Πρόσωπα και πολιτική (Η ανυπαρξία ενός ηγεμονικού σχεδίου εξόδου από την πανδημία)

Η εύκολη απάντηση στην ερώτηση γιατί εδώ και δύο χρόνια δε μπορεί να υπάρξει μια διέξοδος από την πανδημία θα ήταν η εφαρμοσμένη Πολιτική. Το π είναι κεφαλαίο για να σηματοδοτηθεί η Πολιτική ως έκφραση του μεγάλου αφηγήματος, όπου μεγάλο αφήγημα ο νεοφιλελευθερισμός, ο κομμουνισμός, η σοσιαλδημοκρατία, η αναρχία, κλπ. Και κάποια από αυτά τα αφηγήματα ηγεμονεύουν στη μάχη των ιδεών, μια μάχη όμως που δεν είναι ούτε άυλη ούτε μεταφυσική, είναι μια συνεχής μάχη που εκφράζεται από πρόσωπα στο πεδίο της καθημερινότητας (πολιτική με π μικρό, το σύνολο δηλαδή των μικρών αφηγημάτων). Παρατηρούμε λοιπόν μια αδυναμία του νεοφιλελεύθερου συστήματος να εκπονηθεί ένα ηγεμονικό σχέδιο εξόδου από την πανδημία. Και η έλλειψη αυτή οδηγεί και στη δημιουργία απολιτίκ πολιτικών εκπροσώπων, πολλές φορές στα όρια του φαιδρού, από τον Ντόναλντ Τραμπ και τον Μπόρις Τζόνσον, ως τον Πλεύρη και τον Άδωνη. Η Πολιτική ένδεια δημιουργεί και ένδεια προσώπων, εκπροσώπων ανίκανων και να εκπονήσουν και να υλοποιήσουν ένα διαφορετικό σχέδιο από το υπάρχον. Έτσι αντί για ενίσχυση του κρατικού συστήματος υγείας έχουμε αποσάθρωσή του υπέρ του ιδιωτικού τομέα (τον οποίο βέβαια απασχολεί η διατήρηση του κέρδους και όχι η πανδημία). Αντί για ενίσχυση της περιφέρειας ώστε να υπάρχει η αναδιάρθρωση και επαναθεμελίωση του πρωτογενούς τομέα παραγωγής, έχουμε περαιτέρω αστικοποίηση και ανισόρροπη κατανάλωση. Αντί για κοινωνικοποίηση των επιστημονικών επιτευγμάτων (όπως η πατέντα των εμβολίων) έχουμε υπερσυγκέντρωσή τους σε ορισμένες περιοχές (γεγονός που ευνοεί την αναδιάταξη του ιού στις υπόλοιπες). 

Σε αυτό το πλαίσιο δεν είναι τυχαίο πως οι μόνες χώρες που διαθέτουν προσωπικό ικανό να σχεδιάσει έστω και με τεχνοκρατικούς όρους ένα αποτελεσματικό σχέδιο εξόδου είναι όσες έχουν αναφορά (έστω και λειψή) στη μαρξιστική σκέψη, όπως η Κίνα και η Ρωσία. Τόσο ανίκανοι είναι. Και εδώ παρουσιάζεται το εξής παράδοξο: η αριστερά ως συνολικό ιδεολογικό ρεύμα, αντί να ποντάρει σε αυτή την ανεπάρκεια προσώπων και πολιτικής, δηλώνει ότι σημασία δεν έχουν τα πρόσωπα αλλά οι Πολιτικές (λες και οι Πολιτικές είναι πνεύματα που συγκρούονται στο υπερπέραν). Δηλαδή αντί να τονίσει τη σοβαρότητα και την συγκρότηση των προσώπων της (που είναι εμφανής σε όποιο σχετικό ψηφοδέλτιο και αν δει κάποιος) όπου υπερέχει του αντιπάλου, ποντάρει στο επίπεδο της Πολιτικής τοποθέτησης όπου προς το παρόν από το 1991 και μετά δεν πείθει και ιδιαίτερα. Και με αυτό τον τρόπο αφήνει την άσκηση των πολιτικών στον κάθε γραφικό τυχάρπαστο. Και μαζί και με αυτό και τη δυνατότητα άσκησης καθημερινής πολιτικής. 

Το τελευταίο καταλήγει σε διαλυμένα σωματεία, σε ΔΣ σφραγίδες, σε θεσμικούς τίτλους φαντασμάτων και έχει κόστος την πλήρη αδυναμία της βάσης των πολιτών, είτε στους χώρους εργασίας είτε στους δήμους, να εκφραστεί και να οργανωθεί, ιδιαίτερα σε μια τόσο κρίσιμη περίοδο. Είναι βέβαια πιο εύκολο να αφήνεις να εκλέγεται ένας ανίκανος τον οποίο θα καταγγέλλεις, παρά να διεκδικείς την ανατροπή του, όπου από την Πολιτική θα πρέπει να περάσεις στην πολιτική. Πιο εύκολο είναι, ιδιαίτερα μαρξιστικό όχι. Η βασική διαμάχη του Μαρξ με τον Μπακούνιν (όταν κάνουμε αναφορά σε ιστορικά ρεύματα μέσω ονομάτων των προσώπων κανέναν δεν ενοχλούν τα πρόσωπα) συνοψίζεται στη φράση οι κομμουνιστές δεν καταστρέφουν τα εργοστάσια, τα ανακαταλαμβάνουν. Και το ίδιο το Das Kapital ήταν η προσπάθεια να αποδείξει ένα ρεύμα πως μπορεί να κατανοήσει καλύτερα το υπάρχον σύστημα, και να το ανατρέψει. Όχι όποτε είναι ευνοϊκές οι συνθήκες, όχι όποτε είχε την απόλυτη έγκριση των πάντων, άλλα σε κάθε έκφανση στην καθημερινότητα.

Και 100 χρόνια μετά αφήνουμε τον Πλεύρη, τον Άδωνη, την Παγώνη, τον Πατούλη, να ασκεί πολιτική, όπου εμείς μιλάμε για ιδέες. Μόνο που οι ιδέες χωρίς πράξεις καταλήγουν μυθιστορήματα. Και από τη μία η πλειοψηφία του κόσμου συσπειρώνεται γύρω από Γκρούεζες που τάζουν μικρορουσφέτια, την ίδια ώρα που νέοι μεταναστεύουν και ηλικιωμένοι πεθαίνουν σε ράτζα εκτός ΜΕΘ. Και αντί να συζητήσουμε για τις ελλείψεις σε αυτό τον τομέα, συζητάμε πότε θα μπορούμε να στριμωχνόμαστε ανενόχλητοι, είτε αν η πρόεδρος της ΕΙΝΑΠ θα δοκιμάσει κόλλυβα. Μισή ντροπή δική τους που τους ψηφίζουν, και μισή ντροπή δική μας που απέχουμε από το να μπούμε μπροστά να αναλάβουμε τις ευθύνες μας μέχρι τέλους. Γιατί όλο το προηγούμενο διάστημα υπήρχε πολύ σοβαρή τεκμηρίωση και αρθρογραφία για την πανδημία, τις ελλείψεις και σχέδια αντιμετώπισης της υγειονομικής κρίσης. Γιατί όταν οι ιδέες μεταφέρονται από την Πολιτική στην πολιτική παράγουν αποτελέσματα. Τα οποία όμως για να υλοποιηθούν χρειάζονται και την κινητοποίηση των αντίστοιχων προσώπων. 

Πάνος Χριστοδούλου, Βιοπαθολόγος/Εργαστηριακός Ιατρός, MSc Διοίκησης Μονάδων Υγείας, MSc Διατροφής, Τροφίμων και Μικροβιώματος, Υποψήφιος Διδάκτορας Ιατρικής Πανεπιστημίου Πατρών, PGCert Διαχείρισης κρίσεων στη δημόσια υγεία και ανθρωπιστικής απάντησης, μέλος τριμελούς επιτροπής γιατρών ΓΝ Άρτας