Σύνορα, απροσπέλαστα τείχη

Στις 24 Ιουνίου, στο συνοριακό πέρασμα της Μελίγια στη Β. Αφρική, 2000 κατατρεγμένοι και απελπισμένοι που επιχείρησαν να περάσουν στον ισπανικό θύλακα παραβιάζοντας τον συνοριακό φράχτη, ανοίγοντας τρύπα και σκαρφαλώνοντας σ’ αυτόν, απωθήθηκαν με βιαιότητα  από  μαροκινούς και ισπανούς συνοριοφύλακες. Κι ενώ  ο αριθμός των 37 νεκρών, σύμφωνα με τον επίσημο απολογισμό, φαίνεται να μη συμφωνεί  με τις εικόνες δεκάδων ανθρώπων, κατά πάσα πιθανότητα νεκρών,  στο έδαφος, ο πρωθυπουργός  Πέδρο Σάντσεθ έσπευσε να συγχαρεί τις δυνάμεις ασφαλείας των δυο κρατών για την αντιμετώπιση «καλά οργανωμένης, βίαιης επίθεσης στην εδαφική μας ακεραιότητα». Ένδειξη πως τέτοιες ενέργειες δεν είναι οι τραγικές συνέπειες ενός συστήματος που έχει φτάσει στα όριά του, αλλά είναι προϊόντα ενός συστήματος που λειτουργεί ακριβώς όπως έχει σχεδιαστεί. Απλώς κάθε φορά αναζητείται άλλοθι για την εφαρμογή εγκληματικών πολιτικών, στοχοποιώντας αιτίους,  όπως ο πρωθυπουργός της Ισπανίας  μιλά για οργάνωση του περάσματος από «μαφίες διακίνησης  ανθρώπων», μεταθέτοντας την ευθύνη για τη δική του απάνθρωπη πολιτική σ’ αυτούς. 

Η συμπεριφορά του Ισπανού πρωθυπουργού δεν διαφέρει από την αντίστοιχη του δικού μας πρωθυπουργού κ. Μητσοτάκη, πριν περίπου δυο χρόνια, όταν με πολεμικές ιαχές και ρητορική πατριδοκαπηλίας προσπαθούσε να δικαιολογήσει τις επιθέσεις από τους ένστολους της χώρας μας  εναντίον των εξαθλιωμένων στον Έβρο. Αντιμετωπίζοντας λοιπόν τους κατατρεγμένους σαν εισβολείς που απειλούν την ασφάλεια και κανονικότητα, εκβιάζονται  συνειδήσεις και παραμερίζονται ηθικές αναστολές στους πιο μικρόψυχους κατοίκους αυτής της χώρας, οι οποίοι παίρνουν το σύνθημα από το λόγο και το έργο της κυβέρνησης για να επιδείξουν ακραίες ρατσιστικές συμπεριφορές πασπαλισμένες με ολίγον από πατριωτισμό. Και γίνεται αποδεκτό η ανθρωπιστική στήριξη να  γίνεται ολοένα και πιο ανεπαίσθητη και να αυξάνεται η στρατιωτικοποίηση των επιχειρήσεων επαναπροώθησης και απώθησης των απελπισμένων, ακόμα κι αν κινδυνεύει η ζωή τους. 

Αυτά είναι παραδείγματα για το πώς στην κυρίαρχη ρητορική και πολιτική η μετανάστευση συνδέεται με εγκληματικά χαρακτηριστικά, όπως εμπορία ανθρώπων, παραβατικότητα κλπ. ενώ τίθεται και θέμα εσωτερικής ασφάλειας, εφόσον η μετανάστευση αντιμετωπίζεται ουσιαστικά ως απειλή για τη δημόσια τάξη. Κι έτσι δικαιολογούνται τα ειδικά σώματα ασφαλείας που δημιουργήθηκαν, οι ειδικοί χαφιεδισμοί που αναπτύχθηκαν, το ιδιαίτερο νομικό πλαίσιο που κατασκευάστηκε, τα μέσα ενημέρωσης  που απαθλιώθηκαν προκειμένου να προωθήσουν την κυρίαρχη πολιτική, για  να συντριβούν οι αντίθετες φωνές και αμφισβητίες. Και ασυστόλως συνεχίζει ο κυρίαρχος λόγος της ιμπεριαλιστικής πολιτικής να μιλά για ελευθερίες και δικαιώματα με μια επίφαση γενναιοφροσύνης και αρκετά γενικά,  ώστε να καλύπτεται  η υποκρισία της κυρίαρχης τάξης και να παραπλανά με πειστικότητα. Από τη μια η πολιτική των καπιταλιστικών κρατών χρησιμοποιεί την μετανάστευση ως απειλή, από την άλλη όμως,  για να ικανοποιήσει την αγορά που χρειάζεται νέους ευέλικτους, χειρώνακτες εργαζόμενους χωρίς δικαιώματα, υιοθετεί μια πολιτική ανοχής, στο βαθμό και την έκταση που εξυπηρετούνται τα συμφέροντά τους. Η Δύση των αστικών δημοκρατιών με την υπερηφάνεια της για τη μακρά ιστορία του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η οποία όμως διώκει  τους κατατρεγμένους που η ίδια δημιουργεί  με την ιμπεριαλιστική πολιτική της, αντιμετωπίζοντάς τους με στρατιωτικά μέσα, χρεώνει στους ίδιους τους απελπισμένους τις διώξεις και δολοφονίες τους, ενώ τους εξαναγκάζει να στραφούν σε πιο επικίνδυνες οδούς μετανάστευσης και στα χέρια εγκληματικών δικτύων λαθρεμπορίου.  

Η σκληρότητα του  πολιτικού λόγου, η κατασκευή τειχών για αποτροπή μετανάστευσης  στη νότια Ισπανία, στα σύνορα Μεξικού με ΗΠΑ ή στα δικά μας σύνορα με την Τουρκία, το κυνήγι των αιτούντων άσυλο, το κλείσιμο προσφύγων και μεταναστών σε στρατόπεδα, η ευρωπαϊκή συνεργασία για τη συλλογική απέλαση είναι όλες πρακτικές που μαρτυρούν πόσο η διφορούμενη έννοια της αστικής δημοκρατίας από τη μια επαίρεται για ανθρωπιστικές αρχές, όπως ελευθερία και δικαιώματα, από την άλλη όμως με εύσχημες δικαιολογίες τις ερμηνεύει με τρόπο που να δικαιολογούνται  αποκλεισμοί  και διώξεις, ενισχύοντας φασιστικές πρακτικές. Οι οχυρώσεις εξαπλώνονται, τα στρατόπεδα πολλαπλασιάζονται και γίνονται μόνιμα, οι μετανάστες στοχοποιούνται ως αποδιοπομπαίοι τράγοι.

Δεν είναι λοιπόν υπερβολή η αναγνώριση ομοιοτήτων ανάμεσα στην κατάσταση των  Εβραίων και διαφόρων μειονοτήτων στην Ευρώπη  του μεσοπολέμου, και ιδιαίτερα στο ναζιστικό καθεστώς, μ’ αυτήν των μεταναστών και προσφύγων στη σύγχρονη Ευρώπη του 21ου αιώνα. Γιατί και τότε και τώρα δαιμονοποιήθηκαν ευάλωτες ομάδες που η κυρίαρχη εξουσία αποθήκευσε σε στρατόπεδα, τις υπέβαλε σε απάνθρωπη μεταχείριση προωθώντας τη ρατσιστική αντίληψη για το τι είναι εθνικά καλό. Τυπικά φαίνεται  ότι   τα σημερινά  κλειστά κέντρα κράτησης δεν μπορεί να ανταποκρίνονται στον ορισμό των στρατοπέδων συγκέντρωσης ως χώρων κράτησης ανθρώπων χωρίς δίκη με βάση μια ομαδική ταυτότητα, είτε φύλου είτε εθνικότητας κλπ. γιατί  επίσημα οι πρόσφυγες και μετανάστες κρατούνται λόγω του καθεστώτος μετανάστευσης και όχι κάποιας ομαδικής τους ταυτότητας. Μόνο που αν στο ναζιστικό παρελθόν οι άνθρωποι κλείστηκαν σε στρατόπεδα λόγω καταγωγής ή πολιτικής ή σεξουαλικής ταυτότητας, και  οι πρόσφυγες και μετανάστες όμως σήμερα στερούνται ακόμα και ανθρωπιστική βοήθεια, όχι μόνο το άσυλο,  λόγω του ιστορικού τους που περιλαμβάνει το χρώμα τους, τη θρησκεία τους, την προέλευσή τους.

Βασικά τα στρατόπεδα έχουν σχεδιαστεί για να χωρίσουν μια ομάδα ανθρώπων από μια άλλη, επειδή οι δημιουργοί τους θεωρούν τους ανθρώπους που τοποθετούν εκεί ως επικίνδυνους ή ανεπιθύμητους με κάποιο τρόπο. Στα σύγχρονα στρατόπεδα συγκέντρωσης οι άνθρωποι που εγκλείονται, διωγμένοι κι απελπισμένοι επειδή δεν μπορούν να ζήσουν εκεί όπου γεννήθηκαν,  δεν έχουν κανένα έλεγχο στη ζωή τους, αντιμετωπίζονται ως κατώτεροι και γίνεται προσπάθεια κανείς να μην ταυτιστεί μαζί τους  και έτσι να παγιώνεται η ρατσιστική αντίληψη. Κι  ενώ οι μετανάστες είναι σε μεγάλο βαθμό ανεπιθύμητοι, εκτός απ’ αυτούς με την υψηλή ειδίκευση ή τους Ευρωπαίους, θύματα πολέμου που η πολιτική της Δύσης τροφοδοτεί όπως στον πόλεμο της Ουκρανίας, η υποκρισία της δημοκρατικής Δύσης θεωρεί τους ίδιους υπεύθυνους γι’ αυτό, εξαιτίας της  αδυναμία τους να ενσωματωθούν στη δυτική κοινωνία. Κι έτσι οι μεταναστεύσεις γίνονται ολοένα και πιο απελπισμένες, καθώς οι συνθήκες διαβίωσης επιδεινώνονται και  οι πόλεμοι αναπαράγονται. 

Ο έλεγχος της μετανάστευσης  βρίσκεται στο επίκεντρο της εξωτερικής πολιτικής της Ε.Ε, με συμφωνίες ελέγχου των συνόρων με πολλά γειτονικά έθνη  στην προσπάθεια να διασφαλίσει ότι οι μεταναστευτικές ροές θα σταματήσουν πριν φτάσουν στα ευρωπαϊκά σύνορα τα οποία έχουν στρατιωτικοποιηθεί, με  συνοριοφύλακες  να έχουν αναπτυχθεί σε όλη την Ευρώπη.

Τα σύνορα έγιναν απροσπέλαστα τείχη που θέλουν να αποκλείσουν απελπισμένους ανθρώπους ακόμα κι από την ελπίδα, με βία και σκληρότητα. Μια βία που χαράσσεται  στο ίδιο το σώμα εκείνων που προσπαθούν καθημερινά να διασχίζουν οχυρωμένους φράκτες, που αφήνει τα σημάδια της  στα βασανισμένα σώματα γυναικών που βιάστηκαν και κακοποιήθηκαν από λαθρέμπορους και ποικίλους συνοριοφύλακες. 

Κι αν οι δυτικές δυνάμεις δεν ανακηρύσσουν ως πολιτικό στόχο την απέλαση, αποκλεισμό ή και εξόντωση  ακόμα των απελπισμένων, όμως η απόρριψη τους οργανώνεται de facto, με μεταβίβαση αρμοδιοτήτων σε οργανώσεις ή πρόσωπα που δεν έχουν τις δυνατότητες ν΄ ανταποκριθούν, με καταστρατήγηση των διεθνών υποχρεώσεων, που περιλαμβάνουν κι εκείνες που απορρέουν από το δίκιο της θάλασσας, με τη συστηματική διάλυση κάθε ανθρωπιστικής αρωγής.  Επαναπροωθήσεις, εγκλεισμοί, απελάσεις είναι μόνο το πιο ορατό μέρος, ακόμη και αν παραμένει εν μέρει κρυμμένο, σε μια αλυσίδα πρακτικών βίας που εφαρμόζει η δημοκρατική Δύση παραδίδοντας τους περιπλανώμενους στη βία  των λαθρέμπορων, βιαστών, εκμεταλλευτών, πολέμαρχων,  πολιτοφυλακών, κρατικών ένοπλων δυνάμεων.