Βασίλης Κολοβός – “Εγώ, η Ζωζώ Νταλμάς”

Ο Βασίλης Κολοβός είναι ένας καταξιωμένος ηθοποιός του κινηματογράφου, του θεάτρου, της τηλεόρασης και συγγραφέας (μυθιστοριογράφος, κυρίως, αλλά και διηγηματογράφος).  

Γεννήθηκε το 1946 στο Πετρωτό της επαρχίας Δομοκού Φθιώτιδας. Από τα δώδεκά του χρόνια εργάστηκε σε βιβλιοπωλείο, κουρείο, ραφτάδικο, μπακάλικο, καφενείο, σε διάφορα εργοστάσια και οικοδομές. Πήγε στο νυχτερινό Γυμνάσιο Λαμίας και αποφοίτησε από τη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών το 1967. Άρχισε να ασκεί το επάγγελμα του ηθοποιού το 1972. Έπαιξε σε πάρα πολλούς θιάσους κλασικό και σύγχρονο ρεπερτόριο. 

Πήρε μέρος σε αρκετές κινηματογραφικές ταινίες και διάφορα τηλεοπτικά σίριαλ (σήμερα συμμετέχει στο σήριαλ «Ποιος Παπαδόπουλος»). 

Παράλληλα με την επαγγελματική του δραστηριότητα ασχολήθηκε και με τα συνδικαλιστικά προβλήματα των ηθοποιών, ενταγμένος πάντοτε στο ταξικό συνδικαλιστικό κίνημα. Εκλέχτηκε συνεχώς επί είκοσι οχτώ χρόνια ως πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Θεάματος – Ακροάματος, του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών (Σ.Ε.Η.) και του Ταμείου Αλληλοβοήθειας του Σ.Ε.Η. (Τ.Α.Σ.Ε.Η.). Η επαφή του με το λαϊκό κίνημα άρχισε όταν έκανε τα πρώτα του μεροκάματα και συνεχίζεται ακόμα.

Το 1974-1975 μπήκε στην Επιτροπή επανασύστασης του Σ.Ε.Η.

Το πρώτο του μυθιστόρημα, «Θυμάσαι, πατέρα;» (Εκδόσεις ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ), κυκλοφόρησε το 1994. Το δεύτερο, με τίτλο «Η αυλή με τα σπασμένα όνειρα» (Εκδόσεις ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ), το 1998, οι «Αγίες των ημερών τους» το 2001 (Εκδόσεις ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ), «Το καλοκαίρι μάς προσπέρασε» το 2003 (Εκδόσεις ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ), το «Μη φοβάσαι, εγώ είμαι εδώ» το 2007 (Εκδόσεις ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ), και το «Το δώρο του χιονιού» το 2012 (Εκδόσεις ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ). Το «Θυμάσαι, πατέρα;» επιλέχθηκε το 1998 να είναι για τέσσερα χρόνια η βασική διδακτέα ύλη στο Πανεπιστήμιο του Σίδνεϊ, στο Τμήμα Νεοελληνικής Φιλολογίας, μαζί με τον «Επιτάφιο» του Ρίτσου, την «Αυλή των θαυμάτων» του Καμπανέλλη και τη «Σαρκοφάγο» του Ιωάννου.

Επίσης, πήρε μέρος με διήγημά του στο συλλογικό έργο «Η γειτονιά μας, μια μεγάλη αγκαλιά», Έκδοση: Πνευματικό Κέντρο Δήμου Βύρωνα (2010).

Επισκέφθηκε το Σίδνεϊ τέσσερις φορές, προσκεκλημένος από την εκεί ελληνική κοινότητα. Μίλησε στα παιδιά για το βιβλίο του και έδωσε τις διαλέξεις: «Γιάννης Ρίτσος, ο ποιητής της Ειρήνης», «Η Επανάσταση του ’21 και ο στρατηγός Μακρυγιάννης», «Κώστας Βάρναλης, ο οδηγητής του λαού μας» και «Φώτης Αγγουλές, ο λαϊκός μας ποιητής».

Στο παρόν ενδιαφέρον και κατατοπιστικό πόνημά του, δημιούργημα μετά από έρευνα και μελέτη πολλών στοιχείων, που διάβασε από υλικό, το οποίο συγκέντρωσε μετά από έρευνα σε περιοδικά, σε εφημερίδες και στα αρχεία του Θεατρικού Μουσείου η θεατρολόγος και ηθοποιός Λίλα Σταμπούλογλου, ο Βασ. Κολοβός μάς προσφέρει ένα ευκολοκατανόητο κείμενο (έχουμε μπουχτίσει από κείμενα κάποιων επιστημόνων και διανοούμενων, που για την κατανόησή τους χρειάζεται  λεξικό), γραμμένο με γλαφυρό ύφος, με αμεσότητα, την οποία ο συγγραφέας διαθέτει και στον προφορικό λόγο του, με χιούμορ και θεατρικότητα κατά σημεία.

Το αντικείμενο της έρευνας και της μελέτης του είναι η καταξιωμένη διεθνούς φήμης χορεύτρια και τραγουδίστρια του Μουσικού Θεάτρου («πρωταγωνίστρια της οπερέτας», όπως ίδια παρουσιαζόταν) Ζωζώ Νταλμάς, που γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1900 ή 1905 και πέθανε στην Αθήνα το 1988, της οποίας η ζωή είναι ένα «παραμύθι», όχι βέβαια με δράκους, αλλά με «έρωτες, ειδύλλια, περιπέτειες, όργια, πριγκιπικά παλάτια, παλκοσένικο, επιτυχίες και ματαιότητες», όπως  τονίζεται εμφαντικά στον υπότιτλο του βιβλίου. Ο υπότιτλος, βέβαια, μας προϊδεάζει για το περιεχόμενο του βιβλίου, αλλά όταν θα το διαβάσουμε, θα διαπιστώσουμε πολύ περισσότερα, με αποτέλεσμα να το διαβάσουμε απνευστί. 

ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΟΛΟΒΟΣ

ΕΓΩ, Η ΖΩΖΩ ΝΤΑΛΜΑΣ

ΕΡΩΤΕΣ, ΕΙΔΥΛΛΙΑ, ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΕΣ, ΟΡΓΙΑ, ΠΡΙΓΚΗΠΙΚΑ ΠΑΛΑΤΙΑ,
ΠΑΛΚΟΣΕΝΙΚΟ, ΕΠΙΤΥΧΙΕΣ ΚΑΙ ΜΑΤΑΙΟΔΟΞΙΕΣ

Εκδόσεις ΗΡΟΔΟΤΟΣ, σχ. 0,17 Χ 0,24 εκατ., Αθήνα 2022, σελ. 129

Ο συγγραφέας γνώριζε προσωπικά την πασίγνωστη ντίβα («μεγάλη αρτίστα», την αποκαλεί ο ίδιος) Ζωζώ Νταλμάς, είχε μεταξύ τους δημιουργηθεί φιλία και αλληλοεκτίμηση, τη βοήθησε σε δύσκολες καταστάσεις και τελικά φρόντισε –μαζί με συναδέλφους του– και για την «αναχώρησή» της. Πολλά ακόμη στοιχεία στο βιβλίο του είναι απόρροια των συζητήσεων που έκανε μαζί της, οπότε η Ζωζώ του εκμυστηρευόταν πολλά περιστατικά από την πολυτάραχη και περιπετειώδη ζωή της. Πολλά του αφηγήθηκαν και οι φίλοι του συγγραφέα: ο χορευτής, χορογράφος και καθηγητής μπαλέτου Δημήτρης Ιβάνοφ, ο οποίος παραχώρησε στον συγγραφέα για να διαβάσει το πολύτιμο Αρχείο της Νταλμάς, και ο ηθοποιός, συγγραφέας, κριτικός κινηματογράφου και σκηνοθέτης .Αρτέμης Μάτσας (1930-2003), οι οποίοι και αυτοί της συμπαραστάθηκαν και ήταν κοντά της μέχρι το τέλος της ζωής της. 

Ο συγγραφέας έψαξε τα αρχεία του Τ.Α.Σ.Ε.Η., βρήκε κάποιους ηλικιωμένους ηθοποιούς, που συνεργάστηκαν με τη Ζωζώ, αλλά πολλά διάβασε και έμαθε από παλιές εκπομπές του Αρτέμη Μάτσα, που βρήκε, με τη βοήθεια του Δημήτρη Ιβάνοφ, στο Αρχείο του ραδιοφώνου και της τηλεόρασης της ΥΕΝΕΔ. Σημαντικές πληροφορίες άντλησε, επίσης, από ένα διαφωτιστικό σημείωμα του Δημήτρη Ιβάνοφ, που του παραχωρήθηκε από τον ίδιο, ο οποίος βέβαια τον πληροφόρησε και για πολλά άλλα θέματα που αφορούσαν τη ζωή και το έργο της.. 

Βέβαια, πληροφορίες πήρε και από άλλες πηγές, τις οποίες αναφέρει με τιμιότητα (κάτι που οφείλει να κάνει κάθε μελετητής) και παραθέτει μέσα σε εισαγωγικά όσα κείμενα δανείζεται από δημοσιογράφους και συναδέλφους του ηθοποιούς, από συνεντεύξεις κ.ο.κ.

Πολλοί συνάδελφοι και φίλοι της, δυστυχώς την εγκατέλειψαν στα τελευταία χρόνια της ζωής της. Να τι γράφει,σχετικά, ο Βασ. Κολοβός: «Ασυμβίβαστη, αξιοπρεπής, αλλά πάντα επιθετική και αθυρόστομη, περνούσε γενιές δεκατέσσερις συναδέλφους αχάριστους, δημοσιογράφους που της πήραν αρχειακό υλικό, παράγοντες της θεατρικής ζωής που την ξέχασαν, εραστές που δεν την υπολόγιζαν πια, νέες βεντέτες που ήθελαν να κάνουν τη ζωή της ταινία.»

Για το Αρχείο του Δημήτρη Ιβάνοφ (ο οποίος παρότρυνε τον συγγραφέα να γράψει για τη ζωή και το έργο της Ζωζώς Νταλμάς) γράφει ο Β. Κολοβός: «(ο Δημήτρης Ιβάνωφ) μου το έδωσε να το διαβάσω, έμεινα άφωνος από το ρεπερτόριό της. Σε όλες τις παραστάσεις, πρωταγωνίστρια. Πολλές κριτικές, πολλά σχόλια, πολλές συνεντεύξεις. Αλλά τα περισσότερα ήταν μισά, έλειπαν πολλά κομμάτια. Τότε κατάλαβα το μένος που είχε η Ζωζώ με δημοσιογράφους και συναδέλφους, που τα είχαν πάρει δανεικά αλλά δεν τα επέστρεψαν ποτέ. Από όσα διάβασα, εκτός από αυτά που αφορούσαν καθαρά τη δουλειά της, τα περισσότερα ήταν αρνητικά έως και χυδαία, κυρίως για τις ερωτικές της σχέσεις με τον Κεμάλ, τα οποία την περιγράφουν περίπου ως εθνική πουτάνα.»

Στο βιβλίο αναφέρονται πολλά και ενδιαφέροντα στοιχεία από την πολυτάραχη και τρικυμιώδη ζωή τής Ζωζώς Νταλμάς, από τις παραστάσεις της, από τις περιοδείες της στο εξωτερικό, από τους θυελλώδεις έρωτές της κυρίως με τον στρατιωτικό Βασίλη Λάσκο (1899-1943), με τον βασιλιά της Αιγύπτου, Φουάτ (πέθανε το 1936), (πατέρας του Φαρούκ ή Φουάτ του ΙΙ), με του οποίου τα δώρα έκτισε το δικό της θέατρο «ΖΩΖΩ», στην Αθήνα, με έναν πρίγκιπα στην Αλεξάνδρεια, ο οποίος της έδωσε θησαυρούς για να μην φύγει από κοντά του (λέει η ίδια η Ζωζώ: «Με εκείνα τα λεφτά ξανάχτισα το σαραβαλιασμένο γηροκομείο του Ραχμανίκιοϊ, βάπτισα εκατό παιδιά και πάντρεψα ογδόντα τέσσερα ζευγάρια»), με τον τούρκο στρατιωτικό και πολιτικό Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ (1881-1938), αλλά και από άλλους έρωτές της (με τον ηθοποιό Νίκο Δενδραμή, 1901-1999, με έναν ποδοσφαιριστή από Θεσ/νίκη κ.ά.). Αναφορές γίνονται στο βιβλίο και για τα τραγούδια που της έγραψε ο Βασίλης Τσιτσάνης. Όλα αντλήθηκαν από συνεντεύξεις της και από μαρτυρίες συναδέλφων της, αλλά και από άλλους δημοσιογράφους και συγγραφείς, όπως προαναφέραμε ήδη.

Η Ζωζώ Νταλμάς – Πηγή φωτογραφίας: Ηλεκτρ. εφημ. “Τα Αθηναϊκά”, 25.9.2019

Μας έκαναν ιδιαίτερη εντύπωση κάποια θέματα που δεν γνωρίζαμε: α) ότι συμμετείχε στον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο και προσέφερε πολλά στην Ελλάδα και στους συμμάχους, αφού είχε ειδικευθεί στη ναυτική κατασκοπία. Ο δε δημοσιογράφος και στρατιωτικός συντάκτης Στράτος Καλογερόπουλος μας δίνει σχετικά με το θέμα στοιχεία. Για τη δράση της στην Κατοχή αρκετά στοιχεία μάς δίνει και ο Δημήτρης Ιβάνοφ, β) ότι στο πακέτο τσιγάρων «SANTE» ήταν ζωγραφισμένο το πορτρέτο της και γ) ότι ήταν φιλάνθρωπος: γ.π. «Τα λεφτά που πήρε η Ζωζώ Νταλμάς για το γεγονός ότι μπήκε το πορτραίτο της στο πακέτο, λέγεται ότι τα έδωσε στον Ερυθρό Σταυρό», σε περιοδεία της στην Αιθιοπία μοίρασε χρήματα στους φτωχούς, βάπτισε πολλά παιδιά και πάντρεψε πολλούς, δ) στην αξιοποίηση των χρημάτων που της έδωσε ο πρίγκιπας της Αλεξάνδρειας, αναφερόμαστε στην προηγούμενη παράγραφο κ.λπ. κ.λπ. 

Στο βιβλίο παρεμβάλλονται εμβόλιμα του κειμένου 49 φωτογραφίες από τη ζωή της Νταλμάς και κυρίως από παραστάσεις της, αλλά και έγγραφα, δημοσιεύματα, θεατρικά προγράμματα, καθώς και φωτό από προσωπικότητες που συναναστράφηκε κ.ά.

Πρόκειται για ένα συναρπαστικό βιβλίο. Οφείλουμε ευχαριστίες στον θαυμάσιο ηθοποιό, σκηνοθέτη και πεζογράφο Βασίλη Κολοβό, στο οποίον αξίζουν πολλά συγχαρητήρια, αλλά και στον εκδότη Δημήτριο Κ. Σταμούλη για το υπέροχο εκδοτικό αποτέλεσμα.