Γράφω αυτές τις γραμμές στις 24 το βράδυ. Η κατάσταση είναι εξαιρετικά κρίσιμη. Είναι ολοκάθαρο ότι πραγματικά τώρα πια κάθε καθυστέρηση της εξέγερσης ισοδυναμεί με θάνατο [..] Δεν πρέπει να περιμένουμε!! Μπορεί να τα χάσουμε όλα!!

Β. Ι. Λένιν, «Γράμμα προς τα μέλη της ΚΕ» (6 Νοε. / 24 Οκτ. 1917)

*

723444 01.02.1972 Картина Константина Михайловича Махарадзе “В.И. Ленин”. Выставка произведений художников Грузии, Азербайджана и Армении.

Konstantin Mikhailovich Makharadze (;) V. I. Lenin. Έκθεση με έργα καλλιτεχνών από τη Γεωργία, το Αζερμπαϊτζάν και την Αρμενία (1972)

*

Η επανάσταση του Οκτώβρη του 1917 δικαιολογημένα αποκλήθηκε γεγονός κοσμοϊστορικής σημασίας. Επιβεβαιώνει πλήρως το χαρακτήρα της εποχής μας, ως εποχής μετάβασης από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό. Επιβεβαίωσε την αναγκαιότητα και ρεαλιστικότητα του σοσιαλισμού, τη στρατηγική της σοσιαλιστικής επανάστασης.

Αλέκα Παπαρήγα, 7 Νοε. 2015, Θεσσαλονίκη. Στην επέτειο των 98 χρόνων από την Οκτωβριανή Επανάσταση

*

Βισέντε  Ουϊδόβρο

Vicente Huidobro

Ελεγεία για το θάνατο του Λένιν

(Elegía a la muerte de Lenin)

*

Μετάφραση – Δυο λόγια για τον ποιητή
Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο

*

M. Romadin (;) Η Επανάσταση συνεχίζεται

Βισέντε Ουϊδόβρο

Ελεγεία για το θάνατο του Λένιν

(1924)

Πάνω κι απ’ το τραγούδι της ζωής
Πάνω κι απ’ τον ίδιον το θάνατο
Πάνω κι απ’ τον πόνο της μνήμης
Πάνω κι απ’ την αγωνία του χρόνου
είναι η παρουσία σου στου κόσμου την ψυχή

Εσύ άνθρωπος από κλίματα ψυχρά
Εσύ καρδιά στις πυρκαγιές παραδομένη
Στον τάφο μπαίνοντας
Ήσουνα ο ήλιος ο αναπάντεχος στη μέση του χειμώνα
Ήσουνα το κατακακαλόκαρο στη μέση του θανάτου
Με σένα πιο τρανός ο θάνατος γίνεται απ’ τη ζωή

Μπροστά στον τάφο σου ζαρώνουνε οι αιώνες
Ποτάμια έρχονται και σέλβες για προσκύνημα
Και γονατίζουνε οι χώρες
Οι πόλεις παρελαύνουνε όπως σημαίες
Κι όπως οι μπάντες παιανίζουνε
Τα πιο απομακρυσμένα χωριουδάκια είναι στεφάνια φλεγόμενα δάφνινα

Ο ήλιος μοιράζει λουλούδια στους δρόμους για το μεγάλο γιορτασμό σου
Που είναι ο γιορτή του ανθρώπου
Πηδάνε τα κύματα το ένα το άλλο για να φτάσουνε πρώτα
Για να σου φέρουνε τους χαιρετισμούς και του πιο απόμακρου τόπου

Των ωκεανών η αντάρα
Ζυμώνεται μέσα στο λαού το τραγούδι
Ο θάνατός σου γεννάει μια καινούργια επέτειο
Πιο μεγάλη κι απ’ τη γέννηση μιας οροσειράς
Έχεις νικήσει έχεις κερδίσει
Μια μέρα τόσο βαθιά χαραγμένη όπως ετούτη
Δεν την έχουνε χαράξει οι άνθρωποι
Τις πόρτες άνοιξες της καινούργιας εποχής
Η μορφή σου υψώνεται
Σαν μια ομοβροντία που κόβει στα δυο την ανθρώπινη ιστορία

Ένας άνθρωπος πέρασε από τούτη τη γη
Και την έχει αφήσει ζεστή για χίλιους αιώνες

Με σένανε ο θάνατος γίνεται απ’ τη ζωή πιο τρανός

Είσαι η μεγαλοσύνη του ανθρώπου
Μια νέα παγκόσμια γενεαλογία αρχίζει με σένανε
Κι όπως ακριβώς η ζωή σου ήτανε η ζωή της ζωής
Ο θάνατός σου θα είναι του θανάτου ο θάνατος.

Ένας άνθρωπος γκρέμισε τα βουνά
Στων αιώνων το βάθος ακούγονται βήματα από εκατομμύρια σκλάβους
Ξεμακραίνουνε μέσα στο χρόνο κι από ηχώ σε ηχώ αντιβουίζει ο χρόνος

Δεν υπάρχει τώρα απόσταση από τη μία φυλή μέχρι την άλλη
Η φωνή σου σπορά που τη φέρνουνε οι σημάντορες άνεμοι
Η φωνή σου Λένιν αλλάζει το ανθρώπινο γένος
Και φτιάχνει μια χώρα μονάχα από τόσα εδάφη εχθρικά
Εσύ είσαι η μορφή των αιώνων που έρχονται
Εσύ είσαι ο Σωσίας του μέλλοντος
Ο βρυχηθμός του μίσους έγινε τώρα τραγούδι αγάπης
Που υπακούει στης γης την ορμή
Βροντοφώναξες στις συνειδήσεις που δε νιώθανε τον εξαίσιο ρυθμό
Η σάλπιγγά σου δεν επιτρέπει να υπάρχουν αντιφρονούντες
Σκιές που τις ρίχνει ο άνθρωπος και ξεψυχάνε στη μέση του δρόμου

Ένας άνθρωπος πέρασε από τούτη τη γη
Και την καρδιά του έχει αφήσει φλεγόμενη μες στους ανθρώπους
Εσύ είσαι το πρόσωπο των αιώνων που έρχονται
Κι αυτή είναι η φωνή του σπορέα

Υψώνουνε τα σφυριά τους οι άνθρωποι
Και τα σφυριά απομένουνε έκπληκτα μες στον αέρα
Υψώνουνε τα δρεπάνια τους και τα δρεπάνια στέκονται μέσα στο φως

Όλοι ακούνε όλοι ακούμε
Το χτύπο αυτόν της καρδιά σου πιο πέρα κι απ’ το θάνατο
Το χτύπο αυτόν της καρδιά σου που σε ξαναφέρνει κοντά μας και σε κάνει να είσαι παρών.

Θα μπορούσες να πεις μέσα απ’ το θάνατο
Αστέρια εγώ έβαλα τους ανθρώπους σε κίνηση

Είσαι η αντάρα μιας αυγής που προβάλλει
Είσαι η αντάρα ενός ολόκληρου κόσμου που δουλεύει ενός ολόκληρου
κόσμου που τραγουδάει
Είσαι η αντάρα ενός νικηφόρου αστεριού που διαπερνάει το σύμπαν

Ποια γλώσσα είναι αυτή που χτυπάει στα βράχια
Ποια τροφή είναι αυτή που τραντάζει τα απέραντα χωράφια από στάρι
Ποιες λέξεις είναι αυτές που φωταγωγούνε τη νύχτα
Κι αυτός ο χτύπος πιο πέρα κι απ’ το θάνατο
Έχουμε συλλέξει τα λόγια σου
Για να μπορέσουνε όλα να γίνουνε αληθινά και ανθρώπινα
Για να κάνουνε τον άνθρωπο άνθρωπο
Κι όταν αντηχήσει η φωνή σου μέσα σ’ όλον τον κόσμο
Οι δυστυχισμένοι οι δουλοπάροικοι οι είλωτες
Θα εξαφανιστούνε μέσα σε τρύπες βαθιές
Και θα ξεχυθούνε άνθρωποι απ’ όλους τους δρόμους
Ποια γλώσσα είναι αυτή που σκοτώνει την πείνα και σβήνει τη δίψα
Ποιες λέξεις είναι αυτές στα ζεστά τους ντυμένες
Οι αλυσίδες τραντάζονται τραντάζεται μαζί τους κι ο άνθρωπος

Οι τελευταίοι σκλάβοι πεθάνανε οι τελευταίοι ζητιάνοι
Που κρατάγανε στα απλωμένα τους χέρια τα πιο απόμακρα σημεία της γης

Κι ακούγεται αυτός ο χτύπος της καρδιάς σου πιο πέρα κι απ’ το θάνατο

Ο άνθρωπος που κάνει το αμόνι να βογγάει
Ο άνθρωπος που κάνει την πέτρα να κλαίει
Ο άνθρωπος που σπέρνει μες στο χωράφι
Ο άνθρωπος που χτίζει σπίτια
Ο άνθρωπος που στεριώνει γέφυρες
Κι αυτός που ακούει των πουλιών το τραγούδι
Κι εκείνος που μετράει τ’ αστέρια καθισμένος στη μέση της νύχτας
Ο άνθρωπος που φτιάχνει εργαλεία και μηχανές
Ο άνθρωπος που αλλάζει το ρυθμό των πραγμάτων
Και τα σχήματα όλα του κόσμου
Ο άνθρωπος που ζυμώνει ψωμί κι έχει στο βλέμμα του της μαγιάς
τα αρώματα
Ο άνθρωπος που οδηγάει κοπάδια από βουνό σε βουνό
Ο άνθρωπος που συνοδεύει καραβάνια στις πιο μεγάλες ερήμους της μνήμης του

Όλοι ακούνε
Αυτόν το χτύπο της καρδιάς σου πιο πέρα κι απ’ το θάνατο

Ο άνθρωπος που σκέφτεται ο άνθρωπος που τραγουδάει
Ο άνθρωπος ο μοναχικός σαν το χτύπο καμπάνας στη μία τη νύχτα
Οι στρατιές των ανθρώπων που αργοπεθαίνουνε
Όλοι την καρδιά σου ακούνε πιο πέρα κι απ’ το θάνατο
Την καρδιά σου που αντηχεί δυνατά μέσα στον τάφο

Με σένανε ο θάνατος γίνεται απ’ τη ζωή πιο τρανός
Μπροστά στον τάφο σου οι αιώνες ζαρώνουνε
Ποτάμια και σέλβες έρχονται για προσκύνημα
Και γονατίζουνε οι χώρες

Από δω και πέρα καθήκον μας είναι να σε υπερασπίσουμε
απ’ το να γίνεις θεός

Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος

Vicente Huidobro, Obra Selecta
Biblioteca Ayacucho, 1989 (p. 244-247)

____________________

Πίνακας κορυφής: Isaak Izrailevich Brodsky 1884-1939. Ο Λένιν και η διαδήλωση. 1919. Oil on canvas 90x135cm. The State Historical Museum

____________________

Βλέπε και:

Ροκε Δάλτον: Ένα Κόκκινο Βιβλίο για τον Λένιν

Πάμπλο Νερούδα: Ωδή στον Λένιν – Ρόκε Δάλτον: Το μπαρούτι του Λένιν – Αράμ Χατσατουριάν: Ωδή στη μνήμη του Λένιν

*

Βισέντε Ουϊδόβρο

Βισέντα Ουϊδόβρο, 1893-1948. (Πηγή: commons.wikimedia.org).

Vicente García–Huidobro Fernández (10 Ιαν. 1893, Σαντιάγο – 2 Ιαν. 1948, Καρταχένα). Χιλιανός ποιητής, θεατρικός συγγραφέας, σεναριογράφος, το 1925 ανακηρύχθηκε συμβολικός υποψήφιος για την προεδρία της Δημοκρατίας από την προοδευτική νεολαία της πατρίδας του, πατέρας του κινήματος του Creacionismo (Κρεασιονίσμος –δημιουργία: ένα ποίημα φτιάχνεται όπως φτιάχνεται ένα δέντρο από τη φύση), που συγχωνεύθηκε στη συνέχεια με το κίνημα του Αβανγκαρντισμού.

Από τους σημαντικότερους συγγραφείς της λατινοαμερικανικής ποίησης του 20ού αιώνα, αποτελεί τη χρυσή χιλιανή τετράδα, μαζί με την Γαβριέλα Μιστράλ (1889-1957), τον Πάβλο Νερούδα (1904-1973) και τον Πάβλο δε Ρόκα (1896-1969).

Πολύ νωρίς ταξίδεψε στο Παρίσι όπου ήρθε σε επαφή με την πρωτοπορία (Πάμπλο Πικάσο, Χουάν Γκρις, Μαξ Ζακόμπ, Τριστάν Τζαρά…) 

Retrato de Vicente Huidobro (1893-1948). Juan Gris (José Victoriano González Pérez), Madrid, España, 1887 – Boulogne-sur-Seine, Francia, 1927.
Fecha: 1922. Técnica: Lápiz sobre papel. Dimensiones: 46,5 x 37 cm. Categoría: Obra sobre papel, Dibujo. Año de ingreso: 2002. Nº de registro: DE01557. (Πηγή: museoreinasofia.es).

Το 1937 συμμετείχε στο II Διεθνές Συνέδριο Αντιφασιστών Συγγραφέων για την Προάσπιση του Πολιτισμού στην Ισπανική Δημοκρατία (Βαλένθια, Μαδρίτη, Βαρκελώνη, Παρίσι), μαζί με τους Γκιγιέν, Νερούδα, Σέσαρ Βαγιέχο, Λεόν Φελίπε, Τριστάν Τζαρά, Ραφαέλ Αλβέρτι, Ιλία Έρεμπουργκ, Έρνεστ Χέμινγουεϊ…

Το 1933, γίνεται μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος της Χιλής και σε περιοδικό της  Βαρκελώνης δημοσίευσε το άρθρο του «Manifiesto a la juventud de Hispanoamérica» (Μανιφέστο προς τη νεολαία της Ισπανοαμερικής), όπου προτείνει τη δημιουργία μιας ενωμένης δημοκρατίας από Βολιβία, Χιλή, Παραγουάη και Ουρουγουάη. 

Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ήταν ανταποκριτής της Φωνής της Αμερικής.

Προς το τέλος του Πολέμου κατετάγη στον γαλλικό στρατό, συμμετέχοντας στις τελευταίες μάχες και πήρε τον βαθμό του λοχαγού. Η πολεμική του εμπειρία τού άφησε μια πληγή που δεν επουλώθηκε ποτέ.

Το 1946 επέστρεψε στη Χιλή και εγκαταστάθηκε στην Καρταχένα, δίπλα στη θάλασσα, όπου μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο, οφειλόμενο στον τραυματισμό του, πέθανε το 1948 σε ηλικία 54 ετών.

Ποιητικές του συλλογές (ενδεικτικά): Αντίλαλοι της Ψυχής (Ecos del alma, 1911). Αδάμ (Adán, 1916). Η Σπηλιά της Σιωπής (La gruta del silencio,1913). Ο Νερένιος Καθρέφτης (El espejo de agua, 1916). Τετράγωνος Ορίζοντας (Horizon Carré, 1917). Του Ισημερινού (Equatorial, 1918). Αρκτικά Ποιήματα (Poemas árticos, 1918). Αλτασόρ ή Το Ταξίδι με Αλεξίπτωτo (Altazor: altura – azorado = ταραγμένα ύψη, 1931, με ένα πορτρέτο του ποιητή από τον Πικάσο), Ουράνιο Ρίγος (Temblor de cielo, 1931). Στο Φεγγάρι (En la luna,1934). Να Βλέπεις και να Αισθάνεσαι (Ver y palpar, 1941). O Πολίτης της Λήθης (El ciudadano del Olvido, 1941). Τελευταία Ποιήματα (Ultimos Poemas, 1948).

Το πορτρέτο του Ουϊδόβρο από τον Πικάσο που περιλαμβάνεται στο συνθετικό ποίημα Αλτασόρ (1931).
Pablo Picasso, Petrato de Vicente Huidobro, 1921, pencil on buff paper laid down on board, 31.2 x 24.2 cm. (Πηγή: mutualart.com).

Η ποίησή του εξακολουθεί να γοητεύει, αποτελεί αντικείμενο μελέτης και είναι ιδιαίτερα αγαπητή από τη νεολαία. 

Στο Σαντιάγο από το 1990 λειτουργεί το Ίδρυμα Βισέντε Ουϊδόρβο.

Το Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofía (Μαδρίτη) τιμά τον ποιητή σε ξεχωριστές αίθουσες: Salle XIV. Vicente Huidobro y las artes plásticas και Sala 203.01, Obras de la Colección.

Στα Ελληνικά: Αλταζώρ ο Υψιέραξ, ήτοι Πλους Αλεξιπτώτου (Μανδραγόρας, 2018).

*

Ο Κηθ Έλις (Keith Ellis, γεν. 1935), καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο,  μελετητής, μεταφραστής και κριτικός της λατινοαμερικανικής λογοτεχνίας, που θεωρείται ο κορυφαίος μελετητής και μεταφραστής του Νικολάς Γκιγιέν, σχετικά με την Ελεγεία για το Θάνατο του Λένιν παρατηρεί : 

Οι μεγάλες έννοιες, όπως ζωή, θάνατος, πόνος, αγωνία, οι οποίες στα σημαντικότερα βιβλία του Ουϊδόρβο, που γράφτηκαν μεταξύ 1916 και 1919, απαιτούσαν ίσως ένα ξεχωριστό ποίημα η καθεμιά για να ανακληθούν στη μνήμη, στην Ελεγεία για τον θάνατο του Λένιν συμπυκνώνονται με εκπληκτική εκφραστική οικονομία.

Η ένταση, η κομψή επεξεργασία και οι ηχητικοί παλμοί επιτυγχάνονται με κλασικά μέσα, όπως οι επαναληπτικές αναφορές, οι ευφάνταστες παρομοιώσεις και μεταφορές, άμεσα προσπελάσιμες, ωστόσο, και από το ίδιο το ποίημα, που λειτουργεί ως πλουσιοπάροχη μεταφορά, συνυφασμένη με μια πραγματικότητα εύκολα αναγνωρίσιμη.

Όντως, αυτές οι τεχνικές, που σε άλλα ποιήματα του Ουϊδόβρο θα τραβούσαν την προσοχή επειδή είναι έντονα πρωτοποριακές, στην Ελεγεία φαίνεται να είναι τα κατάλληλα εργαλεία για την αναπαράσταση του επαναστατικού σκηνικού της ανθρώπινης ιστορίας.

(Μετάφραση Μπ. Ζ.)

Βλαντίμιρ Ιλίτς Λένιν (Βλαντίμιρ Ιλίτς Ουλιάνοφ), Ρωσία, 22 Απριλίου 1870, Ουλιάνοφσκ – 21 Ιανουαρίου 1924, Γκόρκι
Σχέδιο, Μπάμπης Ζαφειράτος, 6.XI.2015 (Μελάνι, 29χ21 εκ.)