Δημιουργική αναντιστοιχία

Έπεσε στην αντίληψή μου μια προ ολίγων ημερών εμφάνιση του Γιάνη Βαρουφάκη στο κανάλι OPEN. Η τοποθέτηση περιείχε -προς τιμήν του- ορισμένα θετικά στοιχεία όπως την αναφορά σε βομβαρδισμούς στην Υεμένη που, παρά την έντασή τους και όπως συμβαίνει συστηματικά ελέω ΜΜΕ, δεν χαίρουν αντίστοιχης προσοχής με τον πόλεμο στην Ουκρανία. Το ίδιο συμβαίνει σχεδόν με κάθε σύγκρουση που κρίνεται μακριά από τα «καθ’ ημάς» αφού όπως ακούστηκε τελευταία δεν αφορούν «πολιτισμένους, ομόδοξους,  σχεδόν Ευρωπαίους» όπως οι Ουκρανοί. Θα απορούσε λοιπόν κανείς γιατί ετοιμάζομαι να κάνω κριτική σε μια τοποθέτηση που εν μέσω απίθανων και νοσηρών δηλώσεων όπως οι παραπάνω ενέχει τουλάχιστον ψήγματα κοινής λογικής.

Η απάντηση είναι ότι η εισαγωγή του κυρίου Βαρουφάκη μου δημιούργησε ένα έντονο αίσθημα αμηχανίας. Διατυπώθηκε συγκεκριμένα ότι: «στην θέα της παλλαϊκής άμυνας πρέπει να υποκλιθούμε» αφού είμαστε ένας λαός –και στο ακόλουθο βρίσκεται η ένστασή μου- που «χωρίς αντίστοιχη άμυνα δεν θα υπήρχαμε ως χώρα, ως έθνος». Θεωρώ  -και νομίζω εύλογα- ότι στη συλλογική μνήμη του λαού μας ως παλλαϊκή άμυνα έχει χαραχτεί ανεξίτηλα το έπος της Εθνικής Αντίστασης, όταν η συντριπτική πλειονότητα του πληθυσμού συσπειρώθηκε γύρω από το εαμικό κίνημα και με καθοδηγητή το Κομμουνιστικό Κόμμα πάλεψε πρώτα για Εθνική Ανεξαρτησία και κατόπιν για Κοινωνική Απελευθέρωση.  Ένα κίνημα που τσάκισε ξανά και ξανά τους φασίστες κατακτητές πληρώνοντάς το με εκατόμβες νεκρών, χτύπησε αλύπητα τους ντόπιους συνεργάτες τους και δημιούργησε ταυτόχρονα θεσμούς λαϊκοδημοκρατικής εξουσίας δίνοντας μια πρόγευση της κοινωνίας που θα μπορούσε να προκύψει την επαύριον του  πολέμου.

Αδυνατώ να αντιστοιχίσω λοιπόν αυτή τη μορφή πάλης με αυτό που συμβαίνει στην Ουκρανία. Ο Ουκρανικός λαός έχει συρθεί παρά τη θέληση του ανάμεσα στις συμπληγάδες ενός ιμπεριαλιστικού πολέμου και πιέζεται να επιλέξει ποιος θα καταληστεύσει τον πλούτο του, οι δυτικοί ή οι Ρώσοι ολιγάρχες. Αυτό το κάλπικο δίλλημα, μέχρι στιγμής μοιάζει να μεταφράζεται ως υποταγή είτε στον αναθεωρητισμό του Πούτιν που πασχίζει να αναβιώσει τα σκοτεινά χρόνια της τσαρικής Ρωσίας είτε στο «Ζελενσκικό» κράτος που υμνείται από την Δύση ως επιτομή των ευρωπαϊκών αξιών. Τι σχέση έχει λοιπόν αυτό το αδιέξοδο με την εαμική αντίσταση; Εκτιμώ πως ο ναζιστικός συρφετός του «Δεξιού Τομέα» και του «Τάγματος -πλέον Συντάγματος- του Αζόφ», που κυριάρχησαν στους δρόμους το 2014 και έκτοτε δολοφονούν ανεξέλεγκτα πολιτικούς αντιπάλους, δεν έχουν τίποτα το προοδευτικό να προσφέρουν. Το ολοκαύτωμα εκ μέρους τους στην Οδησσό για παράδειγμα, μάλλον παραγράφεται στη συνείδηση των Ευρωπαίων, αφού έχουν πλέον ενταχθεί επίσημα στον κορμό της εθνοφυλακής σαν μέρος του ουκρανικού στρατού.

Μπροστά στο δράμα του πολέμου, τέτοιου είδους χονδροειδείς παραλληλισμοί μάλλον περισσεύουν και δεν φέρνουν στο προσκήνιο την πραγματική διάσταση της κατάστασης. Απέναντι στα τετελεσμένα του καπιταλισμού πρέπει να δοθεί απάντηση αλληλεγγύης. Οι λαοί της Ρωσίας και της Ουκρανίας που ζούσαν αδελφωμένοι για σχεδόν 80 χρόνια δεν έχουν τίποτα να χωρίσουν, παρά μόνο να συνειδητοποιήσουν ποιοι είναι οι πραγματικοί τους αντίπαλοι και τα κοινά ταξικά τους συμφέροντα.

Ηλίας Βαλασσόπουλος 
Πτυχιούχος τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας ΕΚΠΑ