Λευτεριά (κάγκελα παντού)
Όσο και αν ακούγεται παράξενο, τον Μεσαίωνα αρχίζει να εμφανίζεται συντεταγμένα μια υποτυπώδης μορφή συγκροτημένων συστημάτων υγείας. Και εκατοντάδες χρόνια μετά μια πανδημία αποτέλεσε την αφορμή για τη διάλυσή τους. Πρόοδος…
«Δε σε γνωρίζω απο τα κρίματα που φέρνουν οι καιροί, Ούτε ασφαλώς απο την κόψη του σπαθιού την τρομερή, Δε σ’ έχω δει να ταξιδεύεις μέσα σε κεραίες, Ή να φοράς αρματωσιές χλαμύδες και σημαίες»
Ο τίτλος του άρθρου θα ήταν από τα κόκαλα βγαλμένη, τον οποίο όμως δυστυχώς ένας συνάδελφος ορθοπεδικός πρόλαβε για τη συγγραφή του ομώνυμου βιβλίου του (το οποίο έχει γίνει και εξαιρετική ταινία). Δυστυχώς, γιατί οι ιστορίες που αφηγείται από το Εθνικό Σύστημα Υγείας, μόνο ευχάριστες δεν είναι. Στην καλύτερη είναι σουρεάλ. Αν δε τις ζεις ο ίδιος. Από την ταινία έχουν περάσει δέκα περίπου χρόνια, και η κατάσταση μόνο χειρότερη έχει γίνει: μνημόνια, μετανάστευση γιατρών, πανδημία. Και τελικά αυτό που είναι από τα κόκαλα βγαλμένη είναι η ψυχή και όχι η ελευθερία.
«Δε σε γνωρίζω απο εικονίσματα στο πιο ψηλό ταβάνι, Απο παπάδες που μαστούριασαν με το λιβάνι, Δε σ’ έχω μάθει στο στρατό δεν υπηρέτησα, Ούτε τον ύμνο σου ποτέ μου τον χαιρέτησα»
Γιατί για ποια ελευθερία άραγε γνωρίζει η νέα γενιά; Την ελευθερία του να φύγεις από τη χώρα σου μην αντέχοντας τους χαμηλούς μισθούς και τους τραμπουκισμούς στους χώρους εργασίας; Ποια ελευθερία είδε η χώρα στα τρία χρόνια της πανδημίας; Μια περίοδο όπου η κυβέρνηση Μητσοτάκη (μαζί με τις υπόλοιπες πολιτισμένες κυβερνήσεις της πολιτισμένης ΕΕ) επέλεξε να κλείσει τα πάντα για μεγάλο χρονικό διάστημα για να μην αναγκαστεί να ενισχύει το Εθνικό Σύστημα Υγείας. Πού αποσκοπούσε το μακροχρόνιο lockdown και τα ωράρια κυκλοφορίας; Στο να μειωθούν οι υπόλοιπες αιτίες εισαγωγής στην εντατική (τροχαία, εμφράγματα) ώστε να μένουν κενές οι ΜΕΘ για τα κρούσματα της πανδημίας. Και να μένουν ανέπαφα τα λεφτά για πανεπιστημιακή αστυνομία και λίστα Πέτσα. Και όλο αυτό να βαφτίζεται ατομική ευθύνη. Υπεύθυνη συμπεριφορά.
«Έχουμε αλλάξει δυο κουβέντες στο κρατητήριο, Και πέντε γράμματα σε κάποιο επισκεπτήριο, Φάγαμε ξύλο στο τέταρτο και στο αλλοδαπών, Και μας αφήσαν νηστικούς για νύχτες στο μεταγωγών, Μοιραστήκαμε τη βρώμικη κουβέρτα υπηρεσίας, Και τη φάλαγγα όταν δήλωσα αντιρρησίας, Κάτσαμε δίπλα σε κλούβα οι δυο μας στα κλεφτά, Σε δρομολόγια απο την Κέρκυρα στα Διαβατά, Και στείλαμε μαζί το σήμα του κινδύνου»
Ελευθερία λοιπόν ή σήμα κινδύνου μιας κοινωνίας που υποχωρεί προς τον μεσαίωνα; Υπερβολή; Τον μεσαίωνα βέβαια η καραντίνα διαρκούσε σαράντα μέρες (από εκεί και το όνομα) και έφτιαχναν και αρκετές δομές απομόνωσης και αποθεραπείας (σανατόρια). Όσο και αν ακούγεται παράξενο, αυτή είναι η περίοδος που αρχίζει να εμφανίζεται συντεταγμένα μια υποτυπώδης μορφή συγκροτημένων συστημάτων υγείας. Και εκατοντάδες χρόνια μετά μια πανδημία αποτέλεσε την αφορμή για τη διάλυσή τους. Πρόοδος. Τόσα χρόνια έρευνας, επιστημονικών και κοινωνικών αγώνων για να καταλήξουν οι γιατροί να μη μπορούν να ασκήσουν αξιοπρεπώς το επάγγελμά τους, να εξαρτάται η εργασία τους από τον κάθε γραφειοκράτη και τον κάθε ανεπάγγελτο υπουργό και πρωθυπουργό. Μετά από τόσες σπουδές και πτυχία, να κινούνται ανάμεσα σε επικουρικές ομηρίες και ιδιωτικά franchise. Ελευθερία.
«Με τη πνοή σου στα ψηλά ντουβάρια έδινα μαχαιριά, Οι τοίχοι κι οι στίχοι σε κρύβαν μαζί μου, Για να ‘σαι η δικιά μου Λευτεριά»
Ελευθερία μόνο στα όνειρα. Τα οποία όλο και λιγοστεύουν πίσω από τα κάγκελα της πραγματικότητας, μιας πραγματικότητας που θυμίζει μια διαρκή θητεία, με καψόνια και καταστολή. Και σκοτάδι. Κυριολεκτικά και μεταφορικά. Συσκότιση στις παμπ της Αγγλίας από τις 9 το βράδυ, χρέωση έξτρα για το ρεύμα μετά τις δεκάμιση λένε στην Ελλάδα, ξυλόσομπες, ίσως και νέοι περιορισμοί κυκλοφορίας για λόγους ενέργειας αυτή τη φορά. 2022 και θα επιστρέφει η κοινωνία στην εποχή του 1800, σκοτάδι το βράδυ, λάμπες πετρελαίου, κεριά. Μόνο που τώρα υπάρχει ηλεκτρικό ρεύμα, μόνο που θα είναι είδος πολυτελείας. Το 2022. Λευτεριά. Όπως στους στίχους του Βέβηλου. Πίσω από κάγκελα. Παντού. Όπως θα έλεγαν οι στίχοι του Τζίμη. Με την ελπίδα να έρθει το διάλειμμα και να βγει ο λαός έξω να παίξει μπάλα.
«Δεκαπέντε χιλιάδες και μία, Στραβάδια απολύομαι, Τριάντα τρία χρονάκια θητεία, Στραβάδια απολύομαι, Όλο εμένανε σηκώνει, Να πω μάθημα η δασκάλα, Θα τη σφάξω σαν κουνέλι, Και θα βγω να παίξω μπάλα»
Πάνος Χριστοδούλου, Βιοπαθολόγος/Εργαστηριακός Ιατρός, MSc Διοίκησης Μονάδων Υγείας, MSc Διατροφής, Τροφίμων και Μικροβιώματος, Υποψήφιος Διδάκτορας Ιατρικής Πανεπιστημίου Πατρών, PGCert Διαχείρισης κρίσεων στη δημόσια υγεία και ανθρωπιστικής απάντησης