Ματιά μέσα στο νέφος αερίων και σκόνης, εκεί που σχηματίζονται τα άστρα

Με «νέο μάτι», πιο διεισδυτικό, είδε το διαστημικό τηλεσκόπιο «Γουέμπ» τη χαρακτηριστική περιοχή του Νεφελώματος του Αετού, 6.500 έτη φωτός μακριά, που είναι γνωστή ως «Πυλώνες της Δημιουργίας», προσφέροντας εντυπωσιακές, εξαιρετικής ευκρίνειας φωτογραφίες, πολύ χρήσιμες στους αστροφυσικούς. Οι σχηματισμοί αυτοί, που πήραν το όνομά τους επειδή μοιάζουν με κίονες, είναι πυκνά νέφη σκόνης και ψυχρών αερίων, μέσα στα οποία σχηματίζονται νέα άστρα, όταν μια τοπική πύκνωση καταρρεύσει κάποια στιγμή κάτω από την επίδραση της βαρυτικής έλξης των ίδιων των υλικών της. Τα νέφη αυτά είναι ημιδιαφανή στις υπέρυθρες ακτίνες και έτσι το «Γουέμπ» – το μεγαλύτερο τηλεσκόπιο που έχει εκτοξευτεί ποτέ στο Διάστημα – μπορεί να δει αρκετές λεπτομέρειες στο εσωτερικό τους, καθώς χρησιμοποιεί ακριβώς αυτό το τμήμα του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος.

Οι «Στήλες Δημιουργίας», όπως τις είχε δει το διαστημικό τηλεσκόπιο «Χαμπλ», στο ορατό τμήμα του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος.

Οι «Πυλώνες της Δημιουργίας» είχαν εντυπωσιάσει ήδη από το 1995, χάρη στις φωτογραφίες που είχε τραβήξει το διαστημικό τηλεσκόπιο «Χαμπλ», στο ορατό τμήμα του φάσματος. Όμως η σύγκριση των φωτογραφιών από τα δύο τηλεσκόπια, ακόμη και των πιο λεπτομερών φωτογραφιών που τράβηξε το «Χαμπλ» το 2014 μετά την τεχνολογική αναβάθμισή του, είναι συντριπτική υπέρ του «Γουέμπ», καθώς στις δικές του φωτογραφίες εμφανίζονται όχι μόνο πολύ περισσότερα άστρα στο σύνολο αυτής της περιοχής του Διαστήματος, αλλά και δίπλα στους πυλώνες (οι κόκκινοι δίσκοι που περιβάλλονται από ακτίνες διάθλασης). Έτσι οι ερευνητές έχουν στη διάθεσή τους μια πιο ακριβή καταγραφή του αριθμού των νεοσχηματισμένων άστρων και της κατανομής τους μέσα στο νέφος, στοιχεία με τα οποία μπορούν να τροφοδοτήσουν τα μαθηματικά μοντέλα προσομοίωσης του φαινομένου και να διατυπώσουν ακριβέστερες θεωρίες.

Οι «Στήλες Δημιουργίας» όπως τις κατέγραψε το «Γουέμπ», μετά από χρωματική επεξεργασία, καθώς το τηλεσκόπιο έκανε τις παρατηρήσεις στο υπέρυθρο φάσμα, που είναι αόρατο στο ανθρώπινο μάτι.

Στις φωτογραφίες του «Γουέμπ», κοντά στη μύτη των πυλώνων, εμφανίζονται με κόκκινο χρώμα περιοχές, όπου υλικά εκτινάσσονται από τα άστρα, που σχηματίζονται μέσα στο νέφος. Τα νεαρά άστρα κατά διαστήματα εκτοξεύουν υπερηχητικά ρεύματα υλικών, που συγκρούονται με τα υλικά του νέφους από το οποίο προήλθαν. Η σύγκρουση αυτή μπορεί να δημιουργήσει ωστικά κύματα, τα οποία σχηματίζουν αυτά τα κυματιστά μοτίβα, όπως τα κύματα που προκαλεί μια βάρκα κινούμενη στην επιφάνεια μιας ήρεμης θάλασσας. Ο χρωματισμός αποδόθηκε στη λάμψη, που προέρχεται από τα υψηλής ενεργειακής στάθμης μόρια υδρογόνου, που προκύπτουν ως αποτέλεσμα των συγκρούσεων. Το φαινόμενο είναι πιο καθαρά ορατό στον δεύτερο και τον τρίτο από την κορυφή πυλώνα. Τα νεαρά άστρα που σχετίζονται με αυτό έχουν ηλικία μόλις μερικών εκατοντάδων χιλιάδων ετών (ο Ήλιος έχει ηλικία 4,5 δισεκατομμυρίων ετών).

Αν και το «Γουέμπ» φαίνεται να «διαπερνά» τα νέφη αποκαλύπτοντας τι υπάρχει βαθιά στο Διάστημα πίσω από τους πυλώνες, δεν εμφανίζονται γαλαξίες σε αυτήν τη φωτογραφία. Ο λόγος είναι ότι το διαστρικό υλικό σε αυτήν τη συνωστισμένη περιοχή του δίσκου του Γαλαξία είναι αρκετά πυκνό, ώστε να εμποδίζει να φανούν αυτοί οι πολύ μακρινοί ουράνιοι σχηματισμοί.

Επιμέλεια:
Σταύρος Ξενικουδάκης
Ριζοσπάστης
Πηγές: www.nasa.gov, www.esa.int