Σοσιαλισμός – Κομμουνισμός: Σύστημα κεντρικού σχεδιασμού – Οικονομία εξοικονόμησης πόρων και ενέργειας (1)

Εισαγωγή

Το παρόν και τα επόμενα άρθρα εξετάζουν την εξοικονόμηση πόρων και ενέργειας στις πρώην σοσιαλιστικές δημοκρατίες και αν με βάση αυτού του τύπου τις οικονομίες θα ήταν δυνατή η εξοικονόμηση πόρων και ενέργειας καθώς και ο μηδενισμός των εκπομπών ρύπων σε μια νέου τύπου κοινωνία.

Το σύστημα του κεντρικού σχεδιασμού

Μια οικονομία βασισμένη στον  κεντρικό σχεδιασμό έχει τα εξής χαρακτηριστικά:

-Στηρίζεται σε ένα σύστημα κρατικής ιδιοκτησίας των μέσων παραγωγής. 

-Είναι κατευθυνόμενη από μια σειρά χρονοδιαγράμματα (συνήθως πεντάχρονα πλάνα).

-Η διαδικασία σχεδιασμού βασίζεται στην εξισορρόπηση των παραγωγικών συντελεστών με τη προγραμματιζόμενη παραγωγή

-Υπάρχει συγκεντροποίηση και ομοιομορφία των παραγωγικών δυνάμεων το οποίο οδηγεί σε υψηλή παραγωγικότητα.

-Έχει και κάποια χαρακτηριστικά που μοιάζουν με αυτά του μονοπωλίου η οποία είναι η πιο ώριμη μορφή επιχείρησης στον καπιταλισμό.

Το σύστημα του κεντρικού σχεδιασμού έδωσε ώθηση στην βαριά βιομηχανία της Σοβιετικής Ένωσης η οποία ξεπέρασε κατά πολύ τις χώρες της δυτικής Ευρώπης και την έφερε στην δεύτερη θέση της παγκόσμιας οικονομίας λίγο πίσω από τις Η.Π.Α.

Το σύστημα του κεντρικού σχεδιασμού απορρίπτει την ενσωματωμένη αχρήστευση. Τα προϊόντα έχουν μεγάλη διάρκεια ζωής. Έχει εφαρμοστεί σε πρωτόγονες κοινωνίες όπως είναι οι Πιραχά. Χρησιμοποίησε την γραμμή παραγωγής και τέλος εκμεταλλεύτηκε μηχανήματα και υλικά με τον βέλτιστο δυνατό τρόπο (συγκέντρωση παραγωγικών δυνάμεων). Με αυτήν την εξοικονόμηση πόρων έχουμε μικρότερη αύξηση της εντροπίας. 

Επανασχεδιάζοντας το όχημα της οικονομίας

Η οικονομία μιας χώρας μοιάζει με τον τρόπο κατασκευής ενός αυτοκινήτου. Ένα αυτοκίνητο μπορεί να σχεδιαστεί με δύο τρόπους. Ο πρώτος τρόπος είναι ο συνηθισμένος, δηλαδή από έξω προς τα μέσα. Υπάρχει όμως και μια δεύτερη περίπτωση να σχεδιαστεί από μέσα προς τα έξω. Πρώτα σχεδιάζεται το σαλόνι και ό,τι σχετίζεται με αυτό και μετά όλα τα υπόλοιπα. Ο δεύτερος έχει ως στόχο να ικανοποιήσει τις ανάγκες των ανθρώπων.

Το μοντέλο του κεντρικού σχεδιασμού εφαρμόστηκε στις σοσιαλιστικές χώρες κυρίως στην βαριά βιομηχανία. Είχε εφαρμοστεί και στο πεδίο της κατανάλωσης, κατοικίας, παιδείας υγείας κ.ο.κ. πιστεύω όμως όχι με απόλυτο τρόπο. Θα μπορούσε να εφαρμοστεί  σε μια νέα κοινωνία (κομμουνιστική) με τον καλύτερο δυνατό τρόπο;

Αλλάζοντας το πεδίο της μάχης

Σε μια κομμουνιστική κοινωνία τα προβλήματα της καθημερινότητας  γίνονται δημόσια. Ο ιδιωτικός βίος περιορίζεται στα αναγκαία. Τα πάντα ρυθμίζονται από ένα σύστημα κεντρικού σχεδιασμού.  Με αυτόν τον τρόπο, κατά την άποψή μου εξοικονομούνται χιλιάδες εργατοώρες, υλικά και υπάρχει καθαρός ελεύθερος  χρόνος.

Στην συνέχεια: Εξοικονόμηση ενέργειας κατά την εστίαση

Στάθης  Γεωργούλης
Δ’ ΕΛΜΕ Ανατολικής Αττικής