Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση: Παραστάτης και οδηγός του λαού στον αγώνα του για τη λευτεριά και τα κυριαρχικά του δικαιώματα

Στα μέσα του 1947 είχε ήδη εξασφαλιστεί από το Δημοκρατικό Στρατό η ύπαρξη αρκετών ελεύθερων περιοχών, κυρίως στα ηπειρωτικά διαμερίσματα της χώρας, που επέτρεπε την επίσημη ανακήρυξη της Ελεύθερης Ελλάδας, η οποία θα προσδιοριζόταν πολιτειακά από το καθεστώς της αβασίλευτης δημοκρατίας. Στις 10 του Αυγούστου εκείνου του χρόνου είχαν άλλωστε δημοσιοποιηθεί από το Γενικό Αρχηγείο του Δημοκρατικού Στρατού, όπως έχει αναφερθεί, οι σχετικές καταστατικές διατάξεις του νέου καθεστώτος.

Στις 24 του Δεκέμβρη 1947 ο ραδιοφωνικός σταθμός της «Ελεύθερης Ελλάδας», που λειτουργούσε ήδη, ανήγγειλε ότι την προηγούμενη ημέρα είχε συγκροτηθεί στις απελευθερωμένες από το Δημοκρατικό Στρατό περιοχές της χώρας Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση, με επικεφαλής το στρατηγό Μάρκο Βαφειάδη. Στις 28 του ίδιου μήνα κυκλοφόρησε το πρώτο φύλλο της Εφημερίδας της Προσωρινής Κυβέρνησης στο οποίο περιέχεται, με ημερομηνία 23 του Δεκέμβρη 1947, η παρακάτω ιδρυτική της πράξη:

«Έχοντας υπόψη:

1.τις καταστατικές διατάξεις του Γενικού Αρχηγείου του Δημοκρατικού Στρατού της Ελλάδας της 10 του Αυγούστου 1947 και

2.την επιτακτική ανάγκη, που δημιούργησε η εκμηδένιση της εθνικής ανεξαρτησίας από τους ιμπεριαλιστές, η ουσιαστική ανυπαρξία ελληνικής εθνικής κυβέρνησης, η ανάπτυξη του εθνικού και δημοκρατικού κινήματος και η πολεμική επίδοση του Δημοκρατικού Στρατού για το σχηματισμό μέσα στις ελεύθερες περιοχές της χώρας μιας κεντρικής κυβέρνησης

συγκροτούμε

την Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση της Ελεύθερης Ελλάδας, που αποτελείται από τα υπογραφόμενα μέλη.

Κύριος και πρωταρχικός σκοπός της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης είναι:

1.να συνεχίσει και να εντείνει με όλα τα μέσα και με όλες τις δυνάμεις του Λαού τον αγώνα για την απελευθέρωση της Ελλάδας από το ζυγό των ξένων ιμπεριαλιστών και των οργάνων τους, για την αποκατάσταση της εθνικής ανεξαρτησίας, για την επικράτηση και νίκη της Δημοκρατίας στην Ελλάδα και για την κατοχύρωση των δημοκρατικών δικαιωμάτων και ελευθεριών του ελληνικού λαού,

2.να κυβερνήσει τη χώρα πάνω σε λαϊκές και δημοκρατικές βάσεις, παίρνοντας όλα τα μέτρα για την ανάπτυξη των λαϊκοδημοκρατικών θεσμών και μεταρρυθμίσεων, όπως των λαϊκών συμβουλίων, της λαϊκής δικαιοσύνης, της αγροτικής μεταρρύθμισης, της λαϊκής παιδείας κλπ. και για την αντιμετώπιση των άμεσων αναγκών του λαού στις ελεύθερες και στις απελευθερούμενες περιοχές,

3.να επιδιώξει την πραγματοποίηση και επέκταση της συμφιλίωσης και ενότητας του λαού πάνω στη βάση της εξασφάλισης της εθνικής ανεξαρτησίας και του σεβασμού των δημοκρατικών του δικαιωμάτων και ελευθεριών, και

4.να εκπροσωπεί τη δημοκρατική Ελλάδα στο εξωτερικό και να αποκαταστήσει φιλικές σχέσεις με όλους τους δημοκρατικούς λαούς και τις κυβερνήσεις τους.

Για να πραγματοποιεί τους σκοπούς της η Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση εκδίδει νόμους και διατάγματα. Οι νόμοι αποφασίζονται και εκδίδονται από ολόκληρη την κυβέρνηση. Τα διατάγματα αποφασίζονται από τον αρμόδιο υπουργό και εκδίδονται από τον Πρόεδρο της κυβέρνησης. Δημοσιεύονται όλα στην επίσημη Εφημερίδα της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης και ισχύουν αμέσως με τη δημοσίευσή τους, εκτός αν ρητά οριστεί αλλοιώς.

Η πρώτη Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση της Ελεύθερης Ελλάδας αποτελείται από τους εξής:

Πρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός Στρατιωτικών: στρατηγός Μάρκος.

Αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός Εσωτερικών: Γιάννης Ιωαννίδης.

Υπουργός Εξωτερικών: Πέτρος Ρούσος.

Υπουργός Δικαιοσύνης: Μιλτιάδης Πορφυρογένης.

Υπουργός Υγιεινής και Προνοίας και προσωρινά Παιδείας: Πέτρος Κόκκαλης.

Υπουργός Οικονομικών: Βασίλης Μπαρτζιώτας.

Υπουργός Γεωργίας: Δημήτρης Βλαντάς.

Υπουργός Εθνικής Οικονομίας και προσωρινά Επισιτισμού: Λεωνίδας Στρίγκος.

Κοντά στον πρωθυπουργό ιδρύεται Γενική διεύθυνση εθνικών μειονοτήτων για την άμεση εξυπηρέτηση των ζητημάτων των εθνικών μειονοτήτων.

Η σύνθεση της κυβέρνησης ορίζεται με απόφασή της.

Η Προσωρινή Κυβέρνηση έχει σφραγίδα με τη χρονολογία της σύστασής της και τον τίτλο της.

Έδρα της Προσωρινής Κυβέρνησης ορίζεται…

Η Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση, πιστεύοντας, πως η δύναμή της πηγάζει από το λαό και πως από το λαό αντλούνται όλες οι εξουσίες, θα συγκαλέσει, μόλις το επιτρέψουν οι συνθήκες, Λαϊκή Εθνοσυνέλευση σαν κυρίαρχο λαϊκό σώμα.

Οι καταστατικές διατάξεις του Γενικού Αρχηγείου του Δημοκρατικού Στρατού της Ελλάδας της 10ης Αυγούστου 1947 εξακολουθούν να αποτελούν τη βάση για τα δικαιώματα, ελευθερίες και καθήκοντα του αγωνιζόμενου λαού.

Τα μέλη της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης δίνουν μπροστά σε αντιπροσώπους του Λαού και του Δημοκρατικού Στρατού τον πιο κάτω όρκο:

«Ορκίζομαι, ότι θα εκτελέσω πιστά τα καθήκοντά μου σαν μέλος της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης της Ελεύθερης Ελλάδας, έχοντας σαν γνώμονα το συμφέρον της πατρίδας μου και του ελληνικού λαού, ότι θα αγωνιστώ με αυτοθυσία για την απελευθέρωση της Ελλάδας από τους ξένους ιμπεριαλιστές και για τη Δημοκρατία, ότι θα υπερασπίζω παντού και πάντοτε τα δικαιώματα και τις ελευθερίες του λαού και θα είμαι παραστάτης και οδηγός του λαού στον αγώνα του για τη λευτεριά και τα κυριαρχικά του δικαιώματα».

Η Προσωρινή Κυβέρνηση στηρίζεται στον πατριωτισμό και την υποστήριξη του ελληνικού λαού, για να κατορθώσει να φέρει σε πέρας το έργο, που ανέλαβε.

Στην έδρα της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης, 23 του Δεκέμβρη 1947.

Ο Πρόεδρος: Στρατηγός Μάρκος.

Τα μέλη: Γιάννης Ιωαννίδης, Πέτρος Ρούσος, Μιλτιάδης Πορφυρογένης, Πέτρος Κόκκαλης, Βασίλης Μπαρτζιώτας, Δημήτρης Βλαντάς, Λεωνίδας Στρίγκος.»

Στο ίδιο φύλλο της Εφημερίδας της Προσωρινής Κυβέρνησης δημοσιεύτηκαν διάγγελμα προς τον ελληνικό λαό και διάταγμα ονομασίας αξιωματικών του Δημοκρατικού Στρατού. (…)

Το ΚΚΕ και το ΕΑΜ εκτός νόμου – Ένταση της τρομοκρατίας

Η ανάπτυξη του Δημοκρατικού Στρατού είχε γεμίσει όλους σχεδόν τους αριστερούς πολίτες με την ελπίδα της τελικής επικράτησης της παράταξής τους, ενώ ο σχηματισμός της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης μετέτρεψε αυτή την ελπίδα σε βεβαιότητα νίκης. Το τελευταίο, όμως, τούτο ανησύχησε ιδιαίτερα την κυβέρνηση της Αθήνας και υποχρέωσε τον υπουργό της Δημόσιας Τάξης Κωνσταντίνο Ρέντη να αποστείλει προς όλες τις αστυνομικές αρχές κατεπείγουσα εμπιστευτική εγκύκλιο, στην οποία τόνιζε ότι έπρεπε αυτές να ενεργήσουν κατά τέτοιον τρόπο, ώστε η ενθάρρυνση των αριστερών να μεταβληθεί σε καταπτόηση και να γίνει εκ μέρους του απόλυτα κατανοητό ότι η συγκρότηση της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης είχε δημιουργήσει αμεσότατο κίνδυνο για τον εαυτό τους.

Στην ίδια εγκύκλιο ο Ρέντης ανέφερε ότι χρειαζόταν να υποκινηθούν από την αστυνομία μετριοπαθή στοιχεία του Λαϊκού Κόμματος και ιδίως των Φιλελευθέρων για την ανάληψη της διοργάνωσης εκδηλώσεων αποδοκιμασίας της κυβέρνησης των ανταρτών και για τη σύνταξη σχετικών ψηφισμάτων, τα οποία θα καταβάλλονταν προσπάθειες να τα υπογράψουν και αριστεροί, και κυρίως εκείνοι που είχαν επιστρέψει από την εξορία ή είχαν αμνηστευτεί. Όπως σημείωνε στην εν λόγω εγκύκλιο ο Ρέντης, «δέον να καταβληθή προσπάθεια, όπως προσεταιρισθώμεν όσον το δυνατόν περισσοτέρους από τους ανήκοντας άλλοτε εις το ΕΑΜ, σαγηνεύοντες αυτούς και εξαίροντες τον πατριωτισμόν των, την δε στιγμήν αυτήν της κρίσεως εκθέτοντες τούτους όχι δι’ απειλών αλλά δι’ επαίνων, όχι δι’ εξευτελιστικών δηλώσεων ούτε διά του χαρακτηρισμού του ανανήψαντος αλλά ως ανέκαθεν πατριωτών».

Η κυβέρνηση της Αθήνας, όμως, δεν περιορίστηκε σε τέτοιες εγκυκλίους. Στις 8 του Γενάρη 1948 έθεσε και τυπικά εκτός νόμου το ΚΚΕ, το ΕΑΜ και την Εθνική Αλληλεγγύη, ενέτεινε τους ρυθμούς καταδίκης των αγωνιστών από τα στρατοδικεία και έριξε χιλιάδες κομμουνιστές και λαϊκούς αγωνιστές στα στρατόπεδα συγκέντρωσης και στις φυλακές. Ο νόμος 509 του 1947 «περί προστασίας του κοινωνικού καθεστώτος», το Γ΄ Ψήφισμα του 1946 «περί προστασίας της ακεραιότητος της χώρας» και ο νόμος 511, επίσης του 1947 «περί στρατοπέδων πειθαρχημένης διαβιώσεως» αποτέλεσαν τα νομικά ερείσματα της κυβέρνησης του Σοφούλη και του Τσαλδάρη, που με βάση αυτά εξαπολύθηκε εξοντωτικός διωγμός κατά της Αριστεράς.

Το Γενάρη του 1948 πιάστηκαν 1.400 λαϊκοί αγωνιστές στην Αθήνα και στον Πειραιά και 650 στο νομό Ηλείας. Τους επόμενους δυο μήνες πιάστηκαν άλλοι 5.000 αγωνιστές σε όλη τη χώρα, από τους οποίους πολλοί στάλθηκαν στο στρατόπεδο της Γυάρου, όπου από το 1947 ήδη βρίσκονταν 10.000 κρατούμενοι. Στο νησί Τρίκερι της Μαγνησίας, εξάλλου, είχαν συγκεντρωθεί 5.000 αγωνίστριες της ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης και μέλη του ΚΚΕ, οι οποίες αργότερα μαζί με τους κρατούμενους της Γυάρου μεταφέρθηκαν στη Μακρόνησο.

Στο ίδιο διάστημα εντάθηκε η εγκληματική δραστηριότητα των έκτακτων στρατοδικείων. Έτσι, ενώ το 1946 είχαν καταδικαστεί σε θάνατο 116 κομμουνιστές και άλλοι αγωνιστές και 688 το 1947, μόνο το πρώτο εξάμηνο του 1948 οι θανατοποινίτες έφτασαν τους 1.547.

*Από τον τόμο “Η τρίχρονη εποποιία του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας 1946-1949”, εκδ.(5η) Ριζοσπάστης – Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 2011