Χρήστος Λεοντής – Ανάσταση Ονείρων

Η Ανάσταση Ονείρων (1966) είναι ο δεύτερος δίσκος (LP) του Χρήστου Λεοντή, μετά την Καταχνιά (1964) το πρώτο και σπουδαίο έργο του.

Με την Ανάσταση Ονείρων, βγαίνουν στην επιφάνεια τα βάσανα και οι αγωνίες των απλών, των φτωχών ανθρώπων, ο πόνος, ο έρωτας, αλλά και το κουράγιο, καθώς και η δύναμη των εργαζομένων, για ν’ αντέξουν τις δύσκολες μέρες. Από το μουσικό έργο αυτό, βγαίνει, τέλος, και η προσδοκία τους για μιαν άλλη κοινωνία.

Ο δίσκος αυτός κυκλοφόρησε σε μία δύσκολη περίοδο για την Ελλάδα. Η χούντα (1967) λογόκρινε τον δίσκο και καταργήθηκε. Σταμάτησε η κυκλοφορία του, για να επανακυκλοφορήσει σε βινύλιο το 1990 και αργότερα σε cd το 1995.

Είναι από το σπουδαιότερα έργα του Χρήστου Λεοντή.

Την Ανάσταση Ονείρων ερμηνεύουν καταξιωμένοι λαϊκοί τραγουδιστές, δηλαδή, ο Μπάμπης Τσετίνης, ο Βαγγέλης Περπινιάδης, η Μαρινέλλα και ο Γιώργος Γαλάνης που σύντομα σταμάτησε να συμμετέχει σε ηχογραφήσεις δίσκων.

Οι στίχοι των τραγουδιών είναι του Λευτέρη Παπαδόπουλου. Στο τραγούδι “Πού να χωρέσει τ’ όνειρο” οι στίχοι είναι του Μιχάλη Παπανικολάου και στο “Θα ‘ρθει το βράδυ βροχερό”, του Γιάννη Κακουλίδη.

Ακούγοντας σήμερα, από την Ανάσταση Ονείρων, τα τραγούδια, αναλύοντας το νόημα των στίχων, ανακαλύπτουμε ότι η κεντρική ιδέα του μουσικού έργου είναι δυστυχώς επίκαιρη, γιατί ακριβώς οι αγωνίες και οι ελπίδες των εργαζομένων, για μια καλύτερη ζωή, στην ουσία, παραμένουν ίδιες.

Από το οπισθόφυλλο του δίσκου

1.Έχει ο Θεός

Στίχοι: Λευτέρης Παπαδόπουλος
Ερμηνεία: Μπάμπης Τσετίνης – β’ φωνή: Λίτσα Διαμάντη

Είσαι ο στεναγμός της Κοκκινιάς
είμαι ο σπαραγμός της Δραπετσώνας
Δέρνει τις γειτονιές μας ο χιονιάς
γδέρνει τα γόνατά μας ο χειμώνας

Πάμε μαζί, πικρή καρδιά
πάμε μαζί, μη σε ‘βρει ο κεραυνός
Ίσως φανεί η ξαστεριά
πάμε μαζί κι έχει ο Θεός

Είσαι το κλάμα της Καισαριανής
είμαι μιας μάνας δάκρυ απ’ το Χαϊδάρι
Χρόνια που δεν μας χάιδεψε κανείς
Χρόνια που πάμε κόντρα στον Βαρδάρη

***

2.Σούρουπο στην Αθήνα

Ορχηστρικό

***

3.Άργησες

Στίχοι: Λευτέρης Παπαδόπουλος
Ερμηνεία:  Μαρινέλλα

Άργησες να ‘ρθεις να με βρεις
μ’ έχει τσακίσει ο χρόνος
πώς θα ταιριάξουμε κι οι τρεις
εσύ, εγώ κι ο πόνος

Γιατί δεν ήρθες πιο νωρίς
πριν μαραθούνε οι κήποι
τι θ’ απογίνουμε κι οι τρεις
εσύ, εγώ κι η λύπη

Άργησες να ‘ρθεις να με βρεις
σ’ έχει προλάβει άλλος
ένας καημός τόσο βαρύς
και σαν βουνό μεγάλος

Γιατί δεν ήρθες πιο νωρίς
πριν με τσακίσει ο χρόνος
τι θ’ απογίνουμε κι οι τρεις
εσύ, εγώ κι ο πόνος

***

4.Είναι σκληρός ο ουρανός

Στίχοι: Λευτέρης Παπαδόπουλος
Ερμηνεία: Γιώργος Γαλάνης

Βρέχει και πάλι απ’ το πρωί
κι η γειτονιά ρημάζει
Πνίγει το δάκρυ τη ζωή
κι η φτώχεια αναστενάζει

Λάσπωσε ο δρόμος ο στενός
σπίτι και μοιρολόι
Είναι σκληρός ο ουρανός
για μας το φτωχολόι

Πέφτει χαλάζι στα γιαπιά
τρυπάει τη λαμαρίνα
Κάνε κουράγιο εργατιά
μη σε λυγίσει η πείνα

***

5.Είναι σκληρός ο ουρανός

Στίχοι: Λευτέρης Παπαδόπουλος
Ερμηνεία: Αλέκα Μαβίλη  (1965)

***

6.Πού να χωρέσει τ’ όνειρο

Στίχοι: Μιχάλης Παπανικολάου
Ερμηνεία:  Βαγγέλης Περπινιάδης

Δρόμοι όλο λάσπη και σπίτια ρημαδιό
πού να χωρέσει τ’ όνειρο σε κάμαρη δυο πήχες
έλα καλή μου, φόρεσε τ’ άσπρο μαντήλι που είχες
και τ’ αύριο πιο καλό απ’ το χθες για μας τους δυο

Σφυρίζει η φάμπρικα, η βάρδια μου τελειώνει
κι αν θες ν’ αλλάξουμε ζωή, να πάμε σε μιαν άλλη
έλα καλή μου, φόρεσε τ’ άσπρο μαντήλι σου πάλι
και τ’ αύριο πιο καλό απ’ το χθες, για μας τους δυο

Πέφτει σκοτάδι στους δρόμους τους στενούς
και τα παιδιά μαζεύτηκαν τριγύρω στο μαγκάλι
έχουμε οι δυο μας δύναμη να ξαναρχίσουμε πάλι
σε κόσμους άλλους κι ουρανούς πιο φωτεινούς

Ένα τραγούδι που άφησε εποχή. Ένα τραγούδι που ακούγεται μέχρι σήμερα, σε νέες βέβαια συνθήκες ζωής, αλλά με την ίδια αγωνία των εργαζομένων για καλύτερες μέρες.

***

7.Πού να χωρέσει τ’ όνειρο
Ερμηνεία: Γιώργος Ζωγράφος

Άλλη ενδιαφέρουσα ερμηνεία, από της πολλές, είναι και αυτή με τον Γιάννη Θωμόπουλο, από τις συναυλίες του Χρήστου Λεοντή και του Θάνου Μικρούτσικου, το 1981.

***

8.Κρητικός χορός
Ορχηστρικό

Από τον δίσκο

9.Πάρε τα μάτια μου

Στίχοι: Λευτέρης Παπαδόπουλος
Ερμηνεία: Μαρινέλλα

Κι αν είναι νύχτα που θα ‘ρθεις
κι οι δρόμοι είναι κλεισμένοι
πάρε τα μάτια μου να μη χαθείς
καρδιά ναυαγισμένη

Κι αν σε προλάβει ο χαλασμός
κι αν σ’ ανταμώσει ο Χάρος
πάρε το δάκρυ μας, είν’ αγιασμός
για να σου δίνει θάρρος

***

10.Πέντε λεβέντες

Στίχοι: Λευτέρης Παπαδόπουλος
Ερμηνεία: Μπάμπης Τσετίνης – β’ φωνή: Λίτσα Διαμάντη

Πέντε λεβέντες μια βραδιά
στον χάρο δώσαν τσικουδιά
Με μια και δυο και τρεις γουλιές
έγιν’ ο φίλος να τον κλαίς

Κι απάνω στη στερνή γουλιά
δίνουν οι άντρες δρασκελιά
πιάνουν τον χάρο απ’ τα μαλλιά
τον σέρνουν και τρεκλίζει
Και η ζωή ανθίζει

Πέντε λεβέντες μια νυχτιά
στην πίκρα βάλανε φωτιά
Κάψαν το άδικο της γης
τον κόσμο φτιάξαν απ’ αρχής

Στάχτη γενήκαν τα θεριά
Πέσαν τα δόντια του βοριά
γέμισ’ η πλάση με παιδιά
και νιόπαντρα ζευγάρια
Χαρά στα παλληκάρια

Λευτέρης Παπαδόπουλος (από το οπισθόφυλλο του δίσκου)

11.Όσοι προδόθηκαν

Στίχοι: Λευτέρης Παπαδόπουλος
Ερμηνεία: Μπάμπης Τσετίνης – β’ φωνή: Λίτσα Διαμάντη

Όσοι προδόθηκαν είν’ αδερφοί μου
δίνω τα μάτια μου για να σωθούν
Διπλοκλειδώθηκαν μες στη ψυχή μου
κι όσο κι αν ψάξουνε δεν θα τους βρουν

Να ‘σαν αητοί να τριγυρνάνε
στα κορφοβούνια, στον ουρανό
Τάχα γιατί μας τυραννάνε
Γιατί το αίμα τόσο φτηνό

Όσοι προδόθηκαν είναι παιδιά μου
αίμα στο αίμα μου, αίμα καυτό
Όσοι σκοτώθηκαν είν’ η καρδιά μου
δεν θα γυρίσουνε, μα τους ζητώ

***

12.Χαραυγή

Ορχηστρικό

***

13.Θα ‘ρθει το βράδυ βροχερό

Στίχοι: Γιάννης Κακουλίδης
Ερμηνεία: Βαγγέλης Περπινιάδης – β’ φωνή: Ρία Νόρμα

Σκληρή δουλειά χωρίς ψωμί
για τ’ όνειρο η λαχτάρα
καλέ μου χάραξε πρωί
πάλι καημός κι αντάρα

Θα ‘ρθει το βράδυ βροχερό
οι δρόμοι θα ‘ρημώσουν
κι η νύχτα θα γίνει πρωί
μ’ ένα φιλί δικό σου

Καιρός να φύγεις, χάραξε
ψάξε τα δύο μου χέρια
θα βρεις ψωμί για τη δουλειά
και φως για τα νυχτέρια

Οι στίχοι αυτοί, όπως όλα τα τραγούδια της “Ανάστασης Ονείρων”, αναδεικνύουν μία ολόκληρη εποχή και συγκεκριμένα την δεκαετία του ’60. Όμως, από τότε μέχρι σήμερα, τι έχουν αλλάξει, τηρουμένων των αναλογιών, που οι εργαζόμενοι χάνουν αρκετά κεκτημένα, τα οποία βέβαια με αγώνες τ’ απέκτησαν, δεν τους τα χάρισαν. Ας αναλογιστεί ο καθένας μας.

Ο στίχος “καλέ μου χάραξε νωρίς” μας υπενθυμίζει ότι την εποχή εκείνη οι άντρες εργαζόμενοι ήταν περισσότεροι από τις γυναίκες. Σήμερα οι γυναίκες, με αγώνες, που έκαναν και κάνουν, μαζί με τους άντρες, γνωρίζοντας ότι το πρόβλημα είναι η ίδια η δομή της κοινωνίας, βγήκαν στους χώρους εργασίας έχοντας κάποιες κατακτήσεις, όμως πρέπει να γίνουν πολλά ακόμα.

***

14.Χαμοζωή

Στίχοι: Λευτέρης Παπαδόπουλος

Ερμηνεία: Μπάμπης Τσετίνης

Ξέμπαρκοι ναύτες, οργισμένο κύμα
βούρκος στο λιμάνι, πάγος το πρωί
Θλίψη και στάχτες στο κοντό σας βήμα
κι όλα ένα χαρμάνι για χαμοζωή

Σφύριζαν πλοία, μετανάστες φεύγαν
κάπνα στο λιμάνι, πίκρα ως το πρωί
Στην παραλία οι μανάδες κλαίγαν
για το φτωχομάνι, τη χαμοζωή

Μάτια σβησμένα κάτω απ’ τα κασκέτα
πείνα στο λιμάνι, δάκρυ ως το πρωί
κι όλα χαμένα στην παλιορουλέτα
για το φτωχομάνι στη χαμοζωή

Από τον μηχανισμό της χούντας λογοκρίθηκαν οι στίχοι της δεύτερης στροφής. Η δεύτερη στροφή, προτού επέμβει η λογοκρισία ήταν:

Σφύριζαν πλοία, φεύγαν μετανάστες
κάπνα στο λιμάνι, πίκρα ως το πρωί
Στην παραλία οι απεργοσπάστες
λάσπη στο χαρμάνι για χαμοζωή

(Πηγή: Λευτέρης Παπαδόπουλος, “Τα τραγούδια γράφουν την ιστορία τους”).

Από το οπισθόφυλλο του δίσκου

Λεπτομέρεια από το εξώφυλλο του δίσκο (αριστερά στη κορυφή φαίνεται η ημερομηνία και το όνομα του ζωγράφου)

15.Πού να χωρέσει τ’ όνειρο

Στίχοι: Μιχάλης Παπανικολάου

Ερμηνεία: Δημήτρης Μητροπάνος,
Χορωδία Πολιτιστικού Κέντρου του Δήμου Κηφισιάς,
και όλοι οι τραγουδιστές που συμμετείχαν στη συναυλία του Χρήστου Λεοντή, στο Ηρώδειο, το 2005:
Μανώλης Μητσιάς, Γιάννης Κούτρας, Ιωάννα Φόρτη, Μαρία Σουλτάτου, Πέτρος Δαμούλης και Δώρος Δημοσθένους.

Σε κόσμους άλλους κι ουρανούς πιο φωτεινούς

Η κεντρική εικόνα είναι λεπτομέρεια από το εξώφυλλο του δίσκου, που είναι έργο του Τάκη Σιδέρη.

Στρατής Γαλιάτσος