Έφυγε από τη ζωή ο Αϊτινός τραγουδιστής κι ακτιβιστής “Manno” Charlemagne

Χθες έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 69 ετών ο σπουδαίος αϊτινός καλλιτέχνης και ακτιβιστής “Manno” Charlemagne. Τα τραγούδια του, γραμμένα τόσο στην επίσημη γαλλική, όσο και στη γαλλική κρεολή, συνδέθηκαν με μερικές από τις κρισιμότερες στιγμές της πολυτάραχης ιστορίας του νησιού, ιδίως με τις δικτατορίες της δυναστείας των Duvalier (1957-1986) και του Raoul Cédras (1991-94). Παρακάτω αναδημοσιεύουμε τη νεκρολογία που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Miami Herald, καθώς ο Charlemagne είχε εγκατασταθεί στη νότια Φλόριδα τα τελευταία χρόνια της ζωής του. Περιέχονται χαρακτηριστικές στιγμές της ζωής και του έργου του, είναι βέβαια αξιοσημείωτη, όσο και αναμενόμενη η αμηχανία με την οποία αντιμετωπίζει την εξωκαλλιτεχνική πολιτική στράτευση του τραγουδοποιού, ιδίως κατά την περίοδο της δημαρχίας του στην πρωτεύουσα της χώρας, το Port-au-Prince.

O Joseph Emmanuel “Manno” Charlemagne, του οποίου τα δηκτικά τραγούδια για την πολιτική της Αϊτής τον κράτησαν εξόριστο -συχνά στη Νότια Φλόριντα- για μεγάλο μέρος της ζωής τους, πέθανε την Κυριακή σε νοσοκομείο του Miami Beach όπου υποβαλλόταν σε θεραπεία για καρκίνο.

Ο θάνατος του Charlemagne, 69 ετών, οδήγησε τον πρόεδρο της Αϊτής, Jovenel Moϊse να κάνει διάλειμμα στη διάρκεια μιας επίσημης επίσκεψης του στην Ευρώπη για να γράψει στο Τουίτερ πως η απώλεια του “στρατευμένου τραγουδιστή Manno Charlemagne είναι μια μεγάλη απώλεια για τη χώρα και ιδιαίτερα για τον πολιτιστικό τομέα. Τα συλληπητήριά μου στην οικογένεια και τους αγαπημένους αυτού του πατριώτη που αγαπούσε τη χώρα του με πάθος. Η Αϊτή τον ευγνωμονεί. ”

Αυτό ήταν μια αξιοσημείωτη στροφή σε σχέση με τον τρόπο που οι περισσότεροι Αϊτινοί αξωιματούχοι αντιμετώπιζαν τον Charlemagne στη διάρκεια της ζωής του. Ήταν λίγοι οι πολιτικοί της Αϊτής που δεν ένιωσαν το κεντρί των καυστικών του στίχων, στίχων κάθε άλλο παρά διακριτικών.

Τα τραγούδια του απεικόνιζαν τα διάφορα μέλη της δυναστείας των Duvalier, που κυβερνούσε την Αϊτή για τρεις δεκαετίας, αρχής γενομένης από τη δεκαετία του ’50, ως ενθουσιώθεις κοπροφάγους. Ένα άλλο τραγούδι σχολίαζε μη κολακευτικά το μέγεθος των γεννητικών οργάνων του René Préval, που έγινε πρόεδρος δυο φορές την εποχή μετά τους Duvalier.

To καυστικό, μονοθεματικό αντικείμενο του Charlemagne απέτρεψε την ανάδειξή του σε σταρ εκτός Αϊτής, παρότι πολλοί που τον ήξεραν είπαν πως θα μπορούσε να έχει κάνει μεγάλη αίσθηση αν είχε επικεντρωθεί στον ρομαντισμό αντί της πολιτικής.

“Είχε μια σπαραξικάρδια όμορφη, φανταστικά επικοινωνιακή φωνή”, παρατηρούσε κάποτε ο εκλιπών Αμερικανός σκηνοθέτης Jonathan Demme, που χρησιμοποίησε σκηνές από μια συναυλία του Charlemagne στο ντοκυμανταίρ του “Haiti Dreams of Democracy“. “Αν ο Manno δεν ήταν ο τύπος που -για οποιονδήποτε λόγο- διοχέτευε την τέχνη του στις περιστάσεις των ανθρώπων-ο Manno θα ήταν διάσημος όσο πολλοί άλλοι.”

Είχε ωστόσο ευάριθμους ακολούθους εντός Αϊτής, όπου η αποστροφή του για τους λεγόμενους “μεγαλοφάγους” -τους άπληστους πολιτικούς- ταίριαζαν καλά με τις θυελλώδεις δημόσιες διαθέσεις. Ο Charlemagne ήταν “η συνείδηση ενός έθνους κατά τη διάρκεια της μετάβασης από τη δικτατορία στη δημοκρατία” είπε ο Ed Lozame, ραδιοφωνική προσωπικότητα της Νότιας Φλόριντα που τώρα διευθύνει το κρατικό Εθνικό Ραδιόφωνο στο Port–au–Prince.

“Καθώς πολεμούσε το δικτάτορα, προειδοποιούσε τη νέα ηγεσία για τον πειρασμό της επιστροφής στις παλιές μέρες” πρόσθεσε ο Lozama.

Όταν ο Charlemagne ενώθηκε με τους πολιτικούς ωστόσο, τα αποτελέσματα συνάντησαν πολύ μικρότερη επιδοκιμασία. Η θυελλώδης τετράχρονη θητεία του αφότου εκλέχθηκε δήμαρχος του Port–au–Prince το 1995, παρότι δήλωσε κομμουνιστής την παραμονή των εκλογών, θεωρήθηκε από πολλούς ανεπιτυχής.

Ο Charlemagne “αποξένωσε τις ελίτ, φυσικά και συνέχισε να έχει κακές σχέσεις με το [προεδρικό] μέγαρο, τον ΟΗΕ, με περίπου τον καθέναν, άλλος ένας άνθρωπος στο δημαρχείο απρόθυμος να ακούσει, ξένος στους συμβιβασμούς και μη ανεκτικός σε οποιονδήποτε αμφισβητούσε την εξουσία του”, έγραφε ο Bob Shacochis στο βιβλίο του περί αϊτινής πολιτικής, “Η άμωμος σύλληψη”.

Tα τελευταία χρόνια, ο Charlemagne αποστρεφόταν εν πολλοίς την πολιτική κι είχε επιστρέψει στη μουσική. Εμφανιζόταν συχνά στο εστιατόριο του Miami Beach “Tap Tap“, ακόμα και μετά τη διάγνωσή του με διάφορες μορφές καρκίνου στο Ιατρικό Κέντρο Mount Sinai.