Φόρος τιμής στο παρελθόν και στο μέλλον – Εντυπώσεις από το διήμερο για την πολιτική προσφυγιά
Το διήμερο ήταν φόρος τιμής όχι σε ένα άτομο, αλλά στο σύνολο και την ομαδική προσπάθεια, όχι απλά στις χώρες υποδοχής, αλλά στο κοινωνικό τους σύστημα και τα αγαθά που πρόσφερε απλόχερα σε όλους, χωρίς διακρίσεις και ανταλλάγματα. Και προπαντός ήταν κάτι που αφορά πρωτίστως το παρόν και το μέλλον κι όχι μια καταβύθιση στο ασφαλές καταφύγιο του ηρωικού παρελθόντος.
Το διήμερο των εκδηλώσεων για τους πολιτικούς πρόσφυγες, τη ζωή τους και τη δράση τους στην υπερορία, ήρθε να καλύψει μια εκκρεμότητα για ένα μεγάλο και σχετικά άγνωστο κεφάλαιο της ιστορίας, που μόνο οι κομμουνιστές θα μπορούσαν να το πιάσουν. Ένα κεφάλαιο της ιστορίας του τόπου μας, κι ας έλαβε χώρα χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από την Ελλάδα, σε χώρες που πολλές δεν υπάρχουν πια, και σε ένα κοινωνικό σύστημα που “είναι παρελθόν”, αλλά εκφράζει το μέλλον της ανθρωπότητας και την προοπτική ενός καλύτερου κόσμου.
Οι εκδηλώσεις αυτές λοιπόν ήταν ένας μικρός φόρος τιμής σε κάτι που έφυγε, αλλά παραμένει ζωντανό κι επίκαιρο -κι ας ανατράπηκε ο σοσιαλισμός- για όσους το έζησαν, ζωντανό στη διαδρομή τους και στα ανεκτίμητα εφόδια που πήραν. Φόρος τιμής όχι σε ένα άτομο, αλλά στο σύνολο και την ομαδική προσπάθεια, όχι απλά στις χώρες υποδοχής, αλλά στο κοινωνικό τους σύστημα και τα αγαθά που πρόσφερε απλόχερα σε όλους, χωρίς διακρίσεις και χωρίς ανταλλάγματα. Και προπαντός ήταν κάτι που αφορά πρωτίστως το παρόν και το μέλλον κι όχι μια καταβύθιση στο ασφαλές καταφύγιο του ηρωικού παρελθόντος.
Μπορεί το διήμερο να ήταν ενταγμένο στο πλαίσιο των τιμητικών εκδηλώσεων για τα εκατό χρόνια αδιάλειπτης ύπαρξης και δράσης του ΚΚΕ, αλλά ο τίτλος και το βασικό σύνθημά του ήταν με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον.
Ο σοσιαλισμός είναι το μέλλον μας. Όλοι στον αγώνα – όλα για τη νίκη
Κάθε ματιά στην ιστορία του επαναστατικού κινήματος και της πείρας των προηγούμενων εφόδων στον ουρανό είναι βασικά μια μελέτη που εντάσσεται στην αρχαιολογία του μέλλοντός μας, φωτίζει την προοπτική μιας άλλης κοινωνίας και τα χαρακτηριστικά που θα την διαπνέουν.
Ο εκθεσιακός χώρος στο περίπτερο 16 -που θα είχε ακόμα πιο ενδιαφέρουσα σημειολογία αν ήταν το 17′- γέμισε με κόσμο, πανό, συνθήματα, ζεστασιά και προπαντός με πολύ ενδιαφέροντα αντικείμενα, ταμπλό και φωτογραφίες από τρεις διαφορετικές εκθέσεις, που η καθεμιά θα απαιτούσε ένα ξεχωριστό κείμενο, για να παρουσιαστεί όπως πρέπει.
Η έκθεση με τα σοβιετικά γραμματόσημα για κάθε σημαντική συλλογική δραστηριότητα -από Σπαρτακιάδες μέχρι συνέδρια συνδικάτων- κι άλλων γραμματοσήμων από άλλες ΛΔ, το σοβιετικό τομέα του μεταπολεμικού Βερολίνου, τις εξωτικές Σεϋχέλλες (!) για τα εκατό χρόνια από τη γέννηση του Λένιν, αλλά ακόμα κι από την Ελλάδα.
Το τμήμα που ήταν αφιερωμένο στην Οχτωβριανή επανάσταση, την πορεία και τα επιτεύγματά της, όπου ξεχώριζε μεταξύ άλλων μια καμπάνια για τις μαστογραφίες των γυναικών, από τη δεκαετία του 30′ (όταν αυτά ήταν άπιαστο όνειρο για τα λαϊκά στρώματα στην καπιταλιστική Δύση).
Και φυσικά, το κομμάτι με τα αντικείμενα των πολιτικών προσφύγων, την πλούσια καλλιτεχνική τους δημιουργία, τα σχολικά τους εγχειρίδια, και φωτογραφίες από την καθημερινότητά τους, την εργασιακή τους απασχόληση -και μια γυναίκα να δουλεύει στον τόρνο, σπάζοντας έμπρακτα φραγμούς και προκαταλήψεις χρόνων για το γυναικείο φύλο.
Οι εισηγήσεις της δεύτερης μέρας που παρακολουθήσαμε και τις οποίες μπορεί να βρει κανείς, ως πλήρη κείμενα, στο πόρταλ του 902, έδωσαν ένα πλούτο πληροφοριών κι εκτιμήσεων για ένα αρκετά μεγάλο φάσμα θεμάτων.
Αναλυτική, τεκμηριωμένη αναφορά στην υποδοχή και τη βοήθεια που παρείχαν οι σοσιαλιστικές χώρες στους πολιτικούς πρόσφυγες και εκτενή στατιστικά στοιχεία που προσφέρονται για διδάγματα και συγκρίσεις με το μίζερο παρόν και τις ζοφερές προοπτικές που δίνει σήμερα στους νέους το εκμεταλλευτικό σύστημα.
Κι ειδικό κεφάλαιο για την υποδοχή και τη βοήθεια που έλαβαν τα παιδιά που πήγαν σε αυτές τις χώρες, σε αντίθεση με την υστερική, αστική προπαγάνδα περί “παιδομαζώματος”, την ίδια στιγμή που άλλα παιδιά υπέφεραν στις παιδουπόλεις της Φρειδερίκης και πωλούνταν σαν εμπορεύματα σε οικογένειες στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού.
Εκτιμήσεις για τις αντεπαναστατικές ανατροπές, που δεν ήταν επιθυμία των λαών.
Μια πλήρης έκθεση για το Μπούλκες, την ιδιαίτερη κατάσταση που προέκυψε μετά την αποσκίρτηση του Τίτο από το σοσιαλιστικό στρατόπεδο, το φραξιονισμό που επέδρασε και στις γραμμές των Μπουλκιωτών. Καθώς και για τη διείσδυση του ταξικού εχθρού -δεν είναι τυχαίο πως ο δολοφόνος του Γ. Ζεύγου ήταν Μπουλκιώτης- τον τρόπο που αντιμετωπίστηκε από το κόμμα, την καθοδηγητική ευθύνη (Πεχτασίδης) για κάποιους κακούς χειρισμούς.
Την κριτική στη στρατηγική του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος, την επέμβαση στα εσωκομματικά του ΚΚΕ, τις μαζικές διαγραφές χιλιάδων κομμουνιστών και την αρνητική επίδραση που είχαν στη στρατηγική του κόμματος. (Εν παρόδω, αυτό αρκεί ίσως για να αποστομώσει όσους θεωρούσαν τους κομμουνιστές άβουλα όντα χωρίς θάρρος της γνώμης, προσωπικό κριτήριο και σκέψη, δείχνοντας πόσο φτωχό κι ισοπεδωτικό είναι το σχετικό στερεότυπο).
Και την πολεμική απέναντι στον ιστορικό αναθεωρητισμό, που χρηματοδοτείται με ΕΣΠΑ στη χώρα μας, για να βγάλει έτοιμα, συγκεκριμένα συμπεράσματα, που να σπιλώνουν την πείρα από τις σοσιαλιστικές επαναστάσεις του εικοστού αιώνα και τις κατακτήσεις τους.
Αυτό που δεν μπορεί να αποτυπωθεί στις εισηγήσεις -που θα ήταν ίσως καλή ιδέα να συγκεντρωθούν και να βγουν σε μια ξεχωριστή έκδοση, με τα υλικά του διημέρου- είναι κάποιες λεπτομέρειες που νοστιμίζουν το σύνολο -κατά μία έννοια- και κάνουν ίσως τη διαφορά. Όπως η ρώσικη βαριά προφορά των δύο εισηγητριών που προέρχονται από οικογένειες πολιτικών προσφύγων κι η ειλικρινής, αυθόρμητη συγκίνησή τους. Ή οι γεύσεις από τσέχικα εδέσματα -που θα μπορούσαν όμως να είναι ακόμα πιο πλούσια και χορταστικά.
Και πάνω απ’ όλα η ζεστασιά που γέμισε έναν κρύο χώρο -όπως το εκθεσιακό περίπτερο- και η αίσθηση πως η ιστορία ήταν παρούσα μαζί μας στο χώρο, κάπου στην ατμόσφαιρα, και φώτιζε από το παρελθόν το δρόμο που έχουμε μπροστά μας να διανύσουμε.
***
Δες κι αυτά:
