Τρίτο καμπανάκι

Το Σάββατο, 26/2 όλοι οι δρόμοι οδηγούν στο Σύνταγμα.

Πριν κάποιος στραβομουτσουνιάσει με το κλισέ της πρότασης, ας αναλογιστεί ότι κλισέ έχουν γίνει οι 100 νεκροί τη μέρα, η από-ώρα-σε-ώρα κήρυξη πολέμου, κάθε νέα γυναικοκτονία, μια ακόμα υπόθεση διαφθοράς και εξαγοράς συνειδήσεων, η εμφάνιση του Γιάννη Αγιάννη και πολλά άλλα. Ναι, μέσα σε αυτόν τον ορυμαγδό, ο καπιταλισμός έχει γίνει κλισέ. Παρά τη φιλότιμη προσπάθεια κάποιων να διακριθούν για τη σαπίλα τους, να δώσουν νέα πνοή σε αυτό που λέμε: “αποτρόπαιο”, δολοφονώντας ας πούμε ένα διερχόμενο παλικαράκι, ή βιάζοντας και σκοτώνοντας μικρά παιδιά, ο εθισμός μας σε αυτό το βούρκο κάνει την προσπάθειά τους πολύ δύσκολη και βραχύβια.

Πραγματικά, η εξοικείωση με την ευτέλεια της ανθρώπινης ζωής είναι από μόνη της ένας σημαντικός παράγοντας αδρανοποίησης του λαού. Αν συμβιβαστείς με την ιδέα ότι η ανθρώπινη ζωή δεν αξίζει μία, τότε πώς να παλέψεις για να κάνεις αυτή τη ζωή καλύτερη; Κι αν ακόμα φτάσεις να δεχθείς ότι αυτό αφορά, όχι απλά τη δική σου ζωή, αλλά τη ζωή του παιδιού σου, ή των πιο αγαπημένων σου ανθρώπων, τότε πώς να παλέψεις με νύχια και με δόντια για να αποτρέψεις αυτό το χαμό;

Τα μέσα προπαγάνδας των αστών έχουν φυσικά παίξει το ρόλο τους εδώ. Θάβοντας κάθε υγιή φωνή, κάθε δείγμα αξιοπρέπειας ή αλληλεγγύης και, εννοείται, κάθε νίκη του λαού. Κι από την άλλη, προβάλλοντας κάθε τι σάπιο και αναξιοπρεπές, ακόμα κι αν υποτίθεται ότι το κατακρίνουν. Είναι μια συντονισμένη επιχείρηση να μας διαλύσουν το μυαλό και έχει ως αποτέλεσμα, ακόμα και μεταξύ αγωνιστών, να ακούγεται η γνωστή φράση: “δε γίνεται τίποτα”, “ο κόσμος δεν αντιδρά”, “είμαστε άξιοι της μοίρας μας” και πάει λέγοντας. Το πιο οξύμωρο που έχει παρατηρηθεί είναι αυτή η συζήτηση να γίνεται εν μέσω μιας κινητοποίησης! Επειδή είναι μερική, δηλαδή πιάνει μια πτυχή του προβλήματος και άρα κινητοποιεί μια μερίδα του λαού. Επειδή δηλαδή, δεν είναι “επανάσταση” όλου του λαού.

Υπάρχουν παράλληλα και οι κλασικοί μηχανισμοί. Ας πάρουμε το παράδειγμα του τέως Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης. Παρά το πλούσιο (λέμε και κανένα χωρατό για τους αγρότες που είναι στο δρόμο αυτές τις μέρες) έργο του, αυτός έγινε γνωστός γιατί ανακοίνωσε μια πτώση ΦΠΑ που είχε ήδη γίνει και γιατί συμφώνησε on camera ότι ο σωστός δρόμος είναι η εξαγορά ψήφων. Προφανώς, ξέραμε πολύ καλά ότι αυτή είναι μια πάγια τακτική των αστικών κομμάτων, όπως ξέραμε και ειδικά για την Ηλεία τους λόγους που οδήγησαν τη Νέα Δημοκρατία να κερδίσει τις εκλογές μετά από τις καταστροφικές πυρκαγιές που είχαν στοιχίσει τη ζωή σε πολλές δεκάδες ανθρώπους. Αυτό που έχει ενδιαφέρον είναι να αναλογιστούμε (ξανά και ξανά) όλους εκείνους τους μηχανισμούς που μπλοκάρουν τη λαϊκή συνείδηση από το να κάνει ένα μικρό βήμα χειραφέτησης. Το τριχίλιαρο δεν εξαγοράζει μόνο ψήφο, αλλά και τη συνείδηση, κι όχι μόνο αυτού που το εισπράττει, αλλά και την κοινωνίας ολόκληρης. Αυτό το τέρας της εξαγοράς έναντι φθηνού αντιτίμου, που ενίοτε ζητείται και πίσω εκ των υστέρων, έχει διαβρωτική δύναμη στην κοινωνική συμμαχία εργατών, αγροτών και αυτοαπασχολούμενων. Ανεξάρτητα από το ποιος στ’ αλήθεια εκποίησε την ψήφο του, ενισχύεται οι αντίληψη ότι όλοι εξαγοράζονται και μάλιστα, ότι αυτοί που σήμερα διαμαρτύρονται είναι αυτοί που δεν έχουν εξαγοραστεί ακόμα. Η δυσπιστία απέναντι σε οργανωμένους φορείς, σωματεία, συλλόγους, επιτροπές υπονομεύεται, δηλητηριάζεται.

Δίπλα σε αυτό, βάλτε τώρα το μαστίγιο του στιγματισμού από τη συμμετοχή σε μια τέτοια λαϊκή ή εργατική οργάνωση. Πόσο εύκολα, για παράδειγμα, μπορεί να πει κάποιος ότι συνδικαλίζεται, ή είχε συνδικαλιστεί στην προηγούμενη δουλειά του, όταν κάνει προσπάθεια να βρει δουλειά; Αν πούμε ότι υπάρχει μια ελάχιστη συνδικαλιστική προστασία όντας ήδη σε μια δουλειά, κι αυτή επειδή την κρατάνε οι εργάτες με νύχια και με δόντια, πόση από αυτή μπορεί να διατηρηθεί όταν είναι κανείς σε αναζήτηση δουλειάς; Και πόση υποταγή καλλιεργεί το γεγονός ότι δεν μπορείς να πεις ότι είσαι γραμμένος στο σωματείο σου στο υποψήφιο νέο αφεντικό σου, ή ακόμα χειρότερα, να αρνηθείς ότι είσαι γραμμένος, σε αντίστοιχη ερώτηση;

Κι επιπλέον, η ανοιχτή τρομοκρατία, το χημικό, το ξύλο, το κρατητήριο, το δικαστήριο και το πρόστιμο. Η κήρυξή σου σε παράνομο για τη συμμετοχή σου σε μια αγροτική κινητοποίηση, τα μαθητοδικεία, οι παράνομες απεργίες. Η κινητοποίηση όλου του – κατά τα άλλα, νωθρού – κρατικού μηχανισμού εναντίον σου. Όλη αυτή η προκλητική επίδειξη δύναμης πυρός που είδαμε και πρόσφατα στο λιμάνι και στις αποβάθρες της Cosco, ή στα μπλόκα των αγροτών.

Αυτές οι διαδικασίες που αδρανοποιούν τις συνειδήσεις συμβάλλουν στην έλλειψη συμμετοχής στο κίνημα. Κι όμως, αυτή η διαπίστωση έχει και την αισιόδοξη πλευρά της. Ότι δηλαδή η υποταγή δεν είναι στη φύση του ανθρώπου, κι ακόμα περισσότερο στη φύση του εργάτη και του μεροκαματιάρη αγρότη. Ότι χωρίς το καρότο των εξαγορών και το μαστίγιο της τρομοκρατίας του επιτελικού κράτους δεν θα μπορούσαν να σταματήσουν την οργάνωση του λαού.

Η αλήθεια βέβαια είναι ότι αυτό δεν λύνει το πρόβλημα. Το ξέραμε ότι στην ταξική πάλη δεν αγωνιζόμαστε μόνοι μας, παίζει κι ο αντίπαλος. Αν όμως δεν είναι τόσο παρήγορο ότι ο αντίπαλος μας υπολογίζει κι αναγκάζεται να μας ναρκώνει, να μας δωροδοκεί ή να μας τρομοκρατεί, τουλάχιστον θα παραδεχτείτε ότι είναι παρήγορο ότι αυτές οι μέθοδοι δεν πιάνουν πάντα. Κι όχι μόνο αυτό, αλλά κάποιες φορές οδηγούν και στα αντίθετα αποτελέσματα. Να, όπως τις προάλλες στο λιμάνι, που η άμεση κινητοποίηση των δυνάμεων καταστολής ενάντια στους εργάτες της Cosco που πάλευαν για Συλλογική Σύμβαση Εργασίας κατάφερε τελικά να κατέβουν σε απεργία και οι υπόλοιποι εργάτες του λιμανιού, για συμπαράσταση. Όπως η δοκιμή ανοιχτής κρατικής καταστολής πέρσι με πρόσχημα τον κορονοϊό οδήγησε σε ένα κίνημα που την ακύρωσε κι έβαλε στο βαθύ πάγο το νόμο για τις διαδηλώσεις. Ή όπως το νέο ξαμόλημα των φασιστών στο δρόμο έχει γιγαντώσει τα λαϊκά αντανακλαστικά. Αντίστοιχα παραδείγματα υπάρχουν πολλά και καλό θα είναι το Σάββατο να γραφτεί άλλο ένα, ένα που να τα συνοψίζει μέχρι τώρα.

Ξαναγυρίζοντας λοιπόν στην αρχή, όντως το κλισέ είναι πολύ μεγάλος εχθρός μας. Όπως όμως μας θύμισε ο Παφίλης στη βουλή, το ξύλο έχει δύο άκρες, “αν το πάρει ο λαός, τότε θα φύγετε νύχτα”. Έτσι και το κλισέ είναι μια μορφή που μπορεί να πάρει δύο περιεχόμενα.

Ξέρουμε ότι ο λόγος που δεν κατεβαίνεις στο δρόμο, δεν είναι το κακό μάρκετινγκ. Άλλωστε, το “μάρκετινγκ” έχει ανέβει τόσο πολύ αισθητικά ώστε πλέον οι νεώτεροι να μην καταλαβαίνουν τι ακριβώς σημαίνει η κατηγορία “ξύλινη γλώσσα”.

Γι’ αυτό, θα το πούμε απλά: στο πρώτο καμπανάκι, έκανες υπομονή.

Στο δεύτερο: είχε ξυλιάσει το μυαλό σου από το χιονιά.

Στο τρίτο καμπανάκι, το Σάββατο, 26/2 όλοι οι δρόμοι οδηγούν στο Σύνταγμα.