Με παντιέρα ή με περούκα;

Τώρα που ξεφύγαμε από τα καπέλα και τις καπελαδούρες μετά την κηδεία της αιωνόβιας βασίλισσας και τον ορυμαγδό των σχολίων γι’ αυτά, ήρθε η ώρα να δούμε από άλλη, βαθιά πολιτική σκοπιά, το «έδαφος» κάτω απ’ αυτά. Και αξίζει να ασχοληθούμε με τα μαλλιά. Το τριχωτό της κεφαλής, ειδικά των γυναικών, πανάρχαιο αντικείμενο εκμετάλλευσης αλλά και στολισμού της εικόνας της γυναίκας. Δεν το περιορίζω στο φύλο. Ποτέ όμως η φαλάκρα δεν εμπόδισε έναν άντρα να σταθεί και να πετύχει χωρίς να ‘ναι αξιολύπητος. Η γυναίκα, αντίθετα, φαλακρή αντέχει μόνο ως τραγουδίστρια στο ομώνυμο πρωτοποριακό θεατρικό έργο του Ιονέσκο. Στη φύση το λιοντάρι το αρσενικό έχει τη χαίτη, σύμβολο μεγαλοπρέπειας, ενώ η κοντότριχη η λέαινα αγάλματα με τον Ρώμο και τον Ρωμύλο στα βυζιά της. Στη χημειοθεραπεία μπροστά, εδώ στην ανθρώπινη φύση, η γυναίκα θα χρυσοπληρώσει την περούκα…

Όχι, δεν με έπιασε τριχολαγνεία. Ούτε με πλήρωσε η βαριά βιομηχανία των τριχών με την ατέρμονη σειρά παρεχόμενων προϊόντων περί αυτές, σύντροφοι.

Ήρθε η εικόνα με τη σημαία φτιαγμένη από γυναικεία μακριά μαλλιά, κομμένα και δεμένα στον ψηλό ιστό της οργής για την νεαρή Αμινί, την Ιρανή που έσπασαν στο ξύλο οι μπάτσοι της θρησκευτικής ηθικής αστυνομίας επειδή δεν φόραγε σφιχτά το χιτζάμπ, αυτό το ίδιο σχεδόν με των καλογραιών ράσο – μαντίλα, που φυλακίζει τις τρίχες από τα κακά βλέμματα του κόσμου. Και είναι κι εκείνη η ρημάδα και ευλογημένη εμπειρία, καθώς είμαι στο Ιράν το 1979, όταν η θρησκευτική δικτατορία του Χομεϊνί εγκαθίσταται και επιβάλλει στις γυναίκες το χιτζάμπ. Και εδώ αρχίζουν τα δύσκολα, να εξηγήσω, μετά από σαράντα τόσα χρόνια δυτικής μόνο προσέγγισης των κοσμογονικών αλλαγών στη χώρα και στην περιοχή. Τότε οι γυναίκες, πρωτοστατώντας στην ανατροπή της βασιλικής δυτικού τύπου δικτατορίας του Σάχη, παγιδεύτηκαν στο τσαντόρ (που αντίθετα με το χιτζάμπ αφήνει ελεύθερο το πρόσωπο, αλλά σκεπάζει οπωσδήποτε τα μαλλιά), φορώντας το περήφανα ως σύμβολο της επανάστασης. Άλλωστε τότε οι άντρες μαζί τους ξαναφόρεσαν σαρίκι, κρύβοντας κι εκείνοι το τριχωτό της κεφαλής τους. Τότε είχα γράψει γι’ αυτό το καθ’ ημάς παράδοξο ένα άρθρο που παραδόξως μεταφράστηκε και κυκλοφόρησε στα Αγγλικά, σε ένα κοσμοπολίτικο περιοδικό, όπου εξηγούσα πως η αντίληψη της ιρανικής κοινωνίας για τα μαλλιά ως ερωτικό στοιχείο του σώματος «φυλασσόταν» για τις προσωπικές στιγμές και τον χώρο της ιδιωτικής ζωής. Είχα προσπαθήσει να καταλάβω.

Τώρα, σαράντα χρόνια μετά, η Δύση, που δεν άνοιξε πολέμους στη Μέση Ανατολή και στον Περσικό Κόλπο για να ανεμίζουν ελεύθερα τα μαλλιά, αλλά για να κερδίζονται εύκολα τα πολλά λεφτά από το πετρέλαιο, τα εμπάργκο και τα ψεύτικα ή μη πυρηνικά, κόπτεται για τις μαντίλες, δικαίως όταν είναι στις κοινωνίες της, και συνάμα απαγορεύει τις εκτρώσεις, κρατάει χαμηλότερα τα γυναικεία μεροκάματα και τους μισθούς, πουλάει αβέρτα ξανθές βαφές και συνεταιρίζεται με σαρικοφόρους τεμαχιστές επικίνδυνων για τα συμφέροντα δημοσιογράφων.

Προσπαθώ με τούτα και με κείνα να εξηγήσω ότι η προσέγγιση και η συζήτηση αυτής της σημαίας από μαλλιά, ναι, η συζήτηση για τις τρίχες, μόνο για τρίχες οφείλει να μην είναι. Την ώρα που οι γυναίκες στο Ιράν ξαναπιάνονται συμβολικά απ’ αυτές για να αντισταθούν και εμείς παλεύουμε να απελευθερωθούν οι άντρες ναυτικοί αιχμάλωτοι των πετρελαίων, αμφότεροι θύματα των ενδοκαπιταλιστικών ανταγωνισμών και των ιμπεριαλιστικών παιχνιδιών στη σκακιέρα των συμφερόντων, οι λαοί και οι κοινωνίες εξοπλίζονται με ό,τι έχουν. Εν προκειμένω, οι γυναίκες με τα μαλλιά τους. Και αυτό είναι έως υποδειγματικό. Και πρέπει να προφυλαχτεί από επιδερμικές αναλύσεις lifestyle και ψευδοκοσμοπολίτικες, τάχα μου δήθεν διεθνιστικές ανατριχίλες αλληλεγγύης. Όταν χρειάζεται μια κοινωνική οργάνωση να μαζεύει αλογοουρές γυναικών για φτηνότερες φυσικές περούκες πασχουσών γυναικών, βγάζοντας και από την ακτινοβολημένη τρίχα ξίγκι ψυχολογικής επιβίωσης, αντιστεκόμενες στην κερδοσκοπία της τρίχας, τότε οι Ιρανές δικαιούνται μια σοβαρή πολιτική ανάλυση για τις διεργασίες που συντελούνται σε μια περιοχή του κόσμου πάμπλουτη και ταυτόχρονα πάμφτωχη, και πρακτικά και ιδεολογικά.

Όταν οι τρίχες πρωταγωνιστούν, έχοντας αφαιρεθεί από τη σάρκα που τις φιλοξενεί, τότε το Παράλογο θέατρο του σημερινού κόσμου δεν αντιμετωπίζεται με περούκες αλλά με παντιέρες.