«Ο Θίασος» – Το αριστούργημα του Θόδωρου Αγγελόπουλου σε επανέκδοση από τη NEW STAR, αποκλειστικά στο STUDIO new star art cinema από 9 Φλεβάρη

«Ο ΘΙΑΣΟΣ», Θόδωρος Αγγελόπουλος

(The Travelling Players 1975)

Σε επανέκδοση από τη NEW STAR, αποκλειστικά στο STUDIO new star art cinema, στα πλαίσια του αφιερώματος «2023, Έτος Θ. Αγγελόπουλου» που διοργανώνει η NEW STAR σε συνεργασία με την οικογένεια του Θόδωρου Αγγελόπουλου.

Από 9 Φλεβάρη ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ στο STUDIO new star art cinema

Κάθε μήνα θα προβάλλεται και μία ταινία του Δημιουργού, Δεκέμβριος 2022 – Δεκέμβριος 2023.

Ο “Θίασος” είναι για εμένα η εποχή της ελπίδας. (…) Κάναμε κάτι πέρα από τον κινηματογράφο. Είχαμε την αίσθηση ότι γράφαμε Ιστορία. Ιστορία αντίστασης.

«Ανεπανάληπτη» τη χαρακτήρισε η διεθνής κριτική.

Κατατάσσεται στις σημαντικότερες δημιουργίες του.

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ:  ο μεγαλύτερος αριθμός θεατών σε όλη την ιστορία του Φεστιβάλ.

Βραβείο καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, σεναρίου, Α’ ανδρικού ρόλου (Βαγγέλης Καζάν), Α’ γυναικείου ρόλου (Εύα Κοταμανίδου), Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου (ΠΕΚΚ) στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης.

Βραβείο καλύτερου σκηνοθέτη ξένης ταινίας στα Kinema Junpo Award στην Ιαπωνία.

Βραβείο Διεθνούς Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου (Fipresci) στο Φεστιβάλ των Καννών.

«Ειδικό βραβείο» στο Φεστιβάλ της Ταορμίνα. 

Βραβείο Interfilm στο Φόρουμ του Βερολίνου.

Βραβείο εge d’Or (καλύτερη ταινία της χρονιάς), Βρυξέλλες. 1976.

Βραβείο Figueira das Foss, Πορτογαλία. 1979. 

Βραβείο Β.F.I. καλύτερης ταινίας της χρονιάς, Λονδίνο.

Μέγα Βραβείο των Τεχνών, Ιαπωνία

Βραβείο καλύτερης ταινίας της χρονιάς, Ιαπωνία.

«Καλύτερη ταινία της δεκαετίας 1971-1980», από την Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου της Ιταλίας. 

«44η καλύτερη ταινία στην Ιστορία του Παγκόσμιου Κινηματογράφου», από τη Διεθνή Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου.

Από 09/02 ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ στο STUDIO new star art cinema

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ

Σκηνοθεσία: Θόδωρος Αγγελόπουλος

Παραγωγή: Γιώργος Παπαλιός

Διεύθυνση παραγωγής: Στέφανος Βλάχος

Σενάριο-Διάλογοι: Θόδωρος Αγγελόπουλος

Πρωταγωνιστές: Εύα Κοταμανίδου (Ηλέκτρα), Αλίκη Γεωργούλη (Μητέρα), Στράτος Παχής (Πατέρας), Μαρία Βασιλείου (Χρυσόθεμη), Βαγγέλης Καζάν (Αίγισθος), Πέτρος Ζαρκάδης (Oρέστης), Κυριάκος Κατριβάνος (Πυλάδης), Γρηγόρης Ευαγγελάτος (Ποιητής), Γιάννης Φύριος (ακορντεονίστας), Νίνα Παπαζαφειροπούλου (γριά), Αλέξης Μπούμπης (γέρος), Θάνος Γραμμένος, Κώστας Στυλιάρης, Γιώργος Βερλής, Κώστας Μανδήλας, Γιώργος Τσιφός, Ιάκωβος Παϊρίδης, Τάκης Δουκάκος, Μαίρη Ανδροπούλου

Μουσική: Λουκιανός Κηλαηδόνης

Τραγούδι: Δημήτρης Καμπερίδης, Ιωάννα Κιουρτσόγλου, Κώστας Μέσαρης, Νένα Μεντή

Διεύθυνση φωτογραφίας: Γιώργος Αρβανίτης

Βοηθός διευθυντή φωτογραφίας: Βασίλης Χριστομόγλου

Κοστούμια: Γιώργος Πάτσας

Μοντάζ: Γιώργος Τριανταφύλλου, Τάκης Δαυλόπουλος

Σκηνογραφία: Μικές Καραπιπερής

Διανομή: Papalios Productions

Πρώτη προβολή: 27 Σεπτεμβρίου 1975 (Ελλάδα)

Κυκλοφορία: 17 Ιανουαρίου 2006 (DVD)

Διάρκεια: 230΄

Προέλευση: Ελλάδα

Γλώσσα: ελληνική, αγγλική, γερμανική

Περίληψη:

Η ταινία ακολουθεί τις περιπέτειες ενός περιοδεύοντος θιάσου στην Ελλάδα από το 1939 μέχρι το 1952, ο οποίος προσπαθεί να παρουσιάσει μια θεατρική παράσταση του βουκολικού δράματος του Περεσιάδη «Γκόλφω, η βοσκοπούλα». Η πολιτική ιστορία της Ελλάδας και η ιδιωτική των μελών του θιάσου (που είναι ταυτόχρονα και μέλη της ίδιας οικογένειας) πλέκονται αξεδιάλυτα. Από τη μια παρακολουθούμε τις τελευταίες μέρες της δικτατορίας του Μεταξά, την έναρξη του πολέμου, την ιταλική εισβολή, τη γερμανική κατοχή, την Απελευθέρωση, την άφιξη των συμμάχων (Άγγλων αρχικά και Αμερικανών στη συνέχεια), την καταπίεση των «αριστερών» αγωνιστών και τον αιματηρό εμφύλιο πόλεμο, μέχρι τις εκλογές του 1952 όπου κυριαρχούν οι δυνάμεις της Δεξιάς. Από την άλλη, οι περιπέτειες της οικογένειας του Oρέστη, της αδελφής του, του πατέρα του, της μητέρας του και του εραστή της, παραπέμπουν στον κεντρικό πυρήνα του μύθου των Ατρειδών. O πατέρας εκτελείται από τους Γερμανούς, μετά την προδοτική καταγγελία του εραστή της μητέρας, κι ο Oρέστης, αντάρτης της Αριστεράς, με τη συνεργασία της αδελφής, θα σκοτώσει επί σκηνής τη μητέρα του και τον εραστή της, για να έρθει και η δική του εκτέλεση κατά τη διάρκεια των εκκαθαρίσεων που ακολούθησαν τη γενική καταστολή του αντάρτικου κατά τον Εμφύλιο. Το κεντρικό πρόσωπο της ταινίας είναι η μεγάλη αδελφή (εκείνη που, κατά το σχήμα του μύθου, θα ήταν η Ηλέκτρα), η μόνη της οικογένειας που, μετά τα δεκατρία χρόνια Ιστορίας τα οποία πραγματεύεται η ταινία, μένει ώς το τέλος και φροντίζει τον μικρό Oρέστη, το γιο της μικρής αδελφής που έχει παντρευτεί έναν αμερικανό αξιωματικό. Η χρονολογική κατασκευή της ταινίας, περίπλοκη και πολύπλοκη, κτίζεται με διαρκείς χρονικούς ελιγμούς και συνεχείς εναλλαγές εποχών. Η ταινία αρχίζει το 1952 και τελειώνει το 1939 μ’ ένα πανομοιότυπο πλάνο.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΤΑΙΝΙΑ

Ο Θίασος είναι ελληνική δραματική κινηματογραφική ταινία του 1975, σε σκηνοθεσία του Θόδωρου Αγγελόπουλου. Υπήρξε η τρίτη κατά σειρά μεγάλου μήκους ταινία του σκηνοθέτη και κατατάσσεται στις σημαντικότερες δημιουργίες του. Εντάσσεται στην «τριλογία της Ιστορίας» του Αγγελόπουλου και αποτελεί το δεύτερο μέρος της που έπεται της ταινίας Μέρες του ’36 και προηγείται των Κυνηγών.

Παρουσιάστηκε στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης 1975, όταν μπροστά στα ταμεία του Κρατικού παρουσιάσθηκε ο μεγαλύτερος αριθμός θεατών σε όλη την ιστορία του Φεστιβάλ. Κατά την προβολή της, η αίθουσα ήταν ασφυκτικά γεμάτη με πολυάριθμους όρθιους θεατές που στο τέλος αποθέωσαν τον Αγγελόπουλο, ενώ η ταινία έλαβε συνολικά επτά βραβεία.

Η ταινία επρόκειτο να συμμετάσχει επισήμως στο φεστιβάλ των Καννών την ίδια χρονιά, όμως η τότε συντηρητική κυβέρνηση επιδίωξε και κατάφερε να αποτρέψει κάτι τέτοιο, καθώς η ταινία αφηγείται τη σύγχρονη ελληνική ιστορία από αριστερή-μαρξιστική σκοπιά.

Αν στην Αναπαράσταση υπάρχει ένα μόνο πλάνο σεκάνς κι αυτό με ακίνητη κάμερα και στις Μέρες του ΄36 τα πλάνα σεκάνς πολλαπλασιάζονται και γράφονται με κινούμενη κάμερα (τράβελινγκ ή κυκλικά πανοραμίκ), στον Θίασο για πρώτη φορά στην ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου, ένα πλάνο σεκάνς γίνεται ο αδιαίρετος εκείνος χώρος μέσα στον οποίο συνδέονται δύο διαφορετικές χρονικές στιγμές και ενώνονται διαφορετικές εποχές. Χαρακτηριστικότερο όλων το πλάνο σεκάνς της αποχώρησης των ταγματασφαλιτών από το κέντρο διασκέδασης την πρωτοχρονιά του 1946.

Τα πλάνα σεκάνς του Θίασου, είτε μεταβάλουν τον ιστορικό χρόνο είτε όχι, είτε γράφονται με κινούμενη κάμερα είτε όχι, σε συνδυασμό με τους νεκρούς χρόνους, περιορίζουν στο ελάχιστο το μοντάζ, τόσο την αφηγηματική του (βλέπε κλασσικός κινηματογράφος), όσο και την ιδεολογική του (βλέπε Αϊζενστάιν) λειτουργία.

Συμπερασματικά και στις 4 περίπου ώρες που διαρκεί η ταινία η σκηνοθεσία δεν επιχειρεί να παρασύρει τον θεατή, αλλά δίνοντας του το αναγκαίο χρόνο τον προτρέπει να προβληματιστεί και να αποφασίσει τι είναι αυτό που είδε.

Αν στην Αναπαράσταση ο χρόνος λειτουργεί σαν εκκρεμές και στις Μέρες του ΄36 ακολουθεί την διαδοχικότητα των γεγονότων αλλά με παύσεις (σαν σήματα μορς), στον Θίασο έχουμε την συγχώνευση και υπέρβαση σε ανώτερο επίπεδο των δύο παραπάνω λειτουργιών.

Στον Θίασο έχουμε άλματα στο χρόνο και αναχρονισμούς με τέτοιο τρόπο (βλέπε σκηνοθεσία), ώστε οι διαφορετικές εποχές ή χρονικές στιγμές να συνομιλούν μεταξύ τους αδιαμεσολάβητα (σαν καρδιογράφημα). Εδώ ο χρόνος διαστέλλεται και συστέλλεται, συμπλέκεται με τον χώρο λειτουργώντας τελικά ως τέταρτη διάσταση.

Έτσι η ταινία ξεκινά με ένα χρονικό άλμα από το 1952 στο 1939 και τελειώνει με ένα αντίστοιχο άλμα από το 1952 στο 1939.

Κριτικές:

Η ταινία του Αγγελόπουλου είναι επίσης ένα αριστούργημα φόρμας. Αποτελείται από μόνο 80 υπέροχα, μακροσκελή πλάνα.

-Christina Newland, BFI

«Ο Θίασος» είναι μια λαμπρή ταινία σε πολλά επίπεδα, καλλιτεχνικά, δομικά και στο περιεχόμενό της. Ενώ το αμερικάνικο κοινό μπορεί να χάσει μερικά σημεία λόγω της έλλειψης εξοικείωσης με την ελληνική ιστορία και τη μυθολογία, η ταινία αποτελεί μία αξιοσημείωτη ανακάλυψη στη δημιουργία πολιτικών ταινιών.

-Susan Tarr and Hans Proppe, Jump Cut

Στο «Δεκαπενθήμερο των Σκηνοθετών» του Φεστιβάλ Καννών, έγινε «έκρηξη». Οι θεατές έκλαιγαν, ξένοι σκηνοθέτες τον αγκάλιαζαν, οι κριτικοί παραληρούσαν, τα βραβεία και οι διακρίσεις διαδέχονταν το ένα το άλλο. «Τι όνομα τέλος πάντων θα μπορούσε να δώσει κανείς σε μια τέτοια κινηματογράφηση;» 

– Ναγκίσα Οσιμα