Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια ταξιδεύουν: «Εργατική Συμφωνία»

Το 1976 παρουσιάζεται η θεατρική παράσταση «Απεργία» του Γιώργου Σκούρτη και το θεατρικό έργο τυπώνεται, με υπότιτλο «ή η  πάλη των τάξεων απ’ αυτούς παλεύουν», εννοώντας φυσικά την εργατική τάξη και πιο συγκεκριμένα τους εργάτες με ταξική συνείδηση. Αυτούς που παράγουν τον πλούτο που καρπώνεται η άρχουσα τάξη των αφεντικών και οργανωμένα αντιπαλεύουν την εκμετάλλευση και την αδικία.

«Το 1970, έγινε σ’ ένα μεγάλο εργοστάσιο ελαστικών στο Βέλγιο, μια «άγρια» απεργία, με πρωτοπορία τους εργάτες – μετανάστες. Στη συνέχεια κι αφού οι εργάτες κατάλαβαν πως η επιχείρηση δεν είχε καμιά πρόθεση να ικανοποιήσει τα αιτήματά τους, αποφάσισαν να καταλάβουν το εργοστάσιο. Στο τέλος, η επιχείρηση, με τη βοήθεια της αστυνομίας, – και τις «πλάτες» των εργατοπατέρων του συνδικάτου- πέταξε, με κάθε βία, τους απεργούς έξω απ’ το εργοστάσιο.

Ύστερα από δύο μέρες, ακολούθησαν οι «γνωστές» απολύσεις: 50 εργάτες, στην πλειοψηφία τους μετανάστες και μέλη της απεργιακής επιτροπής.

Αυτά είναι τα γεγονότα που χρησιμοποίησα σαν αφετηρία στην «ΑΠΕΡΓΙΑ». Ο υπότιτλος: «η πάλη των τάξεων απ’ αυτούς που παλεύουν» μπήκε, γιατί το έργο είναι γραμμένο σα να το έχουν γράψει οι ίδιοι οι εργάτες, αναλύοντας και καταδείχνοντας με τον πιο απλό τρόπο, το πώς τους εκμεταλλεύεται και τους καταπιέζει το σύγχρονο βιομηχανικό κεφάλαιο» σημειώνεται από τον συγγραφέα του έργου στην περιγραφή της «Απεργίας» από τον εκδοτικό οίκο «Κέδρος».

«Εργατική Συμφωνία» (1976) – Ο δίσκος:

Το 1976, κυκλοφορεί από την «Columbia-EMI» και ο δίσκος με τα τραγούδια της παράστασης, που φέρει τον τίτλο «Εργατική Συμφωνία». Τη μουσική έχει γράψει ο Δήμος Μούτσης, τους στίχους ο συγγραφέας του θεατρικού έργου, Γιώργος Σκούρτης, και τα τραγούδια ερμηνεύουν ο Χαράλαμπος Γαργανουράκης, η Άλκηστις Πρωτοψάλτη και ο συνθέτης.

Οι στίχοι από το τραγούδι «Ε ρε κοροϊδία» είναι ενδεικτικοί της κατάστασης που βιώνουν οι εργάτες:

«Ε ρε κοροϊδία, αυτά τ’ αφεντικά
σαν πεντόβολα μας παίζουν σ’ αυτή την αγορά,
στα λόγια λένε ισότης στη δουλειά
κι όλα στην πάντα σαν γίνει μοιρασιά,
στα λόγια λένε πάντα ισότης στη δουλειά
κι όλα στην πάντα σαν γίνει μοιρασιά…»

Στο τραγούδι «Η Γεωργία» περιγράφεται η εκδικητική απόλυση μιας εργάτριας που με την αγωνιστική της στάση «δημιουργεί προβλήματα»  στην εργοδοσία:

«Τη Γεωργία ξαφνικά
την διώξανε από τη δουλειά,
κι ο λόγος ήτανε τα χαρτιά της
που δεν τα βρήκαν καθαρά.

(…)

Πήγαινε, λέει, στις συγκεντρώσεις
και φώναζε συνθήματα,
πρόσωπα τέτοια στη δουλειά τους
δημιουργούν προβλήματα…»

Από το έργο (και από τον δίσκο) δεν λείπουν οι αναφορές στους μετανάστες. Ο «Μωχάμετ» («Ο Μωχάμετ απ’ τ’ Αλγέρι») εγκαταλείπει τη λεηλατημένη από τον ξένο δυνάστη πατρίδα του και βρίσκεται μετανάστης στη χώρα του βασανιστή του:

«Ξεκινάει ο Μωχάμετ απ’ τ’ Αλγέρι
ξεκινάει με το σάκο του στο χέρι,
άδειος από σφαίρες είν’ ο σάκος
κι ο Μωχάμετ είναι ένα ράκος,
πάει στα εργοστάσια εργάτης,
αυτός ο χτεσινός αντάρτης.

Κι έγινε εργάτης ένας ήρωας Μακί,
ο χτεσινός αντάρτης,
κάτω από έναν χτεσινό βασανιστή
που είναι τώρα προσωπάρχης
κι έχει ο Μωχάμετ μαύρο χάλι
σαν να τον εφυλακίσαν πάλι
σαν να τον εφυλακίσαν πάλι
έχει ο Μωχάμετ μαύρο χάλι…»

Στο «Ζώμεν εις δημοκρατίαν» το αφεντικό καγχάζει απευθυνόμενος στους εργάτες:

«Ουδείς σας υποχρέωσε
να υπογράψετε μίαν τάχα
ασύμφορον σύμβαση
Με την θέλησή σας εργάζεστε εδώ εσείς
Με την ελεύθερη θέλησή σας

Ζώμεν εις δημοκρατίαν
Κι έκαστος πολίτης
Άμα του ’ρθει να ενεργεί
Να κάθεται και να ενεργεί…»

Στο «Πού τα βρήκες τα λεφτά;» ξεδιπλώνεται ένας απολαυστικός διάλογος μεταξύ των εργατών που παράγουν τον πλούτο και του – ανήμπορου να τους ξεγελάσει – αφεντικού, που κατέχει τα μέσα παραγωγής:

«Βρε καλέ αφέντη πού τα βρήκες τα λεφτά;
Πού τα εργαλεία σου και πού τα υλικά;
Από τον μπαμπά μου πού ’χε μια δουλειά
και μου τ’ άφησε κληρονομιά

Ε, άσ’ τα αυτά.
Άσ’ τα αυτά αφέντη
Και πού τα βρήκε ο μπαμπάς;
Μήπως τα ’κλεψε απ’ τους άλλους
Αυτός ο μασκαράς;
Έλα πες μας πού τα βρήκε όλα αυτά
Και σου τ’ άφησε κληρονομιά;
Λέγε μας…»

Στο τραγούδι «Σαν οι εργάτες απεργήσουν» βρίσκει έκφραση η βεβαιότητα ότι κανένας αγώνας δεν πάει χαμένος ακόμα κι όταν το εργατικό κίνημα συγκυριακά υποχωρεί. Η πορεία προς την ανατροπή της εξουσίας των εκμεταλλευτών είναι μακρά και η συσσωρευμένη πείρα από τους νικηφόρους αγώνες της εργατικής τάξης αλλά και τους αγώνες που στην ώρα τους δεν ευδοκίμησαν, αποτελεί πολύτιμη παρακαταθήκη για την τελική έκβαση της ανειρήνευτης πάλης των τάξεων:

«Σαν οι εργάτες απεργήσουν
Και στους δρόμους κατεβούν
Κι αν ακόμα τους λυγίσουν
Δύο πράγματα απαντούν

Πρώτα πρώτα το συμφέρον
Το κοινό της εργατιάς
Που οι νόμοι το χτυπάνε και η βία
Της σκληρής της αγοράς

Δεύτερον να ξεσκεπάσουν
Τους κυρίαρχους αστούς
Που κρατάν την εξουσία σαν θηρία
Και χτυπάν τους απεργούς

Σαν οι εργάτες απεργήσουν
Και στους δρόμους κατεβούν
Κι αν ακόμα τους λυγίσουν
Πάλι νικητές θα βγουν»

«Το τραγούδι του Περέντα» ερμηνευμένο μοναδικά από τον Δήμο Μούτση, είναι ίσως το πιο γνωστό του δίσκου:

«Εγώ ο Περέντα
Θέλω να πω
Εδώ στο Βέλγιο είναι αλλιώς
Γιατί εδώ απεργία κανείς δεν ξέρει τι σημαίνει
Τι θα πει φωτιά που καίει
Και σίδερο που μας σκοτώνει
Θέλω να πω
Στην πατρίδα μου Αστούρια
Ο αγώνας είναι σκληρός
Μα εδώ στο Βέλγιο είναι αλλιώς
Πάντα κάτι έχεις να φας
Κι όταν τρως… γνωστή ιστορία
Ο νους δεν πάει στην απεργία
Θέλω να πω…»

Ο δίσκος «Εργατική Συμφωνία» συγκαταλέγεται στα διαμάντια της ελληνικής δισκογραφίας. Οι δυο σπουδαίοι δημιουργοί του φωτίζουν με εξαιρετικό τρόπο ένα θέμα διαχρονικό, όσο υπάρχουν εκμεταλλευτές και καταπιεσμένοι.

Η στήλη, διατηρεί μνήμες από το ανέβασμα της «Απεργίας» του Γιώργου Σκούρτη από αγωνιστές εργάτες σε δήμους στα δυτικά της Αθήνας, στα τέλη της δεκαετίας του 1970. Στις δεκαετίες που κύλησαν από τότε, ως τις μέρες μας, οι στίχοι των τραγουδιών παραμένουν επίμονα επίκαιροι…

Σημείωση: Στην ανάρτηση δεν παρουσιάζονται όλα τα τραγούδια του δίσκου. Οι στίχοι που χρησιμοποιήθηκαν αποτελούν αποσπάσματα των τραγουδιών που παρουσιάζονται.

Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια ταξιδεύουν: «Εργατική Συμφωνία» – Γιώργος Σκούρτης, Δήμος Μούτσης

Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια όχι… και από 26/10/2020 νέα ονομασία: Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια ταξιδεύουν… Τι κι αν γράφτηκαν πριν από πολλά χρόνια, κάποια τραγούδια συνεχίζουν να  συγκινούν, να συντροφεύουν τις μικρές και μεγάλες στιγμές των ανθρώπων, να εκφράζουν τις αγωνίες, τον πόνο και τα όνειρά τους, να εμπνέουν τους αγώνες τους.

Η στήλη, χωρίς να διεκδικεί το αλάθητο ή τον τίτλο του «ειδικού», «παίζει» τραγούδια που γράφτηκαν για τον έρωτα, την αγάπη, το μεροκάματο, τη μετανάστευση, τον αγώνα για λευτεριά και για καλύτερη ζωή. Τραγούδια γραμμένα από ποιητές, αλλά κι από δημιουργούς που δεν διάβασαν ποτέ στη ζωή τους ποίηση… Ανασκαλεύοντας το παρελθόν και ψηλαφώντας την ιστορία τους, πότε γράφτηκαν, σε ποιες συνθήκες, από ποιους πρωτοτραγουδήθηκαν, ποιοι τα τραγουδούν στις μέρες μας.

Χωρίς διαχωρισμούς, χωρίς αποκλεισμούς, τραγούδια ελληνικά και «ξένα», με γνώμονα ότι, εκτός από το να θυμίζουν εικόνες από το παρελθόν, συναρπάζουν τις αισθήσεις, γεννούν συναισθήματα, εμπνέουν και συγκινούν σήμερα.

Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια ταξιδεύουν… Ακούστε τα όλα εδώ.