Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια ταξιδεύουν: «Πρωινό τσιγάρο»

Το «Πρωινό τσιγάρο» είναι ένα από τα πιο γνωστά και δημοφιλή τραγούδια σε μουσική Νότη Μαυρουδή. Η εμβληματική εισαγωγή του αποτελεί μάθημα κιθάρας. Ο Νότης Μαυρουδής εκτός από σημαντικός  μουσικοσυνθέτης, από τους σημαντικότερους του ελληνικού τραγουδιού, υπήρξε σπουδαίος κιθαριστής, μαθητής του μεγάλου Δημήτρη Φάμπα και δάσκαλος ο ίδιος νεότερων παικτών του δημοφιλέστερου έγχορδου μουσικού οργάνου.

Η ιστορία του τραγουδιού είναι λίγο πολύ γνωστή… Ο Άλκης Αλκαίος έγραψε το ποίημα «Πρωινό τσιγάρο» με την επιθυμία να το μελοποιήσει αποκλειστικά ο Μάνος Λοΐζος. Το έστειλε μάλιστα στο νοσοκομείο της Μόσχας όπου νοσηλευόταν ο Λοΐζος, για να το διαβάσει ο συνθέτης. Ο Λοΐζος πρόλαβε να διαβάσει τους στίχους αλλά όχι και να τους μελοποιήσει, καθώς η καρδιά του έπαψε να χτυπά στο ίδιο νοσοκομείο, τον Σεπτέμβρη του 1982.

Ο θάνατος του Μάνου Λοΐζου ώθησε στον Αλκαίο να «αποσύρει» το ποίημα, και να το εντάξει σε μια ποιητική συλλογή που μετά την κυκλοφορία της θα διαβάσει ο Νότης Μαυρουδής. Ο ίδιος χωρίς να γνωρίζει τι έχει προηγηθεί, μελοποιεί το «Πρωινό τσιγάρο», κι έτσι γεννιέται το πασίγνωστο τραγούδι που ο καθένας κάποτε έχει ψιθυρίσει ή σιγοτραγουδήσει. Θέλοντας να το εντάξει στο δίσκο του «Στην όχθη της καρδιάς μου», ζητάει την άδεια από τον Άλκη Αλκαίο και εισπράττει άρνηση. Τότε ο συνθέτης μαθαίνει ότι οι στίχοι προορίζονταν για τον Μάνο Λοΐζο…

«Πρωινό τσιγάρο» από τον δίσκο «Στην όχθη της καρδιάς μου» (1984)
(Γ. Μεράντζας, Γ. Σαμσιάρης, Σ. Μπουλάς, Θ. Νικόπουλος, Κ. Θωμαΐδης, Α. Μικρούτσικος)

Για να κυκλοφορήσει τελικά το «Πρωινό τσιγάρο» στον δίσκο του Μαυρουδή θα χρειαστεί η μεσολάβηση του Θάνου Μικρούτσικου, φίλου και συνεργάτη από το 1978  του Άλκη Αλκαίου, που τον πείθει να παραχωρήσει την άδεια. Το τραγούδι αφιερώνεται «στη μνήμη Μάνου Λοΐζου» και… η συνέχεια έχει χαραχτεί για πάντα στο βινύλλιο…

Ο  δίσκος «Στην όχθη της καρδιάς μου» σε μουσική Νότη Μαυρουδή κυκλοφορεί το 1984, με βασικό ερμηνευτή τον Γιάννη Σαμσιάρη και με τη συμμετοχή της Σοφίας Βόσσου, και εκτός άλλων περιέχει ένα ακόμα τραγούδι σε στίχους Άλκη Αλκαίου, το «Μεσαιωνικό παραμύθι» το οποίο είναι «αφιερωμένο στον Θάνο Μικρούτσικο».

Το «Πρωινό τσιγάρο» στην πρώτη αυτή ηχογράφηση ερμηνεύει χορωδία αποτελούμενη από τους Γιώργο Μεράντζα, Γιάννη Σαμσιάρη, Σάκη Μπουλά, Θανάση Νικόπουλο, Κώστα Θωμαΐδη, Ανδρέα Μικρούτσικο, ενώ «παίζει κιθάρα ο Νότης Μαυρουδής».

Το τραγούδι συναντά τεράστια αποδοχή. Ο συνθέτης έχει μιλήσει για τις συγκλονιστικές στιγμές που έζησε  στη μεγάλη συναυλία στο Ολυμπιακό Στάδιο, στις 13 του Σεπτέμβρη 1985, στη μνήμη του Μάνου Λοΐζου με αφορμή τη συμπλήρωση τριών χρόνων από τον θάνατό του.

Όταν ανεβαίνουν στη σκηνή η Χαρούλα Αλεξίου με τον Γιώργο Νταλάρα, σβήνουν όλα τα φώτα του σταδίου και ο κόσμος αρχίζει ν’ ανάβει τους αναπτήρες (δεν υπήρχαν τότε τα κινητά τηλέφωνα…): «Να βλέπεις αυτό το θέαμα… 80.000 άνθρωποι με έναν αναπτήρα… Να βλέπεις τις φλογίτσες… Είχα συγκλονιστεί. Δεν μπορούσα να πιστέψω ότι αυτή η δοξασία με παίρνει κι εμένα μέσα» διηγείται ο συνθέτης. «Ήταν πάρα πολύ συγκινητικό. Τόσο που έβαλα τα κλάματα και δεν μπορούσε να με συνεφέρει η παρέα μου… Η ιστορία του “Πρωινού τσιγάρου” είναι και δική μου ιστορία…» θα πει ο αξέχαστος Νότης Μαυρουδής με τη σεμνότητα και την ταπεινότητα που τον διέκρινε.

Το «Πρωινό τσιγάρο» θα συνοδεύει για πάντα τα μουσικά ταξίδια μας, και μαζί με άλλα αγαπημένα τραγούδια σε μουσική του Νότη Μαυρουδή («Άκρη δεν έχει ο ουρανός», «Ίσως φταίνε τα φεγγάρια», «Ο παλιάτσος» κ.ά.) θα κρατούν άσβεστη τη μνήμη του…

Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια όχι… και από 26/10/2020 νέα ονομασία: Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια ταξιδεύουν… Τι κι αν γράφτηκαν πριν από πολλά χρόνια, κάποια τραγούδια συνεχίζουν να  συγκινούν, να συντροφεύουν τις μικρές και μεγάλες στιγμές των ανθρώπων, να εκφράζουν τις αγωνίες, τον πόνο και τα όνειρά τους, να εμπνέουν τους αγώνες τους.

Η στήλη, χωρίς να διεκδικεί το αλάθητο ή τον τίτλο του «ειδικού», «παίζει» τραγούδια που γράφτηκαν για τον έρωτα, την αγάπη, το μεροκάματο, τη μετανάστευση, τον αγώνα για λευτεριά και για καλύτερη ζωή. Τραγούδια γραμμένα από ποιητές, αλλά κι από δημιουργούς που δεν διάβασαν ποτέ στη ζωή τους ποίηση… Ανασκαλεύοντας το παρελθόν και ψηλαφώντας την ιστορία τους, πότε γράφτηκαν, σε ποιες συνθήκες, από ποιους πρωτοτραγουδήθηκαν, ποιοι τα τραγουδούν στις μέρες μας.

Χωρίς διαχωρισμούς, χωρίς αποκλεισμούς, τραγούδια ελληνικά και «ξένα», με γνώμονα ότι, εκτός από το να θυμίζουν εικόνες από το παρελθόν, συναρπάζουν τις αισθήσεις, γεννούν συναισθήματα, εμπνέουν και συγκινούν σήμερα.

Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια ταξιδεύουν… Ακούστε τα όλα εδώ.