνέχεια, θέλουμε να σταθούμε mo αναλυτικά σε ορισμένες πλευρές που αφορούν το 2ο ερώτημα.

2ο Ερώτημα

Σε ότι αφορά το ερώτημα αυτό, η απάντηση βρίσκεται στη δράση των κομμουνιστών στους μαζικούς χώρους δουλειάς, στα σχολεία, στα πανεπιστήμια, στις γειτονιές, σε σωματεία και συλλόγους. Πρωτοπόρα δράση, δηλαδή, για τα καθημερινά προβλήματα που αντιμετωπίζει η νεολαία και τότε αλλά και σήμερα. Αυτή η πρωτοπόρα δράση είναι που κατοχυρώνει τον κομμουνιστή. Αυτή η πρωτοπόρα δράση διαμορφώνει τις προϋποθέσεις να κατοχυρώνονται οι αγωνιστές, να γεννιούνται κι άλλοι όταν οι συνθήκες οξύνονται, όταν το κίνημα ανεβαίνει.

Τέτοια δράση ανέπτυξαν οι κομμουνιστές και στα αθλητικά σωματεία. Ήδη από την περίοδο του μεσοπολέμου εκφράζεται μία οργανωμένη παρέμβαση στα αθλητικά σωματεία, κάτι που διατηρείται και στη συνέχεια στην περίοδο της κατοχής/αντίστασης και της πάλης του ΔΣΕ.

Ιστορικά Στοιχεία της Παρέμβασης των Κομμουνιστών στα Αθλητικά Σωματεία

Έχει μία αξία να σταθούμε σε ορισμένα ιστορικά παραδείγματα για τον τρόπο με τον οποίο οργανώθηκε η παρέμβαση των κομμουνιστών και άλλων λαϊκών αγωνιστών την περίοδο εκείνη μέσα από τα αθλητικά σωματεία. Μία τέτοια παρέμβαση δεμένη με την πολιτική δράση του Κόμματος γέννησε αγωνιστές όπως ο Νίκος Γόδας.

Ήδη από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα το κίνημα του εργατικού αθλητισμού αναπτύσσεται σε ολόκληρη στην Ελλάδα όπως και σε ολόκληρη την Ευρώπη. Αναπτύχθηκε σε γειτονιές όπου υπήρχε μεγάλη συγκέντρωση εργατικής τάξης. Στην Ελλάδα σημαντικό ρόλο έπαιξαν και οι Μικρασιάτες που ήρθαν, μετά το 1922, καθώς είχαν ανεπτυγμένη αθλητική κουλτούρα και αρκετά αθλητικά σωματεία. Ο Εργατικός Αθλητισμός ερχόταν σε αντίθεση με τον επίσημο “κρατικό” αθλητισμό με χαρακτηριστικά παραδείγματα το μποϊκοτάζ των Ολυμπιακών Αγώνων του Βερολίνου και την στήριξη της Λαϊκής Ολυμπιάδας της Βαρκελώνης (ματαιώθηκε λόγω του ξεσπάσματος του Ισπανικού Εμφυλίου και 2000 αθλητές έμειναν και πολέμησαν στο πλευρό των Δημοκρατικών)

Ιδιαίτερη στιγμή για την ανάπτυξη της προσανατολισμένης δουλειάς και παρέμβασης των κομμουνιστών στα αθλητικά σωματεία αποτέλεσε η ίδρυση της ΟΚΝΕ.

Στις 28 Νοέμβρη του 1922 ξεκινούν οι εργασίες του Α’ Συνεδρίου της Ομοσπονδίας Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδας, της ηρωικής ΟΚΝΕ. Η πρωτοπόρα δράση της ΟΚΝΕ, η πλούσια ιδεολογικοπολιτική παρέμβασή της στη νεολαία, οι δεσμοί της με χιλιάδες νέους είναι γνωστή. Λιγότερο γνωστή είναι η συνεισφορά της ΟΚΝΕ στην ανάπτυξη του μαζικού λαϊκού αθλητισμού στη χώρα μας αλλά και της δραστηριότητας που ανέπτυξε μέσα στα αθλητικά σωματεία μέχρι και την αυτοδιάλυσή της.

Η ΟΚΝΕ πρωτοστάτησε στην οργάνωση του εργατικού αθλητισμού με βάση και το πρόγραμμα της Κόκκινης Διεθνούς των Σπορ. Είχε στόχο να προσφέρει μία διέξοδο στην εργατική νεολαία, να οργανώσει δραστήριους εργάτες, να αποσπάσει νέους από την επιρροή της αστικής προπαγάνδας.

Ιδιαίτερα και μετά την πτώση της Παγκαλικής Δικτατορίας το 1928, αρχίζει να αναπτύσσεται γρήγορα ο εργατικός αθλητισμός. Έχουμε τη δημιουργία οργανώσεων εργατικού αθλητισμού σε πάνω από 30 πόλεις με τη συμμετοχή 1800 αθλητών. Στις 27 Απρίλη του 1930 έχουμε την ίδρυση της Ομοσπονδίας Εργατοαγροτικού Αθλητισμού (ΟΕΑ) που αποτέλεσε σταθμό στην ανάπτυξη του εργατικού αθλητισμού. Την καθοδήγηση αυτής της δουλειάς είχε ο Κώστας Λουλές μετέπειτα μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ. Η ΟΕΑ διοργάνωσε πλήθος αθλητικών δραστηριοτήτων με πιο γνωστές τις Σπαρτακιάδες. Η δράση αυτή οδήγησε στην ίδρυση πλήθους ποδοσφαιρικών σωματείων με κορύφωση την ίδρυση της Ομοσπονδίας Ποδοσφαιρικών Αθλητικών Σωματείων Αθήνας (ΟΠΑΣΑ). Η ίδρυση του ΟΠΑΣΑ είχε άμεση επίδραση σε αθλητές και τις ομάδες υψηλού επιπέδου της εποχής.

Είναι χαρακτηριστική η απόφαση της ΚΕ της ΟΚΝΕ στις 6 Νοέμβρη του 1936 για τη σημασία που έδιναν στον αθλητισμό και την παρέμβαση στα αθλητικά σωματεία, “Η δουλειά μέσα στις μαζικές οργανώσεις (αθλητικές κατά πρώτο λόγο, αθλητικομορφωτικές, εκπολιτιστικές κ.τ.λ.) είνε σήμερα το πιο αποφασιστικό καθήκον της ΟΚΝΕ. Οι μαζικές οργανώσεις τφέπει να γίνουν τα φρούριά μας. Σταμάτημα ή αδυνάτισμα της δουλειάς μέσα στις μαζικές οργανώσεις σημαίνει οπισθοχώρηση μπροστά στις δυσκολίες και εγκατάλειψη ελεύθερου πεδίου δράσης για το φασισμό ”.

Την περίοδο της Γερμανικής Κατοχής και της Αντίστασης…

…στον αντίποδα της προσπάθειας των καταχτητών να παίξει ο αθλητισμός ρόλο εκτόνωσης είχα τη δημιουργία από την ΕΠΟΝ πλήθους αθλητικών ποδοσφαιρικών σωματείων με συμμετοχή γνωστών αθλητών όπως ήταν και ο Νίκος Γόδας, ο Ανδρέας Μουράτης, ο Γιάννης Καψής, ο Διονύσης Γεωργάτος και άλλοι. Η ΕΠΟΝ ανέπτυξε συστηματική δράση στο χώρο του αθλητισμού,

καθώς αυτός αποτελούσε μία “δεξαμενή” για την επαφή με νέο κόσμο, για την παρακολούθηση του καταχτητή αλλά και την οργάνωση αντίστασης εναντίον του (θα αναφερθούμε στη συνέχεια). Συνέβαλε στη δημιουργία της Ένωσης Ελλήνων Αθλητών με πρόεδρο το Γρηγόρη Λαμπράκη.

Η Δράση μας στο Σήμερα

Σύντροφοι και Φίλοι, η δράση των κομμουνιστών στα αθλητικά σωματεία την περίοδο του μεσοπολέμου, της Αντίστασης και της πάλης του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, περίοδο που συμμετείχε ενεργά στον αγώνα και ο Νίκος Γόδας, δίνοντας και τη ζωή του, είναι χρήσιμη για την εξαγωγή συμπερασμάτων για το σήμερα. Για τη σημασία που έχει για τους κομμουνιστές η παρέμβαση στο Μέτωπο του Αθλητισμού, στα αθλητικά σωματεία, στα προβλήματα που αντιμετωπίζει η νεολαία στην προσπάθειά της να αθληθεί.

Χωρίς να επιχειρούμε κάποια ταύτιση ή αυτούσια μεταφορά της πείρας του τότε στο σήμερα. Χωρίς να παραγνωρίζουμε τις σημερινές συνθήκες και χωρίς να παραβλέπουμε τις διαφορετικές δυσκολίες που μπορεί να υπάρχουν σήμερα θα θέλαμε να σταθούμε στην αξία που έχει η παρέμβασή μας στο μέτωπο του αθλητισμού. Εντοπίζουμε τα εξής:

• Η παρέμβαση στο Μέτωπο του Αθλητισμού αποτελεί συστατικό στοιχείο της παρέμβασης της ΚΝΕ στο κίνημα, σημαντική πλευρά της αυτοτελούς παρέμβασης της ΚΝΕ σε όλους τους χώρους νεολαίας.
• Ο χώρος των αθλητικών σωματείων, η αθλητική δραστηριότητα μετά το σχολείο, το πανεπιστήμιο, τη δουλειά, είναι ίσως ο πιο μαζικός χώρος συγκέντρωσης νεολαίας. Ο πιο μαζικός μετά τη δουλειά, το σχολείο, το πανεπιστήμιο αντίστοιχα. Πρόκειται για χώρο όπου υπάρχουν περίπου 6500 αθλητικά σωματεία και 500000 αθλητές και γενικότερα κόσμος που ασχολείται με το χώρο. Πλήθος ανεξάρτητων πρωταθλημάτων που συγκεντρώνουν ηλικίες από 20 έως 40 χρονών.
• Η οργανωμένη παρέμβαση σε αυτό το χώρο μπορεί να δώσει άμεσα μετρήσιμα αποτελέσματα στο δυνάμωμα της ΚΝΕ, στη συμβολή για την

ανασύνταξη του κινήματος, στους στόχους που μπαίνουν από τις αποφάσεις των Συνεδρίων μας.

• Μιλάμε για ένα χώρο που αντιμετωπίζει τεράστια οικονομικά προβλήματα, ειδικά μετά το ξέσπασμα της πανδημίας. Αυτά ήρθαν να προστεθούν στα ήδη υπάρχοντα προβλήματα της απουσίας υποδομών και χώρων άθλησης, της απουσίας έμπειρου, επιστημονικά καταρτισμένου προσωπικού, στην υποβάθμιση της Φυσικής Αγωγής στο σχολείο και συνολικότερα στους χώρους εκπαίδευσης. Για ένα χώρο που σταδιακά αποδυναμώνεται και σπρώχνεται να λειτουργεί στο πλαίσιο της ανταποδοτικότητας με το καθεστώς κέρδους – οφέλους.
• Ειδικά το τελευταίο δίχρονο επιχειρείτε μία προσπάθεια να μπει χέρι από πλευράς κυβερνήσεων στη λειτουργία σωματείων και ομοσπονδιών με χαρακτηριστικό παράδειγμα το νόμο-Αυγενάκη, το Μητρώο Αθλητικών Σωματείων που συνδέεται άμεσα με τη χρηματοδότηση των αθλητικών σωματείων.

Η αγώνες των προηγούμενων μηνών αποτυπώνουν τις διεργασίες που πραγματοποιούνται στο χώρο του Αθλητισμού. Δείχνουν ότι υπάρχουν αγωνιστικές διαθέσεις, υπάρχουν άνθρωποι με μεράκι που γνωρίζουν τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο χώρος, που θέλουν να κινητοποιηθούν, που θέλουν να κάνουν κάτι απέναντι σε αυτή την κατάσταση. Η έμπρακτη στήριξη του Κόμματος και της ΚΝΕ, η πρωτοπόρα στάση των κομμουνιστών μέσα στα αθλητικά σωματεία είναι κάτι που αναγνωρίζεται, αποτυπώνεται στο αυξημένο κύρος του Κόμματος στο χώρο, εκφράζεται στη δραστηριότητα που κάνουμε, αποτυπώθηκε και στη συμμετοχή στις αθλητικές δραστηριότητες των Φεστιβάλ της ΚΝΕ σε όλη την Ελλάδα.

Η παρέμβασή μας μπορεί και πρέπει να δυναμώσει στο χώρο του Αθλητισμού. Υπάρχουν οι προϋποθέσεις το επόμενο διάστημα να συναντηθούμε με πάρα πολλούς νέους που βλέπουν τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν, που ζουν τις δυσκολίες των σωματείων τους να τα βγάλουν πέρα, που βλέπουν το άθλημα τους να γίνεται όλο και πιο δυσπρόσιτο, απλησίαστο, να θυσιάζεται στο βωμό του κέρδους. Απέναντι σε αυτή την κατάσταση το μόνο ρεαλιστικό σήμερα είναι η πάλη για το Σοσιαλισμό, η κοινωνική ιδιοκτησία όλου του παραγόμενου πλούτου. Αυτή είναι η πραγματική πρόοδος σήμερα, το πραγματικά νέο και το ΚΚΕ έχει σχέδιο, έχει πρόγραμμα που φωτίζει αυτή την προοπτική. Αυτό το κάλεσμα συμπόρευσης κάνουμε σε αθλητές, προπονητές, σε όλους όσους δραστηριοποιούνται στο χώρο του αθλητισμού. Για να έχουμε έναν αθλητισμό απαλλαγμένο από κάθε επιχειρηματική δραστηριότητα, πραγματικά μαζικό, κοινωνικό αγαθό και δικαίωμα στο οποίο πρέπει να έχει πρόσβαση όλη η νεολαία.

[1] Καταστατικό Κομμουνιστικής Νεολαίας Ελλάδας

[2]Ριζοσπάστης, “Ο Αθλητισμός στον Αγώνα ενάντια στο Φασισμό”, https://www.rizospastis.gr/story.do?id=11448309

[3] Νάσος Μπράτσος, “Σπορ και Κοινωνικές Αντιστάσεις –

Μεσοπόλεμος/Κατοχή/Δικτατορία/Μεταπολίτευση”

[4] Οδηγητής, “Το Ποδόσφαιρο “στη σέντρα”  της Χούντας”,

https://www.odigitis.gr/article/To-podosfairo-sti-sentra-tis-Xontas/#cE