Άντζελα Ντέιβις: ο μοχθηρός αντικομμουνισμός συνδυαζόταν με το ρατσισμό και το σεξισμό, για να με καταστήσει στόχο από τρεις διαφορετικές κατευθύνσεις

Η πορεία της Άντζελα Ντέιβις (26.1.1944), εμβληματικής μορφής του κινήματος για τα δικαίωματα των Αφροαμερικανών από τη δεκαετία του ’60 ως και τις μέρες μας, σημαδεύεται από στιγμές απαράμιλλου θάρρους, αλλά και αντιφάσεις στο πέρασμα των ετών, στις οποίες μπορούμε να εντάξουμε και τη σημερινή της ομιλία στην εκδήλωση του Ινστιτούτου Πουλαντζάς με θέμα “Αντιμαχόμενος φεμινισμός: Θεωρίες και πρακτικές του καιρού μας”. Οι αντιφάσεις όμως δεν αναιρούν τη σημαντικότατη συμβολή της στη σύγχρονη ιστορία τόσο της χειραφέτησης των Αφροαμερικανών, αλλά και των γυναικών, όσο και του κομμουνιστικού κινήματος της Αμερικής στο τελευταίο τρίτο του 20ου αιώνα. Ενδεικτικά παραθέτουμε μεταφρασμένα κάποια αποσπάσματα από συνέντευξή της το 1989 στους Terry Rockefeller και Louis Massiah, όπου αναφέρεται στα κρίσιμα χρόνια της πολιτικοποίησής της και της εμπλοκής της με το κίνημα απελευθέρωσης των Μαύρων, την είσοδό της στο ΚΚ, τις αντιδράσεις που προκάλεσε το κίνημα, τα πολιτικά αποστάγματα της εμπειρίας της στη φυλακή, την εντύπωση που της προκάλεσε ο Μάλκολμ Χ καθώς και τη στάση της οικογένειάς της εκείνη την εποχή.

To 1967 τι σας έκανε να πάρετε την απόφαση να γυρίσετε και πώς θα χαρακτηρίζατε τις διαθέσεις του κινήματος απελευθέρωσης των Μαύρων (Black Liberation Movement) και πώς αρχίσατε να εμπλέκεστε με αυτό εκείνα τα χρόνια;

Απ. Αποφάσισα να σπουδάσω στην Ευρώπη το 1965, έτος της εξέγερσης του Watts (αναφέρεται στην εξέγερση που έλαβε χώρα μεταξύ 11 και 16 Αυγούστου στην ομώνυμη συνοικία του Λος Άντζελες, κατόπιν κρούσματος ρατσιστικής αστυνομικής αυθαιρεσίας κατά Αφροαμερικανού σε έλεγχο της τροχαίας. Τελικός απολογισμός 34 νεκροί και 1032 τραυματίες, σ.τ.Μ) , και την επόμενη χρονιά ιδρύθηκε το κόμμα των Μαύρων Πανθήρων. Έτσι λοιπόν βρέθηκα στην Ευρώπη μια περίοδο κατά την οποία το κίνημα απελευθέρωσης των μαύρων υφίστατο μια σημαντική μεταμόρφωση. Ένιωσα μεγάλη έλξη για αυτό το κίνημα κι ένιωθα μεγάλη ματαίωση καθ’όλη τη διάρκεια της περιόδου που πέρασα στην Ευρώπη καθώς ήμουν αναγκασμένη να παρακολουθώ τα πράγματα από μακριά. Το 1967 αποφάσισα να διακόψω την ακαδημαϊκή μου εργασία στην Ευρώπη και να επιστρέψω στη χώρα επί τούτου για να εμπλακώ στο κίνημα των Μαύρων. Αποφάσισα να πάω στο Σαν Ντιέγκο καθώς ο Χέρμπερτ Μαρκούζε με τον οποίο είχα σπουδάσει στο Brandeis (πανεπιστήμιο στη Μασαχουσέτη, σ.τ.Μ) δίδασκε εκεί. Επίσης γνώριζα όμως πως υπήρχε αρκετή οργάνωση που συνέβαινε στην κοινότητα ως αποτέλεσμα της εμφάνισης του κόμματος των Μαύρων Πανθήρων και άλλων οργανώσεων. Έτσι, μόλις έφτασα στο Σαν Ντιέγκο, άρχισα να εξερευνώ τι γινόταν στην κοινότητα, τι οργανώσεις υπήρχαν. Μια σειρά οργανώσεων δραστηριοποιούνταν εκεί. Η Μαύρη Σύνοδος (Black Congress), και υπήρχε και μια οργάνωση με ηγέτη τον Ron Karenga που λεγόταν “Us Organization”. Τελικά ωστόσο, αποφάσισα πως το είδος οργάνωσης που ήθελα να γίνω μέλος δεν υπήρχε στην πραγματικότητα. Έτσι ενεργοποιήθηκα στο πανεπιστήμιο ιδρύοντας την Πρώτη Μαύρη Φοιτητική Ένωση εκεί, που τελικά εξελίχθηκε σε κίνημα απαιτώντας την εισαγωγή μαθημάτων για τους Μαύρους στο πανεπιστήμιο και την ίδρυση ολόκληρου κολεγίου αφιερωμένου στις ανάγκες των Μαύρων Φοιτητών, όπως επίσης και τον Λατινοαμερικανών και των Λευκών φοιτητών της εργατικής τάξης.

Μπορείς να μιλήσεις λίγο για τις δυνάμεις που ενώθηκαν πίσω από την ιδέα και το όραμα αυτού του κολεγίου;

Απ. Λοιπόν, στην πραγματικότητα είμαστε μάλλον μοναδικοί εκείνη την περίοδο. Ήταν μια εποχή κατά την οποία οι Μαύροι προσπαθούσαν να ταυτιστούν με μια χαμένη κληρονομιά. Και ήταν φυσικά εξαιρετικά σημαντικό να καταλάβουμε τι ήταν απαραίτητο για να νιώσουμε άνετοι να αυτοαποκαλούμαστε Μαύροι, για να μιλήσουμε για την αφρικανική μας καταγωγή με έναν πολύ θετικό τρόπο, έτσι πολλοί από μας υιοθέτησαν αφρικανικά ονόματα. Το όνομά μου, εκείνη την περίοδο, ήταν Tamu. Φορούσαμε αφρικανική αμφίεση. Και είμασταν πολύ απασχολημένοι με την ανάπτυξη της Μαύρης μας ταυτότητας. Μα την ίδια στιγμή ένιωθα, ίσως λόγω του υποβάθρου μου, του τρόπου με τον οποίο με είχαν αναθρέψει οι γονείς μου, πως έπρεπε να υπάρξει ένας συνασπισμός με άλλες ομάδες, πως δεν έπρεπε να μπούμε σε μια γυάλα ώστε να μην έχουμε συναίσθηση τι συνέβαινε στην κοινότητα των Chicano (όρος με τον οποίο αυτοαποκαλούνται ορισμένοι Μεξικανοαμερικανοί για να προβάλλουν την ιδιαίτερη ταυτότητα τους, σ.τ. Μ), δεν είχαμε συναίσθηση τι γινόταν στη λευκή εργατική τάξη που επίσης καταπιεζόταν. Έτσι έπεισα μερικούς φοιτητές να αρχίσουν να οργανώνουν τη Μαύρη Φοιτητική Ένωση. Όταν τελικά είχαμε μαζέψει αρκετούς Μαύρους φοιτητές, και πρέπει να πω ότι υπήρχε μόνο μια χούφτα από αυτούς εκείνα τα χρόνια στο πανεπιστήμια, μετά προσεγγίσαμε τους φοιτητές Chicano που οργάνωσαν και δημιούργησαν μια φοιτητική οργάνωση Chicano. Συνειδητοποιήσαμε ότι έπρεπε να ενωθούμε γιατί χωριστά ήμασταν τόσο λίγοι που δεν μπορούσαμε να επιτύχουμε απολύτως τίποτε. Ήρθαμε σε επαφή με μια ομάδα προοδευτικών λευκών φοιτητών στο πανεπιστήμιο και αποφασίσαμε ότι θα απαιτούσαμε το επόμενο κολέγιο που θα ιδρυόταν στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, στο Σαν Ντιέγκο να ονομαστεί Κολέγιο Λουμούμπα και πως η ύλη του και οι σχολές του θα έπρεπε να αντικατοπτρίζουν τις ιδιαίτερες ανάγκες των μαύρων, των chicano και των λευκών της εργατικής τάξης φοιτητών. Ήταν ένα πολύ ριζοσπαστικό κίνημα πρέπει να πω. Είμασταν αναγκασμένοι να εισβάλουμε, κάποια στιγμή, σε μια σύνοδο της συγκλήτου και φυσικά να αγνοήσουμε όλο το τυπικό που συνήθως προβλέπεται για αυτές τις συναντήσεις. Κι απλώς απαιτήσαμε οι καθηγτές να μας ακούσουν, να ακούσουν για τις ανάγκες μας, που είχαν περιθωριοποιηθεί τόσον καιρό εντός ακαδημαϊκού περιβάλλοντος. Οι καθηγητές τελικά μας άκουσαν. Ήταν φυσικά απολύτως εξοργισμένοι που τολμήσαμε να διακόψουμε τις διαβουλεύσεις τους. Ωστόσο άκουσαν. Και κάποιοι από αυτούς ενώθηκαν μαζί μας. Τελικά αποφασίσαμε να καταλάβουμε τη γραμματεία. Κι ο Χέρμπερτ Μαρκούζε ήταν ο πρώτος που πέρασε την πόρτα. Εικάσαμε ότι αν ο πιο προβεβλημένος καθηγητής του πανεπιστημίου συμμετείχε στην κατάληψη, αυτό θα νομιμοποιούσε τον αγώνα μας. Έτσι ώστε τελικά είμασταν σε θέση να βρούμε υποστήριξη ανάμεσα στην πλειονότητα των φοιτητών. Κάναμε μια επιτυχημένη απεργία. Και το τρίτο κολέγιο, παρότι ποτέ δεν ονομάστηκε Λουμούμπα Ζαπάτα, τελικά δημιουργήθηκε.

Θα ήθελα τώρα να μου μιλήσετε για την απόφαση σας να ενταχθείτε στο Κομμουνιστικό κόμμα και το κινηματικό όραμα που ενέπνευσε αυτή σας την απόφαση.

Απ. Όταν γύρισα σε αυτή τη χώρα από την Ευρώπη, ήμουν πολύ, πολύ αγχώδης να ριχτώ στην οργανωτική δουλειά μες στη Μαύρη κοινότητα. Τελικά δραστηριοποιήθηκα στο SNCC (Συντονιστική επιτροπή μη-βίας φοιτητών στο Λος Άντζελες), παρότι πηγαινοερχόμουν μεταξύ Σαν Ντιέγκο και Λος Άντζελες. Κι ήμουν πολύ ενθουσιασμένη με τη δουλειά που μπορούσα να κάνω στην κοινότητα. Μέσα σε μια πολύ συντομη χρονική περίοδο είχαμε εκατοντάδες ενεργών μελών της οργάνωσης. Ήμουν επικεφαλής της Σχολής Απελευθέρωσης (Liberation School), την οποία έβρισκα πολύ συναρπαστική, γιατί πάντα ένιωθα κάπως άβολα σε ένα καθαρά ακαδημαϊκό περιβάλλον, εκεί μπορούσα να διδάξω Μαρξ σε ανθρώπους από την κοινότητα, σε νέους ανθρώπους. Τελικά είχαμε κάποια προβλήματα εντός της οργάνωσης SNCC του Λος Άντζελες, που είχαν να κάνουν με το ρόλο που έπαιζαν οι γυναίκες μες στην οργάνωση. Ήταν μια πολύ δύσκολη περίοδος. Τελικά η ίδια η οργάνωση διαλύθηκε. Εκείνη την περίοδο ήταν που αποφάσισα να ενταχθώ στο Κομμουνιστικό κόμμα. Μπήκα στο Κομμουνιστικό κόμμα γιατί είχα έρθει σε επαφή με μια σειρά κομμουνιστών, μαύρων κομμουνιστών ιδίως, δουλεύοντας με το SNCC και κάνοντας κοινοτική δουλειά στο Σαν Ντιέγκο και το Λος Άντζελες. Και ήμουν πάντα πολύ εντυπωσιασμένη από το όραμα τους, το οποίο φαινόταν να πηγαίνει πολύ μακρύτερα από εκείνο που συνέβαινε τη δεδομένη στιγμή, που φαινόταν να είναι πολύ πιο ευρύ από τα ειδικά ζητήματα που αντιμετώπιζαν οι Μαύροι εκείνη τη συγκεκριμένη ιστορική στιγμή. Είχαν ένα μακρόπνοο όραμα. Επίσης είχαν την αίσθηση του πώς να εμπλέξουν άλλους προοδευτικούς ανθρώπους, κι εγώ σε γενικές γραμμές συνδεόμουν με το όραμα τους. Για παράδειγμα, όταν ήμασταν στο Σαν Ντιέγκο, υπήρχε η περίπτωση ενός νέου Μαύρου Άντρα που λεγόταν Εντ Λυν, και εκείνη τη συγκεκριμένη περίοδο, το όνομά του, τελικά άλλαξε το όνομά του, που κατηγορήθηκε για εχμ, εχμ..για, εχμ, δε θυμάμαι τις ακριβείς κατηγορίες αλλά…

Ας σταματήσουμε για ένα δεύτερο, δεν ξέρω

Απ. Αν θες, οκ λοιπόν.

Με τον Έριχ Χόνεκερ, ηγέτη της ΓΛΔ

Πώς θα χαρακτήριζες την αυξανόμενη εχθρότητα που το κίνημα είχε να αντιμετωπίσει;

Απ. Υπήρχε τρομαχτική καταπίεση εκείνη την περίοδο. Δεν είχα ζήσει ποτέ κάτι παρόμοιο στη ζωή μου. Και συνειδητοποιώ, κοιτώντας πίσω, πως ζούσαμε σε εμπόλεμη ζώνη. Τύχαινε να λάβω κλήση από κάποιον με τον οποίο δραστηριοποιούμουν στο SNCC για παράδειγμα, και μπορεί να μου έλεγε: “Το σπίτι μου είναι περικυκλωμένο από την αστυνομία. Φώναξε όσους μπορείς γιατί χρειαζόμαστε υποστήριξη”. Αυτό ήταν αρκετά συνηθισμένο. Έτσι περιμέναμε ανά πάσα στιγμή πως ίσως θα ερχόμασταν αντιμέτωπη με ένοπλη επίθεση. Και δεν ξέρω αν μπορώ να μεταδώσω αυτό το συναίσθημα σήμερα, παρά μόνο ίσως λέγοντας πως ήταν σαν είχαμε εμπλακεί σε μάχη. Πολλοί άνθρωποι εκείνη την εποχή, ακριβώς λόγω της οργανωμένης αστυνομικής επίθεσης στο Κίνημα Απελευθέρωσης των Μαύρων και ειδικά στο κόμμα των Μαύρων Πανθήρων. Ξέρουμε πως ο J. Egar Hoover (επικεφαλής του FBI σ.τ.Μ) ενοχρήστρωσε μια εθνική επίθεση στο κόμμα των Μαύρων Πανθήρων ιδιαίτερα κι άλλων μαχητικών οργανώσεων που αντιπροσώπευαν τη Μαύρη κοινότητα εκείνη την εποχή.

[…] Αγόρασα όπλο. Οι περισσότεροι είχαν όπλα κι εμείς τα αγοράζαμε, όχι επειδή είχαμε σκοπό να τα χρησιμοποιήσουμε με οποιονδήποτε επιθετικό τρόπο, αλλά επειδή τα χρειαζόμασταν με στόχο να αυτοπροστατευτούμε, να υπερασπιστούμε τους εαυτούς μας. Μάθαμε να χρησιμοποιούμε όπλα, για να είμαστε σε θέση να εγγυηθούμε πως δε θα πυροβολούμασταν μάταια από αστυνομικούς, όπως συνέβαινε με τόσο κόσμο εκείνη την περίοδο, από αστυνομικούς ή χαφιέδες. Γνωρίζαμε πως υπήρχε μια εθνικά συντονισμένη επιχείρηση εξάλειψης του κόμματος των Μαύρων Πανθήρων και εξάλειψης του μαχητικού Μαύρου κινήματος εν γένει. Και φυσικά πολλοί άνθρωποι επιχειρηματολογούσαν πως εξαιτίας της φύσης αυτής της καταπίεσης, ζούσαμε σε μια κοινωνία που είχε εναγκαλιστεί των απόλυτο φασισμό. Εγώ προσωπικά δεν ήμουν από εκείνους που ισχυρίζονταν πως η εποχή αυτή ηταν μια φασιστική εποχή. Ένιωθα πως η καταπίεση ήταν σαφώς φασιστοειδής στο χαρακτήρα της. Υπήρχαν όμως ακόμα κάποια πράγματα που μπορούσαμε να κάνουμε εντός των παραδοσιακών διαύλων της κοινωνίας. Υπήρχαν ακόμα κάποια δημοκρατικά δικαιώματα που απολαμβάναμε και έπρεπε να εκμεταλλευτούμε φυσικά. Εκείνοι που υποστήριζαν πως ζούμε σε φασιστική χώρα, αν ακολουθούσαν τις λογικές συνέπειες αυτού, θα έπρεπε να πουν πως η οργάνωσή μας έπρεπε να είναι παράνομη, πως έπρεπε να πάρουμε τα όπλα και ξεκινήσουμε αντάρτικη δραστηριότητα. Και φυσικά υπήρχαν όσοι ένιωθαν έτσι εκείνη την περίοδο. Εγώ όμως ένιωθα πως μπορούσαμε να οργανώσουμε ανοιχτά τους ανθρώπους, οι άνθρωποι με τους οποίος δούλευα ήταν υπέρ της οργάνωσης με δημόσιο τρόπο εντός της κοινότητας, κάνοντας το είδος της δουλειάς που κάναμε με το SNCC για παράδειγμα, ενώνοντας τους ανθρώπους ενάντια σε περιστατικά αστυνομικής βίας, οργανώνοντας την αντίσταση της κοινότητας, εχμ, όταν υπήρχε μια δολοφονία από αστυνομικό στην κοινότητα ή όταν εχμ, ένας ιδιοκτήτης κάβας μπορεί να σκότωνε ένα νεαρό Μαύρο άντρα νομίζοντας πως θα του ληστέψει το μαγαζί. Αυτό ήταν λοιπόν το είδος της δουλειάς που κάναμε παρά την καταπίεση.

[…]

Πείτε μου, μπορείτε να μου περιγράψετε […] πώς διευρύνθηκε η έννοια του πολιτικού κρατουμένου. Μπορείτε να αφηγηθείτε αυτή την μεταμόρφωση που συνέβη εντός του κινήματος των φυλακών ;

Απ. Λοιπόν αρχικά, όταν μιλούσαμε για πολιτικούς κρατούμενους, αναφερόμασταν σε εκείνους που είχαν σταλεί στη φυλακή ως αποτέλεσμα της δουλειάς τους, της πολιτικής τους δηουλειάς στην κοινότητα. Και φυσικά είχαμε πλήθος Μαύρων Πανθήρων που ήταν πολιτικοί κρατούμενοι. Εγώ ήμουν πολιτική κρατούμενη γιατί συνελήφθην και μου απαγγέλθηκαν κατηγορίες δολοφονίας, απαγωγής και συνωμοτικής δράσης, όχι επειδή είχα διαπράξει αυτά τα εγκλήματα, αλλά εξαιτίας της πολιτικής μου δουλειάς. Αρχίσαμε να συνειδητοποιούμε πως ο ορισμός του πολιτικού κρατουμένου έπρεπε να συμπεριλάβει κι αυτούς που δεν πήγαν φυλακή απαραίτητα επειδή είχαν πολιτική δραστηριότητα, αλλά επειδή είχαν πολιτικοποιηθεί εντός του σωφρονιστικού συστήματος και για το λόγο αυτό υφίσταντο μεγάλες ποινές φυλάκισης και άλλες μορφές καταπίεσης. Ο Τζωρτζ Τζάκσον για παράδειγμα, που μπήκε στη φυλακή λόγω καταδίκης για ληστεία εβδομήντα δολλαρίων. […] Κι ήταν σαφές πως είχαν αρνηθεί να τον απελευθερώσουν με αναστολή γιατί προσπαθούσε να οργανώσει τους συναδέλφους του στη φυλακή. […] Προέτρεπε τον κόσμο να ζητήσει καλύτερες συνθήκες φυλάκισης, καλύτερη τροφή και το δικαίωμα να διαβάζουν ό,τι ήθελαν. […] Και τότε καταλάβαμε πως υπήρχε μια ολόκληρη κατηγορία εγκλείστων που μπορεί να μην ήταν πολιτικά δραστήριοι στις κοινότητές τους, μπορεί να μην είχαν πολιτική δραστηριότητα στη φυλακή, αλλά βρίσκονταν στη φυλακή για πολιτικούς λόγους. Βρίσκονταν στη φυλακή λόγω της λειτουργίας του ρατσισμού σε αυτή την κοινωνία. Βρίσκονταν στη φυλακή λόγω της λειτουργίας της ταξικής εκμετάλλευσης. Ρίξαμε μια ματιά στο σωφρονιστικό σύστημα και συνειδητοποιήσαμε πως, αν ήσουν πλούσιος, δεν πήγαινες φυλακή. Αν τελικά πήγαινες, πήγαινες σε αυτό που τότε αποκαλούσαμε φυλακές country club, ξέρεις, εκεί που μπορούσες να παίζεις τέννις και να κάνεις ιππασία και τέτοια πράγματα. Αυτό λοιπόν επεκτάθηκε ως κίνημα συμπαράστασης εντός της κοινότητας, αντιτιθέμενο συνολικά στον τρόπο λειτουργίας του σωφρονιστικού συστήματος και ζητώντας την κατάργηση του σωφρονιστικού συστήματος στην υπάρχουσα μορφή του, όπως υπήρχε τότε κι όπως υφίσταται σήμερα.

Τι ήταν το κίνημα των φυλακών με όρους επαναστατικού κινήματος και πώς το βλέπατε να εντάσσεται σε αυτό ή σε ένα απελευθερωτικό κίνημα ευρείας κλίμακας στη χώρα, τι ρόλο είχε να παίξει;

Απ. Λοιπόν, [..] στη Μαύρη κοινότητα εκείνη την περίοδο πρακτικά όλοι είχαν κάποια προσωπική επαφή με κάποιον που είχε έρθει σε επαφή με το σωφρονιστικό σύστημα, ξέρω στην οικογένειά μου, και μπορούσα να απαριθμήσω αρκετά ξαδέρφια που είχαν μπει φυλακή. Αλλά ήταν ένα από τα πράγματα που ποτέ δεν προσεγγίσαμε πολιτικά. Ποτέ δεν ενσωματώσαμε τι συνέβαινε σε χιλιάδες χιλιάδων Μαύρων και άλλων φτωχών ανθρώπων στην ανάλυσή μας για τον εκμεταλλευτικό και καταπιεστικό χαρακτήρα αυτής της κοινωνίας. […]

Είχαμε μιλήσει για την αστυνομική βία, το κόμμα των Μαύρων Πανθήρων μιλούσε για την αστυνομία ως δύναμη κατοχής στις κοινότητες, αλλά δεν είχαμε στα αλήθεια καταλάβει την έκταση στην οποία όλο το ποινικό σύστημα, η αστυνομία, τα δικαστήρια, το σωφρονιστικό σύστημα ήταν τόσο διαπλεκόμενο με την οικονομική καταπίεση των Μαύρων. Δεν υπάρχουν δουλειές για έναν ορισμένο αριθμό νέων ανθρώπων στην κοινότητα μας. Τι συμβαίνει μ’αυτούς; Δεν υπάρχουν τρόποι ψυχαγωγίας. Η παιδεία δεν είναι η διαφωτιστική εκείνη διαδικασία που θα έπρεπε να είναι. Άρα, τι συμβαίνει σε αυτούς τους νέους ανθρώπους; Μπορεί να βγουν στο δρόμο και να μπλέξουν με μικροεγκληματικότητα ως αποτέλεσμα έλλειψης αυτών των υποδομών στην κοινότητα. Και μετά καταλήγουν φυσικά, πολλοί από αυτούς, να περνούν το υπόλοιπο της ζωής τους στη φυλακή. […]

Πώς η δική σας εμπειρία στη φυλακή διεύρυνε την έννοια του πώς θα έπρεπε να είναι το κίνημα στη φυλακή;

Απ. Όταν πήγα στη φυλακή στη Νέα Υόρκη, αμέσως κατάλαβα πως υπήρχαν ολόκληροι τομείς που είχαμε παραμελήσει εντός του κινήματος των φυλακών που είχαν να κάνουνε με τη φυλάκιση γυναικών. Ενώ είχαμε αναπτύξει ένα δίκτυο αλληλεγγύης σχεδιασμένο να υποστηρίζει φυλακισμένους, δεν είχαν αντιμετωπίσει ζητήματα όπως το χωρισμό μανάδων από τα παιδιά τους, την αντιμετώπιση, την ειδική αντιμετώπιση των εγκύων γυναικών. Είναι γεγονός πως οι γυναίκες είχαν υπάρξει σχετικά αόρατες στο κίνημα των φυλακών. Έμοιαζε σαν να μην υπήρχαν γυναίκες που πήγαιναν στη φυλακή. Κι αυτό φυσικά αντανακλούσε την έλλειψη ενσυναίσθησης εντός του κινήματος των Μαύρων γενικά εκείνη την περίοδο, για τον ιδιαίτερο ρόλο των γυναικών εντός κινήματος και τη φύση της γυναικείεας καταπίεσης. Έτσι άρχισα να γράφω αμέσως στην Erica Huggins που ήταν στη φυλακή την ίδια περίοδο. Μοιραστήκαμε την εμπειρία μας ως γυναίκες στη φυλακή. Μπορούσαμε να δούμε καθαρά τον ανοιχτό ρόλο του ρατσισμού. Στη Νέα Υόρκη, 9% των γυναικών ήταν είτε Μαύρες είτε Πορτορικανές έτσι ώστε ο ρατσισμός γινόταν κάτι πολύ χειροπιαστό και ορατό και πολύ πονεμένο, γιατί μπορούσαμε να δούμε Λευκές γυναίκες να μπαίνουν και να βγαίνουν αμέσως […] όχι πως οι Λευκές γυναίκες ήταν υπεύθυνες γι ‘αυτό, αλλά οι δικαστές που δεν έδιναν το δικαίωμα στις μαύρες γυναίκες με εγγύηση. […] Εγώ ήμουν στην απομόνωση για περίπου ένα χρόνο, κι όσο σκληρό κι αν ήταν για μένα να το υπομένω, κατάλαβα πως υπήρχαν πολλοί άνθρωποι που δεν μπορούσαν να κοινοποιήσουν την υπόθεσή τους όπως εγώ. Εγώ τουλάχιστον ήξερα πως υπήρχαν εκατοντάδες, χιλιάδες ανθρώπων, που οργανώνονταν υπέρ μου, σε όλη τη χώρα σε όλο τον κόσμο. […]

Μπορείς ν’αρχίσεις ορίζοντας αυτή την περίοδο, εννοώ να πεις “Την περίοδο που ήμουν φυλακή, τέλη ’60, αρχές ’70”

Απ. Οκ, αυτή η περίοδος, η περίοδος στα τέλη ’60, αρχές ’70 ήταν μια πολύ επώδυνη περίοδος. Η καταπίεση ήταν τόσο απόλυτη που κανείς δε μπορούσε να αποφύγει να πληγωθεί με τον ένα ή άλλο τρόπο από το θάνατο κάποιου, ενός ακτιβιστή που σκοτωνόταν στις κοινότητες. Εγώ, όταν κοιτάζω πίσω σε αυτή την περίοδο, με βλέπω να παρίσταμαι σε κηδείες και ήταν σημαντικό εκείνη την εποχή πως αναγνωρίζαμε πως μπορούσαμε να είμαστε νικηφόροι, ότι δεν ήμασταν απλά στόχοι καταπίεσης αλλά ενεργά, ιστορικά υποκείμενα που μπορούσαμε να θέσουμε την ατζέντα, να παλέψουμε γι αυτή την ατζέντα και να νικήσουμε. Και για το λόγο αυτό είναι που νομίζω πως η δική μου ιδιαίτερη περίπτωση, η νομική μου περίπτωση και η οργάνωση γύρω από αυτή ήταν τόσο σημαντική, γιατί έδειξε πως ήταν δυνατόν να ηττηθεί η ατζέντα του προέδρου των ΗΠΑ, γιατί ο Ρίτσαρντ Νίξον ήταν πολύ εμπλεκόμενος στην δημιουργία της εντύπωσης πως ήμουν τρομοκράτισσα. Ήταν δυνατόν να ηττηθεί η ατζέντα το Ρόναλντ Ρήγκαν, τότε κυβερνήτη της Καλιφόρνιας. Οι άνθρωποι αρχικά αντέδρασαν αυθόρμητα στην υπόθεσή μου. […] Θεωρώ πως η αυθόρμητη ανταπόκριση ήταν σημαντική. Μόνη της ωστόσο δε θα είχε εγγυηθεί τη νίκη. Γιατί η αρχική ανταπόκριση θα είχε ελλατωθεί, θα είχε ξεφτίσει. Η υπόθεση μου πήρε κοντά δυο χρόνια. Κι ασφαλώς χρειαζόταν οργάνωση για να οικοδομηθεί το είδος κινήματος που θα άντεχε αυτή την περίοδο από την πάλη για εγγύηση, μέχρι την νομική μου απαλλαγή καθεαυτή. Νομίω πως πετύχαμε εξαιτίας όσων οργάνωσαν την πάλη γύρω από την υπόθεσή μου.

Πότε άκουσες τον Μάλκολμ Χ (1925-1965, από τους γνωστότερους, πιο δραστήριους και συνάμα πιο αμφιλεγόμενους ακτιβιστές του κινήματος των Μαύρων, θύμα δολοφονίας από μέλη της οργάνωσης Έθνος του Ισλάμ που είχε αποκηρύξει ένα χρόνο νωρίτερα, σ.τ.Μ) να μιλά ; Ποια ήταν η περίσταση;

Απ. Άκουσα τον Μάλκολμ Χ να μιλά όταν ήμουν φοιτήτρια στο πανεπιστήμιο Brandeis και ήταν από τις πιο διαφωτιστικές στιγμές της ζωής μου. Φοιτούσα σε ένα πανεπιστήμιο κατά κύριο λόγο λευκών. Γεγονός είναι επίσης ότι είχα περάσει δυο χρόνια σε λύκειο κυρίαρχα λευκό. Κι ένιωθα πολύ αποξενωμένη, κατά τρόπο που δε μπορούσα να αρθρώσω το δικό μου λόγο γιατί ακόμα δεν είχα αναπτύξει τη γλώσσα που θα μας επέτρεπε να μιλήσουμε για τον τρόπο με τον οποίο επιδρά ο ρατσισμός σε αυτό το είδος άρρητων καταστάσεων. Πήγαινα λοιπόν σε αυτό το πανεπιστήμιο, τα πήγαινα καλά κι ένιωθα εντάξει. Την ίδια στιγμή όμως, ένιωθα πολύ αποξενωμένη, ένιωθα εντάξει στην ακαδημαϊκή μου ζωή αλλά ένιωθα πολύ αποξενωμένη. Γιατί δεν έβλεπα τον εαυτό μου πουθενά. Δεν τον έβλεπα στα μαθήματα που δίδασκα. Δεν τον έβλεπα στα μέλη του τμήματος. Δεν τον έβλεπα στους φοιτητές. Κι έτσι όταν ήρθε ο Μάλκολμ και μίλησε και επιβεβαίωσε τι σήμαινε να είσαι μαύρος και μίλησε για την αναζήτηση της ισότητας των Μαύρων με έναν πολύ παθιασμένο και μαχητικό τρόπο, με έκανε να νιώσω καλά. Με έκανε να νιώσω εντάξει. Με έκανε να νιώσω, ότι ως ανθρώπινο πλάσμα ήμουν εξίσου σημαντική όσο όλοι οι Λευκοί που κάθονταν γύρω μου. Είναι γεγονός πως εκείνη τη συγκεκριμένη στιγμή ο Μάλκολμ μιλούσε στο λευκό ακροατήριο με έναν αρνητικό τρόπο. Μιλούσε, εξέπληττε το λευκό κυρίως ακροατήριο επειδή τους αποκαλούσε με διάφορους χαρακτηρισμούς και τους απαριθμούσε τις λίστες με τα ιστορικά τους εγκλήματα. Και ξέρεις, ενώ απορώ τι καλό κάνει η δημιουργία ενοχών στη δημιουργία της σωστής βάσης ενός κινήματος, μπορώ να πω ότι εκείνη τη στιγμή με έκανε να νιώσω καλά γιατί είπε πολλά από τα πράγματα που θα ήθελα πιθανόν να πω αν ήμουν κάτοχος της γλώσσας που θα μου επέτρεπε να τα πω εκείνη τη στιγμή.

[…]

Ποια ήταν η ανταπόκριση της οικογένειάς σου και της κοινότητας από την οποία προέρχεσαι, στην οποία μεγάλωσες, η ανταπόκριση που μπήκες στην αριστερά;

Απ. Η μητέρα μου ήταν ενεργή στην αριστερά ως νεαρή. Ήταν ενεργή στην NAACP (Εθνική Ένωση για την πρόοδο των Έγχρωμων, μια από τις παλαιότερες οργανώσεις για τα δίκαια των Αφροαμερικανών, που ιδρύθηκε το 1909 και υφίσταται μέχρι σήμερα, σ.τ.Μ) που τελικά κηρύχθηκε παράνομη οργάνωση στην πολιτεία της Αλαμπάμα. Ήταν ενεργή σε μια οργάνωση που λεγόταν Κογκρέσο των Νότιων Νέγρων Νέων (The Southern Negro Youth Congress), που είχε ξεκινήσει από Μαύρους κομμουνιστές. Είναι αλήθεια πως η μητέρα μου είχε πολλούς φίλους που ήταν μέλη κομμουνιστικών κομμάτων. Εγώ δεν μπήκα εξαρχής στο Κομμουνιστικό κόμμα όταν πολιτικοποιήθηκα για πρώτη φορά, γιατί είχα την τάση να βλέπω τους κομμουνιστές ως συνομήλικους των γονιών μου. Και δεν το θεωρούσα επιλογή για μένα ως νεαρό άτομο. Σε λίγα χρόνια βέβαια, είχα αλλάξει άποψη. Αλλά η μαμά μου δραστηριοποιούνταν σε υποθέσεις της αριστεράς για πολλά χρόνια. Και πάντα καθώς μεγάλωνα μου έλεγε να τολμώ να είμαι διαφορετική και μου θυμίζει, μου το υπενθύμιζε ξανά και ξανά πως δεν έπρεπε να φοβάμαι να υπερασπιστώ αυτό που πιστεύω. Έτσι η μητέρα μου, παρότι υπήρχαν δυσκολίες, αμέσως με υποστήριξε. Ο πατέρας μου αμέσως με υποστήριξε. Η οικογένεια μου αμέσως με υποστήριξε. Υπήρχαν μέλη της κοινότητας μας στο Μπέρμιγχαμ της Αλαμπάμα που έπαιξαν σημαντικότατους ρόλους στο κίνημα, ιδίως όταν ήμουν φυλακή. Η μητέρα μου ταξίδεψε σε όλη τη χώρα για να μιλήσει εκ μέρους μου. Ο πατέρας μου μίλησε. Ο αδερφός μου μίλησε. Μάλιστα ο αδερφός μου, που τότε ήταν επαγγελματίας παίκτης το αμερικανικού φούτμπολ, είχε πολύ σοβαρά προβλήματα στην καριέρα του επειδή είχε αποφασίσει να σταθεί στο πλευρό μου. Υπήρχε λοιπόν ένα πράγμα που είχα εκείνη την περίοδο, κι αυτό ήταν υποστήριξη από την οικογένεια και την κοινότητα. Πολλοί άνθρωποι φυσικά δεν καταλάβαιναν τι σήμαινε να είσαι κομμουνιστής. Συνάντησα πολλούς μαύρους που έλεγαν πως, δεν ξέραν στα αλήθεια τι σήμαινε να είσαι κομμουνιστής, αλλά ήξεραν πως κάθε φορά οποιοσδήποτε προσπαθούσε να κάνει κάτι για τη Μαύρη κοινότητα αποκαλούνταν κομμουνιστής. Άρα ήξεραν πως κάτι καλό πρέπει να υπάρχει σε αυτό. Άρα υπήρχε υποστήριξη. Παρά τον πραγματικά μοχθηρό αντικομμουνισμό που συνδυαζόταν με το ρατσισμό και, όπως πάντα επισημαίνω, με το σεξισμό ώστε να με καταστήσει στόχο από τρεις διαφορετικές κατευθύνσεις. Υπήρχε πάντοτε μια πολύ ισχυρή υποστήριξη

Μετάφραση – Επιμέλεια: Δύσκολες Νύχτες