Κυριακή πρωί μ’ ένα ποίημα: «Η γέφυρα του Μπρούκλιν» του Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι
“Κοκκινίσετε λοιπόν
όμοια με της σημαίας μου το ύφασμα
τέτοιον έπαινο ακούγοντας
κι ας πα’ να ‘σαστε σεις
δέκα φορές που λέει ο λόγος
οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής…”
Επαναστάτης, ερωτικός, παθιασμένος, ο Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι (1893 – 1930) ζούσε τη ζωή κοιτώντας πάντα προς το μέλλον, ένα μέλλον φωτεινό, που θα φέρει το καινούργιο, μια άλλη κοινωνία, αυτή των εργαζομένων, αφήνοντας πίσω την παλιά.
Το έργο του, ήταν προσανατολισμένο στην οικοδόμηση του σοσιαλισμού.
Ο Μαγιακόφσκι ταυτίστηκε με την μεγάλη υπόθεση της προλεταριακής επανάστασης, με άμεση αντανάκλαση στο έργο του, κάνοντας βήματα μπροστά από την εποχή του. Ήθελε να ξεριζώσει το παλιό, τον ενοχλούσε κάθε τι, το ξεπερασμένο.
Το 1912, με την βοήθεια και άλλων ποιητών, έγραψε το «Χαστούκι στο γούστο του κοινού», ένα θεωρητικό κείμενο – μανιφέστο του ρώσικου φουτουρισμού, αρνούμενος ουσιαστικά, όλη την προηγούμενη πολιτιστική παράδοση. Αναζητούσε ένα νέο ξεκίνημα, με εντελώς νέες αισθητικές μορφές, χωρίς να θέλει να αξιοποιήσει – έστω – ό,τι καλό είχαν αφήσει, έως τότε, οι διάφορες μορφές τέχνης όλων των προηγούμενων εποχών και αιώνων.
Ο Μαγιακόφσκι ζούσε μέσα στην υπερβολή, ξεπερνώντας και τον ίδιο τον εαυτό του. Όμως, ήταν αληθινός ποιητής και γενικά καλλιτέχνης, ο οποίος δεν είχε τίποτα ψεύτικο πάνω του.
Σήμερα, σ’ αυτές τις δύσκολες εποχές, ο Μαγιακόφσκι εξακολουθεί να εμπνέει τους εργαζόμενους σε όλον τον πλανήτη.
Έργα – ποίηση – του Μαγιακόφσκι: «Ο αδέσποτος σκύλος» (1915), «Σύννεφο με τα παντελόνια» (1915), «Ωδή στην Επανάσταση» (1918), «Αριστερό Εμβατήριο» (1919), «Αγαπώ» (1923), «Γι’ αυτό» (1923), «Βλαντιμίρ Ίλιτς Λένιν» (1924). Έγραψε και το ποίημα «150.000.000», που δημοσιεύτηκε ανώνυμα. Επίσης έγραψε θεατρικά, πεζογραφήματα και άλλα.
Ο Μαγιακόφσκι ήταν ένας πολυπράγμων καλλιτέχνης.
Ακολουθεί το ποίημα «Η γέφυρα του Μπρούκλιν». Ταξιδεύοντας στις ΗΠΑ (1925), τη χώρα του παγκόσμιου καπιταλισμού, ο Μαγιακόφσκι θαμπώνεται και δεν το κρύβει, από τα επιτεύγματα της τεχνολογίας (βέβαια στο ποίημα θα βρούμε και μερικά ψήγματα ειρωνείας).
Στο ποίημα «Η γέφυρα του Μπρούκλιν» υπάρχουν κάποια στοιχεία του φουτουρισμού, (τεχνολογία, γενικά το νέο), αλλά αμέσως παρακάτω, ο Μαγιακόφσκι, αναφέρεται στη δύσκολη ζωή των κατοίκων της Νέας Υόρκης, στους άνεργους που πέφτουν από τη γέφυρα, πάνω στην απελπισία τους.
Να επισημάνουμε ότι το ποίημα γράφτηκε το 1925 και λίγα χρόνια μετά, το 1929, έγινε το μεγάλο «κραχ».
Ας φανταστούμε, λοιπόν, τον Βλαδίμηρο Μαγιακόφσκι πάνω στη γέφυρα και ας απολαύσουμε αυτό το πασίγνωστο, παγκοσμίως, ποίημά του.
Βλ. Μαγιακόφσκι – Η εικόνα προέρχεται από το βιβλίο “Δεύτερη Γραφή”, συλλογή μεταφρασμένων ποιημάτων από τον Οδυσσέα Ελύτη
Η γέφυρα του Μπρούκλιν
(μετάφραση Οδυσσέα Ελύτη)
Μπήξε μια φωνή
από τη χαρά σου Coolidge
Για κάτι τέτοια εγώ
με όλη μου την καρδιά τα σπαταλάω τα λόγια.
Κοκκινίσετε λοιπόν
όμοια με της σημαίας μου το ύφασμα
τέτοιον έπαινο ακούγοντας
κι ας πα’ να ‘σαστε σεις
δέκα φορές που λέει ο λόγος
οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.
Όπως μέσα στην εκκλησία μπαίνει
με κατάνυξη ο πιστός
όπως, απλός και σοβαρός
πάει να κλειστεί σ’ ένα κελί και ν’ ασκητέψει,
όμοια κι εγώ
μέσα στα σύννεφα που απλώνει
το ηλιοβασίλεμα το αποκαλυπτικό
με ταπεινοσύνη αληθινή ανεβαίνω
πάνω στη γέφυρα του Μπρούκλιν.
Όπως εισβάλλει ο νικητής σε κάποια πολιτεία
που την πνίγει ο κορνιαχτός
καβάλα στα κανόνια του
πόχουν λαιμό αψηλό σαν της καμηλοπάρδαλης –
όμοια κι εγώ, γιομάτος περηφάνια
κι όλος δίψα για ζωή
πάω καμαρωτός να σκαρφαλώσω
πάνω στη γέφυρα του Μπρούκλιν.
Όπως ένας ζωγράφος που δεν του κόφτει και πολύ
κάθεται ώρες κι ατενίζει
μ’ έρωτα και με προσοχή
σ’ ένα Μουσείο κάποια Παναγία,
όμοια κι εγώ, μες στους αιθέρες στέκω
τους σπαρμένουμς μ’ άστρα
ορθός, ατενίζοντας τη Νέα Υόρκη
ψηλά πάνω απ’ τη γέφυρα του Μπρούκλιν.
Βαριά κι ασφυχτική την ώρα που βραδιάζει
θα ‘λεγες, η Νέα Υόρκη
τα ‘χει όλα λησμονήσει και βάσανα και ορόφους
και μονάχα των σπιτιών οι ψυχές φαντάζουν
μέσα στο διάφανο των παραθύρων φέγγος.
Εδώ ψηλά μόλις που ακούγεται
των βαρούλκων ο βόμβος,
κι είν’ ένας τέτοιος πάλι βόμβος πιο γλυκός
που σε κάνει να μαντέψεις πως
περνάν σιδηροδρομικοί συρμοί
κυλώντας και τραντάζοντας
με χλαπαταγή σάμπως να βάλθηκε
κάποιος στην πιατοθήκη να σωριάζει πιάτα.
Κι όταν η ώρα φτάσει που
– σαν από κάποιου ρυακιού το ανάβρυσμα –
το παιδί του μπακάλη
πάει να κάνει διανομή τα πακέτα τη ζάχαρη,
ακριβώς είναι τότε όπου θωρείς
κάτω απ’ τη γέφυρα κατάρτια να διαβαίνουν
αψηλά στο μπόι, το πολύ όσο και μία καρφίτσα.
Νιώθω περήφανος, το λέω
για τούτο-δω το ατσάλινο χιλιόμετρο
να τα ζωντανεμένα τα παλιά όνειρά μου –
να ξεπεράσει με τη δύναμή της
η απλή κατασκευή τους παλαιούς ρυθμούς,
τα μπουλόνια τ’ ατσάλινα
μόνο αυτά να λογαριάζουν
και ο υπολογισμός τους ο ακριβής.
Κι αν ακόμα υποθέσουμε
ότι κάποτε η συντέλεια του κόσμου εσήμαινε
κι ότι το χάος έφερνε καπάκι
τον πλανήτη μας ολάκερο
αν υποθέσουμε ότι δεν απόμεινε παρά
μονάχ’ ετούτ’ η γέφυρα,
τεντωμένη περήφανα πάνω απ’ τις ύστερες τις τέφρες
πάλι και τότε –
με τον ίδιο τρόπο που από κάτι οστά
πιο ψιλά κι από βελόνες,
ξαναστήνονται οι πελώριες σαύρες
στα βάθρα των Μουσείων –
θα μπορούσε κάλλιστα
ξεκινώντας απ’ αυτή τη γέφυρα
των αιώνων ο γεωλόγος
απαρχής να συναρμόσει πάλι
τους σημερινούς καιρούς.
Θα μπορούσε να πει:
να! τούτο-δω που βλέπετε το ατσάλινο ποδάρι
από τη μια στην άλλη του άκρη
έσμιγε θάλασσες και κάμπους,
από κείνο-κει το μέρος
η Ευρώπη κατά τα δυτικά εξορμούσε
τα ινδιάνικα φτερά της
χάνοντας στον άνεμο.
Κοιτάξτε τούτο το πλευρό
που φανερά θυμίζει κάποια μηχανή –
και φανταστείτε πόσα μπράτσα στ’ αλήθεια
θα χρειαζόταν κανείς ώστε
με το ποδάρι του πάνω στο Μανχάταν
στηριγμένο γερά να τραβήξει επάνω του
θέλω να πω στα χείλη του,
ολάκερο ένα Μπρούκλιν;
Αν κρίνω απ’ τα καλώδια τα ηλεκτρικά –
το συμπέρασμα είναι απλό –
πρόκειται για την εποχή
που διαδέχτηκε την ανακάλυψη του ατμού –
εδώ πέρα κιόλας οι άνθρωποι
ούρλιαζαν απ’ τα ραδιόφωνα
εδώ πέρα κιόλας οι άνθρωποι
πετούσαν μ’ αεροπλάνα.
Η ζωή εδώ πέρα
γι’ άλλους ήτανε αμεριμνησία σωστή,
γι’ άλλους πάλι – ατέρμονη κραυγή
λιμού και πείνας.
Από τούτο-δω το μέρος
οι άνεργοι δίνανε βουτιά
στον ποταμό τον Hudson
να πνιγούνε.
Και μπορώ εύκολα να συνεχίσω
με λεπτομέρειες πιο πολλές τον πίνακά μου,
τόσο που, ακολουθώντας κάποιος
τα ηχερά τα πλέγματα
θα ‘βγαινε ίσια στους πρόποδες των άστρων.
Ορίστε, που σα να τον βλέπω ακόμη –
στο σημείο αυτό
κάποτ’ εστάθη ο Μαγιακόφσκι
ορθός εστάθη κι ύφαινε
λέξη προς λέξη τα ποιήματά του.
Αυτή ‘ναι η γέφυρα του Μπρούκλιν.
Ώρες κάθομαι και την κοιτάζω
καθώς θα κοίταζ’ ένας Εσκιμώος
το τραίνο που περνάει,
δεν ξεκολλάω από πάνω της
τσιμπούρι της γίνομαι και λέω
Α ναι, μάλιστα…
μια τέτοια γέφυρα –
είναι η αλήθεια η ίδια
(1925)
“Κυριακή πρωί μ’ ένα ποίημα”: Δείτε όλα τα ποιήματα εδώ.
