«Να ‘σαι δίκαιος σαν τον ήλιο π’ ανατέλλει για όλους τους ανθρώπους…» – Έφυγε από τη ζωή ο σπουδαίος λογοτέχνης Αλέξης Πάρνης

Σε ηλικία 99 ετών έφυγε από τη ζωή ο σπουδαίος λογοτέχνης Αλέξης Πάρνης (καλλιτεχνικό ψευδώνυμο του Σωτήρη Λεωνιδάκη).

Σε αναφορά του Ριζοσπάστη (Τρίτη 25 Μάη 2004) με αφορμή τη συμπλήρωση 80 χρόνων από τη γέννησή του σημειώνεται: “Τα 80 χρόνια του έκλεισε χτες ο αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης, ποιητής, δραματουργός, πεζογράφος, μεταφραστής Αλέξης Πάρνης. Ενας πολυγραφότατος δημιουργός, αλλά σχεδόν άγνωστος στη σημερινή νέα γενιά. Αυτός είναι ένας επιπλέον λόγος, με αφορμή τα γενέθλιά του, για να τον «συστήσουμε» στη νέα γενιά.

Γεννημένος στον Πειραιά (24/5/1924), ο Αλέξης Πάρνης, μαθητής ακόμα εντάχτηκε στην ΕΠΟΝ. Ως ανταρτοΕΠΟΝίτης πολέμησε με τα τμήματα του ΕΛΑΣ Περιστερίου. Συμμετείχε στην αντίσταση ενάντια στους Αγγλους εισβολείς στα Δεκεμβιανά και τραυματίστηκε από έκρηξη βόμβας, έξω από το Εθνικό Θέατρο. Ο τραυματισμός θα κόστιζε και τη ζωή του, αν δε μεταφερόταν στην Αλβανία, όπου θεραπεύτηκε. Στον Εμφύλιο εντάσσεται στο ΔΣΕ. Αγωνίζεται στην πρώτη γραμμή του μετώπου ως πολεμικός ανταποκριτής της εφημερίδας του Γενικού Αρχηγείου, «Προς τη Νίκη». Μετά την ήττα και υποχώρηση του ΔΣΕ στις Λαϊκές Δημοκρατίες, ο Αλέξης Πάρνης έζησε στην Τασκένδη και μετά στη Μόσχα, όπου σπούδασε στο Λογοτεχνικό Ινστιτούτο «Μαξίμ Γκόρκι».

Στα εμφυλιακά χρόνια, ο Α. Πάρνης ξεχώρισε για το μεγάλο λογοτεχνικό ταλέντο του, στο οποίο πίστεψαν οι συναγωνιστές του, αλλά και ο ηγέτης του ΚΚΕ, Ν. Ζαχαριάδης, ο οποίος – σύμφωνα με λεγόμενα του ποιητή – τον βοήθησε να σπουδάσει και τον παρότρυνε στη δημιουργία.

Για τη δολοφονία του Ν. Μπελογιάννη, ο Πάρνης έγραψε το συνταρακτικό, επικό ποίημα «Νίκος Μπελογιάννης», συμπυκνώνοντας την ιστορία και τους αγώνες του ελληνικού λαού για λευτεριά, δημοκρατία, εθνική ανεξαρτησία και κοινωνική πρόοδο. Για το ποίημα αυτό τιμήθηκε (1955) με το Βραβείο Ποίησης της Παγκόσμιας Οργάνωσης Δημοκρατικής Νεολαίας, ενώ η βιογραφία του περιλήφθηκε, σε περίοπτη θέση, στη Μεγάλη Σοβιετική Εγκυκλοπαίδεια. Πρόεδρος της κριτικής επιτροπής του Βραβείου ήταν ο Ναζίμ Χικμέτ και μέλη οι Λουί Αραγκόν, Πάμπλο Νερούντα, Νικολάς Γκιγιέν.

Ο Αλέξης Πάρνης επαναπατρίστηκε το 1962, χάρη στη μεγάλη επιτυχία του θεατρικού έργου του «Το νησί της Αφροδίτης», στο Εθνικό Θέατρο (το έργο έγινε και ταινία, με πρωταγωνίστρια και πάλι την Κατίνα Παξινού), το οποίο αφιέρωσε στον αγώνα της Κύπρου κατά της αγγλικής κατοχής.

Στα χρόνια της «λευκής τρομοκρατίας», στα εμφυλιακά και μετεμφυλιακά, ο Α. Πάρνης έγραψε, μεταξύ άλλων, τα έργα: «Ξερόβραχος», «Το προχωρημένο φυλάκιο», «Μαχητής του ΔΣΕ», «Θωμάς Μπαρούτας», «Είμαστε αδέλφια», «Σοβιετική Γη», «Στο προγεφύρωμα», κ.ά. Εγραψε, επίσης, μυθιστορήματα και νουβέλες: «Διορθωτής», «Λεωφόρος Πάστερνακ», «Κινηματίας», «Μαφιόζος», «Σπορά Ελπίδας (ή «Φως Αυγερινού»), «Ο νεκροθάφτης του Κρεμλίνου 3.V.I.P», «Ωραία Κοιμωμένη», «Το κλουβί του Γιάγκη», κ.ά. Ποίηση: «Τα Λυρικά του Τυρταίου». Θεατρικά: «Το νησί της Αφροδίτης», «Φτερά Ικαρου», «Λευκή κηλίδα», «Ανοιχτός λογαριασμός», «Ιβάν και Τζων» κ.ά. Μεταφράσεις: Ρώσικη Ποίηση απ’ τον Πούσκιν έως τον Μαγιακόφσκι, έως τον Μπ. Πάστερνακ και τους νεότερους. Θέατρο – Β. Μαγιακόφσκι «Το μπάνιο». Τηλεοπτικές σειρές: «Λεηλασία μιας ζωής», «Φως Αυγερινού».

Ας παραθέσουμε το ποίημα του Αλ. Πάρνη «Σ’ έναν καινούριο σύντροφο». Γράφτηκε στο Βουνό (ίσως στα τέλη του 1948) και περιλήφθηκε στη συλλογή «Τραγούδια της Αντίστασης» (εκδόσεις «Νέα Ελλάδα», Οκτώβρης 1951):

«Σ’ έναν καινούριο σύντροφο»

«Απόψε στ’ αμπρί μας έγινε μια απλή τελετή/ Ενας καινούριος πάτησε στο κατώφλι του κόμματος./ Ηταν ένας πολεμιστής του Βίτσι/ Με το παράσημο της νιότης στην καρδιά/ Με το παράσημο του Γράμμου στα στήθια./ Απόψε στ’ αμπρί μας έγινε μια απλή τελετή./ Ενας Επίτροπος αρματωμένος με μάουζερ και φισεκλίκια/ Που ‘χε δει το κόκκινο λάβαρο/ Ν’ ανεμίζει στο κατάρτι της Ακροναυπλίας/ Οταν η μαύρη θύελλα μάνιαζε να το κουρελιάσει/ Ενας επίτροπος αρματωμένος με τη στερνή παραγγελιά των νεκρών μας/ Που ‘χε δει την Ανοιξη/ Στο γελαστό στόμα του μελλοθάνατου Σουκατζίδη./ Ενας επίτροπος με τα χέρια σημαδεμένα από τις χειροπέδες της ασφάλειας/ Που ‘χε είκοσι χρόνια θητεία/ Στο στράτευμα της λευτεριάς/ Ανοιξε σαν τις φτερούγες του αετού τα χέρια/ Εσφιξε το καινούριο ξεπεταρόνι στην αγκαλιά του/ και είπε:/ Καλώς όρισες σύντροφε!/ Εδώ που ‘ρθες να ‘σαι δίκαιος σαν τον ήλιο/ π’ ανατέλλει για όλους τους ανθρώπους./ Εδώ που ‘ρθες πρέπει να ‘χεις τα χέρια σαν τη βαριά/ Για να γκρεμίζεις τις Βαστίλλες./ Εδώ που ‘ρθες πρέπει να ‘χεις τα χέρια απαλά/ Για να χαϊδεύεις τις πληγές του λαού μας./ Καλώς όρισες σύντροφε!/ Τώρα είσαι ένας τραγουδιστής στην πολύβοη χορωδία του κόσμου/ Οπου διευθύνει η μπαγκέτα της λευτεριάς/ Το μαχητικό εμβατήριο της ειρήνης».”

Σε ανακοίνωσή του για τον θάνατο του Αλέξη Πάρνη, το Γραφείο Τύπου της ΚΕ του ΚΚΕ αναφέρει:

«Ο Αλέξης Πάρνης γεννήθηκε στον Πειραιά το 1924. Η Τριπλή Φασιστική Κατοχή τον βρήκε μαθητή Γυμνασίου. Μαζί με τον πατέρα του έκρυψε μια οικογένεια Εβραίων και στη συνέχεια εντάχθηκε στην ΕΑΜική Αντίσταση και στο ΚΚΕ.

Στη διάρκεια της ταξικής αναμέτρησης του Δεκέμβρη του 1944 πολέμησε ως καπετάνιος λόχου του εφεδρικού ΕΛΑΣ και τραυματίστηκε σοβαρά. Μετά την υπογραφή της συμφωνίας της Βάρκιζας έζησε ως πολιτικός πρόσφυγας στο Ρουμπίκ (Αλβανία) και στο Μπούλκες (Γιουγκοσλαβία), μαζί με άλλους καταδιωκόμενους του αστικού κράτους. Εκεί έγραψε και τα πρώτα του θεατρικά έργα, πριν γυρίσει στην Ελλάδα το 1948 και ενταχθεί στο Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας ως πολεμικός ανταποκριτής. Εκείνη την περίοδο έγραψε και το ποίημα “Σ΄ έναν καινούριο σύντροφο”, όπου σημείωνε: “Ένας καινούριος πάτησε το κατώφλι του κόμματος…Εδώ που ήρθες να είσαι δίκαιος σαν τον ήλιο…να χεις τα χέρια σαν τη βαριά για να γκρεμίζεις τις Βαστίλλες…να χεις τα χέρια απαλά για να χαϊδεύεις τις πληγές του λαού”.

Μετά την υποχώρηση του ΔΣΕ πήρε το δρόμο της πολιτικής προσφυγιάς και εγκαταστάθηκε στην Τασκένδη της Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας του Ουζμπεκιστάν. Το 1951 ξεκίνησε η φοίτηση του στο Λογοτεχνικό Πανεπιστήμιο Μαξίμ Γκόργκι της Μόσχας και το 1955 τιμήθηκε με το Παγκόσμιο Βραβείο Ποίησης στο Φεστιβάλ της Βαρσοβίας για το επικό ποίημα του “Μπελογιάννης”.

Έπειτα από τη δεξιά οπορτουνιστική στροφή του 20ου Συνεδρίου του ΚΚΣΕ, δεν αποδέχτηκε τις αποφάσεις της 6ης Πλατιάς Ολομέλειας της ΚΕ του ΚΚΕ και την καθαίρεση του Νίκου Ζαχαριάδη, με τον οποίο συνδέθηκε με πολύχρονη φιλία, που αποτυπώθηκε και στο έργο του “Γεια χαρά, Νίκος”. Οι εξελίξεις αυτές τον έφεραν σε αντίθεση με το ΚΚΕ και γι’ αυτό διαγράφηκε. Το 1960 το θεατρικό έργο του “Νησί της Αφροδίτης”, που ήταν αφιερωμένο στους αγώνες του κυπριακού λαού, παίχτηκε σε δεκάδες θέατρα της ΕΣΣΔ και άνοιξε τον δρόμο για τον επαναπατρισμό του στην Ελλάδα. Έως το τέλος της ζωής του συνέχισε να συγγράφει ποιήματα, μυθιστορήματα και θεατρικά έργα ιδιαίτερης αισθητικής αξίας.

Το ΚΚΕ εκφράζει τα θερμά του συλλυπητήρια στους οικείους και φίλους του».