Μήτσος Παπαρήγας – Ο «Μαστρομήτσος» της Ακροναυπλίας που δίδαξε την κομμουνιστική ανθρωπιά

Στις 21 του Φλεβάρη 1949, με  ανακοίνωσή της η ΚΕ του ΚΚΕ αναγγέλλει τη δολοφονία του στελέχους της και Γενικού Γραμματέα της ΓΣΕΕ Μήτσου Παπαρήγα, μετά από βασανιστήρια στα μπουντρούμια της Ασφάλειας:

«Με μεγάλη θλίψη η ΚΕ και η Κεντρική Επιτροπή Ελέγχου του ΚΚΕ  αναγγέλλουν,  ότι  στις 20 του  Φλεβάρη  στα  υπόγεια  της Γενικής Ασφάλειας της Αθήνας δολοφονήθηκε άνανδρα ο Μήτσος Παπαρήγας, Γενικός Γραμματέας της ΓΣΕΕ, μέλος της Κεντρικής Επιτροπής  Ελέγχου  του  ΚΚΕ,  ένα  από  τα  παλιά  μέλη  του κόμματός μας. Στο πρόσωπο του Μήτσου Παπαρήγα η εργατική τάξη  και  ο  λαός  της  Ελλάδας  χάνουν  έναν  από  τους  πιο πρωτοπόρους  αγωνιστές,  ένα  από  τα  ανώτατα  καθοδηγητικά στελέχη στον Λαϊκοαπελευθερωτικό αγώνα μας.

Τη  δολοφονία  του  αλησμόνητου  συντρόφου  μας  Μήτσου Παπαρήγα την οργάνωσαν οι αμερικανοάγγλοι ιμπεριαλιστές και οι μοναρχοφασίστες πράχτορες με την προσωπική συμμετοχή του Ρέντη. Νόμισαν πως έτσι θα λυγίσουν το λαό μας. Μα το αποτρόπαιο έγκλημα ατσαλώνει πιο πολύ τη θέληση των εργαζομένων για τη συντριβή του εχθρού. Η ζωή και οι αγώνες του Μήτσου Παπαρήγα θα τους φωτίζουν και θα τους εμπνέουν μέχρι την τελική νίκη.

Η ΚΕ και η Κεντρική Επιτροπή Ελέγχου του ΚΚΕ, τιμώντας τη μνήμη του ηρωικού συντρόφου μας, αποφασίζουν να οργανώσουν την πρώτη προλεταριακή Μεραρχία του ΔΣΕ, που θα φέρει το όνομα του Μήτσου Παπαρήγα. Όσοι εργάτες και εργάτριες απ’ το Βόλο, όπου είναι η ιδιαίτερη πατρίδα του, την Αθήνα, τον Πειραιά και τη Θεσσαλονίκη θα καταταχθούν στον ΔΣΕ απ΄τις20 του Φλεβάρη  ως  τις20 του  Απρίλη  θα  σχηματίσουν  τη  Μεραρχία Μήτσου Παπαρήγα, τη Μεραρχία των εκδικητών του. Αιωνία η μνήμη του Μήτσου Παπαρήγα και όλων των αγωνιστών που πέσαν για τη λεύτερη δημοκρατική και ανεξάρτητη Ελλάδα. Εκδίκηση για τον άδικο χαμό του. ΟΛΟΙ ΣΤ΄ΑΡΜΑΤΑ! ΟΛΑ ΓΙΑ ΤΗ ΝΙΚΗ!»

Όλη η ζωή του Μήτσου Παπαρήγα υπήρξε συνδεδεμένη με το λαϊκό και συνδικαλιστικό κίνημα· μια ασταμάτητη αγωνιστική πορεία, ταυτισμένη με την πορεία της ταξικής πάλης, γεμάτη ανυπολόγιστες θυσίες, μέχρι το μαρτυρικό του θάνατο στα μπουντρούμια της Ασφάλειας.

Ο Μήτσος Παπαρήγας έζησε και έδρασε σε μια περίοδο που η ταξική πάλη στην πατρίδα μας άρχισε να αναπτύσσεται με ιλιγγιώδη ταχύτητα και να αποχτά τα χαρακτηριστικά ενός τυφώνα, που το πέρασμά του μπορεί να στείλει στην κόλαση τους εκμεταλλευτές και να φέρει το λυτρωμό στους καταπιεσμένους…

Ο Γενικός Γραμματέας της ΓΣΕΕ και ανώτατο στέλεχος του ΚΚΕ Μήτσος Παπαρήγας ήταν ο ηγέτης-μάρτυρας της εργατικής τάξης που με γνώση και συνείδηση από τα πρώτα χρόνια της ζωής του τάχτηκε με τα συμφέροντα της τάξης του· γι’ αυτά αγωνίστηκε σε εποχές δύσκολες και επικίνδυνες, γνωρίζοντας ότι ο δρόμος που διάλεξε είναι ο δρόμος της προσφοράς και της θυσίας.

Ο Μήτσος Παπαρήγας δίπλα στο Νίκο Ζαχαριάδη, σε λαϊκή υγκέντρωση

Υπήρξε υπόδειγμα κομμουνιστή επαναστάτη. Με το ήθος και την ακεραιότητά του, τις ικανότητές του, τη δουλειά και την παλικαριά του, κέρδισε την εμπιστοσύνη, την εκτίμηση και την αγάπη της εργατικής τάξης και των συντρόφων του και τα τίμησε μέχρι το τέλος. Δεν έλειψε ούτε μια στιγμή από την πρώτη γραμμή του αγώνα, πιστά αφοσιωμένος στην υπόθεση της εργατικής τάξης, του Κόμματός του και του λαού.

«(…)Ένα από τα κυρία χαρακτηριστικά γνωρίσματα του Παπαρήγα ήταν η ανθρωπιά του, το ήθος του, η ηρεμία του. Ποτέ δεν τον έβλεπες νευριασμένο ούτε στις πιο δύσκολες στιγμές. Ποτέ δε μιλούσε απότομα. Πάντα ήταν ήρεμος, πάντα ψύχραιμος, πάντα γλυκομίλητος έτσι που σε σκλάβωνε με τη συμπεριφορά του.  

Ένα άλλο χαρακτηριστικό γνώρισμά του ήταν η παλικάρια του και ο ασυμβίβαστος χαρακτήρας του, που δεν υποχωρούσε στις δυσκολίες, αλλά πάλευε μ’ αυτές. 

 Ένα άλλο, τέλος, χαρακτηριστικό του γνώρισμα ήταν η απέραντη πίστη του στις ιδέες του σοσιαλισμού. Και με την όλη στάση και συμπεριφορά του έδινε κουράγιο σε όλους, ιδιαίτερα σε μας τους νέους, που έτυχε να βρεθούμε κοντά του σε δύσκολες για το κίνημα μας στιγμές.»

Γιώργης Τρικαλινός, «Πιστοί στις ιδέες του επιστημονικού σοσιαλισμού – Προσωπική κατάθεση» (Αθήνα 1995)

Ο Μήτσος Παπαρήγας γεννήθηκε το 1896 στο Βόλο από πολυμελή και φτωχή οικογένεια και από μικρή ηλικία βγήκε στο μεροκάματο δουλεύοντας σιδεράς. Υπηρετεί τη στρατιωτική του θητεία στο ναυτικό, όπου αναπτύσσει  αντιπολεμική δράση. Τον Οκτώβρη του 1922 γίνεται μέλος του ΚΚΕ. Το Κόμμα του αναθέτει την οργάνωση του Συνδέσμου Παλαιών Πολεμιστών Μαγνησίας και εκλέγεται ο πρώτος Γραμματέας του Συνδέσμου. Το 1923 φυλακίζεται και εξορίζεται.

Το 1924 πρωτοστατεί στην οργάνωση της μεγάλης απεργίας του Βόλου και ξεχωρίζει για τις οργανωτικές του ικανότητες και τη μαχητικότητά του, κερδίζοντας την εκτίμηση και την εμπιστοσύνη των εργατών, που τον αναδείχνουν Γραμματέα του Εργατικού Κέντρου Βόλου.

Στο 3ο Συνέδριο του ΚΚΕ εκλέγεται μέλος της Κεντρικής Επιτροπής, και στο 4ο Συνέδριο μέλος του Πολιτικού Γραφείου της ΚΕ του ΚΚΕ.

Το 1930 φυλακίζεται στο Ιτζεδίν. Μόλις αποφυλακίζεται ξαναπιάνεται και καταδικάζεται σε φυλακή και εξορία. Το 1931 δραπετεύει από τις φυλακές Συγγρού και με τη βοήθεια του Κόμματος διαφεύγει στο εξωτερικό.

Το 1936 πιάνεται από τα όργανα της μεταξικής δικτατορίας. Τα επόμενα οχτώ χρόνια τον βρίσκουν από φυλακή σε εξορία, χωρίς να λυγίσει: Κέρκυρα, Κίμωλος, Ακροναυπλία, Χαϊδάρι. Με πρωτοβουλία της Κομματικής Οργάνωσης Αθήνας το 1944 δραπετεύει από το Χαϊδάρι και βγαίνει στην παρανομία.

«(…)Ο αγαπημένος σύντροφος, ο «Μαστρομήτσος», όπως τον λέγαν οι ακροναυπλιώτες, (…) ήρθε στην Ακροναυπλία, στα μέσα του 1940, αφού πέρασε πρώτα απ’ το 1936 το καλοκαίρι στις φυλακές της Αίγινας και κατοπινά απ’ την άγρια απομόνωση της Κέρκυρας (εκεί ήταν κλεισμένος, μέρα-νύχτα σ’ ένα μικρό κελί 2,5X2,5 τ.μ. και έβγαινε μόνο για την ανάγκη του 15′ στο προαύλιο της φυλακής!!).

Ο Παπαρήγας, δεν ξέχασε ούτε για μια στιγμή τον εργάτη, τον μουτζούρη σιδερά Παπαρήγα. Στην Ακροναυπλία πρωτοστάτησε στην επιδιόρθωση που κάναμε στις εγκαταστάσεις του μαγειρείου μας και αυτός είχε την πρωτοβουλία μαζί με τον αγωνιστή Σταθόπουλο να βάλει σωλήνες σ’ αυτό, για να εξασφαλιστεί όλη τη μέρα ζεστό νερό για το πλύσιμο των ρούχων και το μπάνιο των κρατουμένων. Έφτιαξε ο ίδιος ένα μικρό φυσερό και μ’ αυτό πύρωνε το μέταλλο, που το σφυροκοπούσε μετά στο αμόνι, δίνοντάς του τη μορφή που χρειαζόταν για τις εγκαταστάσεις του μαγειρείου μας.(…)»

Βασίλης Μπαρτζιώτας, «Κι άστραψε φως η Ακροναυπλιά» (Σύγχρονη Εποχή, 1981)

Στην Ακροναυπλία ο Μήτσος Παπαρήγας θα παραμείνει για δυόμισι χρόνια.

Μετά την κατοχή δουλεύει στην ΚΟΑ, στα συνδικάτα και στην Κομματική Οργάνωση του Βόλου, ως το 1946. Την ίδια χρονιά οι εργάτες του Βόλου τον εκλέγουν αντιπρόσωπο στο 8ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ και το Συνέδριο τον εκλέγει Γενικό Γραμματέα της ΓΣΕΕ. Πιάστηκε ξανά το 1948.

Δολοφονήθηκε άνανδρα μετά από βασανιστήρια, από τους ασφαλίτες (τον κρέμασαν) στα υπόγεια της Γενικής Ασφάλειας Αθηνών. Η δολοφονία έγινε παραμονές της δίκης του και παρουσιάστηκε ως «αυτοκτονία», για να φανεί ότι δήθεν λιποψύχησε, με σκοπό έτσι να σπιλωθεί η προσωπικότητα του κομμουνιστή ηγέτη και να  κλονιστεί το αγωνιστικό φρόνημα χιλιάδων αγωνιστών που γέμιζαν τότε τις φυλακές και τους τόπους εξορίας. Ένας ακόμα λόγος για τη σκηνοθεσία της «αυτοκτονίας» ήταν ότι η κυβέρνηση ήθελε να αποφύγει την κατακραυγή καταδικάζοντας τον νόμιμα εκλεγμένο ηγέτη της εργατικής τάξης της χώρας.

Μήτσος Παπαρήγας (1896-1949)

«Αυτό κανένας δεν το πίστεψε», γράφει ο Γιώργης Τρικαλινός στο βιβλίο του (ό.π.). «Γιατί ήταν γνωστή η μέθοδος της Ασφάλειας: Να σκοτώνει τους κομμουνιστές, όπως π.χ. τον Βαλιανάτο, και μετά να τους παρουσιάζει ότι «αυτοκτόνησαν». Γιατί ακόμα, όσοι γνώριζαν τον Παπαρήγα ήταν αδύνατο να το πιστέψουν. Ο Παπαρήγας δεν ήταν ο άνθρωπος, ο κομμουνιστής που το ’βαζε εύκολα κάτω. Πάλευε ως το τέλος. Άλλωστε, σύντομα ξεσκεπάστηκε αυτό το έγκλημα της Ασφάλειας και για τον Βαλιανάτο και για τον Ζεύγο και για χιλιάδες άλλους κομμουνιστές».

«Φωτεινά πρόσωπα αγωνιστών, σαν το Μήτσο Παπαρήγα», έγραφε αφιέρωμα στα 20 χρόνια από τη δολοφονία του, «έχουν πολλά να διδάξουν, ακόμα και μέσα από τον τάφο τους. Ο “μπάρμπα-Μήτσος ” – όπως τόσο οικεία και με τόση αγάπη τον αποκαλούσαν όσοι τον γνώρισαν από κοντά – άφησε στη μνήμη των συναγωνιστών του, στη μνήμη των συντρόφων του στο Κόμμα και των συναδέλφων του της δουλειάς, ένα φωτεινό πρότυπο αγωνιστή, ηγέτη, ανθρώπου. Ήξερε να διοχετεύει την πίστη του και την αφοσίωσή του στη μαρξιστική – λενινιστική θεωρία, γιατί η πίστη του αυτή ήταν ακέρια, αλύγιστη, χωρίς ταλαντεύσεις, χωρίς νοθείες. Ήξερε να ζητά την αυστηρή προσήλωση στις αρχές του μαρξιστικού – λενινιστικού κόμματος, γιατί πρώτα απ’ όλα η δική του προσήλωση σ’ αυτές τις αρχές ήταν απαρέγκλιτη. Ήξερε να οδηγεί τους κομμουνιστές και τους εργάτες σε ηρωισμούς, γιατί ο ίδιος ήταν πρώτα απ’ όλα παλικάρι. Ήξερε, τέλος, να διδάσκει την κομμουνιστική ανθρωπιά, γιατί η ίδια η ζωή του, η συμπεριφορά του, ο λόγος του ο κοφτός και σταράτος, ο πόνος του για τον άνθρωπο, ακτινοβολούσαν ανθρωπιά».

Ο Μήτσος Παπαρήγας στάθηκε αντάξιος της εμπιστοσύνης και της αγάπης των εργατών και των συντρόφων του, αντλώντας τη δύναμή του να ξεπερνάει όλες τις αντιξοότητες του αγώνα και ν’ αντικρίσει κατάματα  όρθιος το θάνατο, από την πίστη του  στον αγώνα και το δίκιο της τάξης του της εργατικής και από την αφοσίωσή του στην ιστορική αποστολή της ν’ απελευθερώσει τον άνθρωπο από τα δεσμά της εκμετάλλευσης. Η θυσία του αποτελεί παράδειγμα ανιδιοτελούς προσφοράς, βαριά παρακαταθήκη για τις νεότερες γενιές των αγωνιστών.

Πατώντας εδώ μπορείτε να περιηγηθείτε σε όλες τις πολύ ενδιαφέρουσες αναρτήσεις του περιοδικού για τον Μήτσο Παπαρήγα.