Μαξίμ Γκόρκι – Αντόν Τσέχωφ: Αλληλογραφία

9.Αvτόν Τσέχωφ προς Μαξίμ Γκόρκι

Γιάλτα, 9 του Γενάρη 1899

Σήμερα, Αλεξέι Μαξίμοβιτς, σας έστειλα τη φωτογραφία μου· την έχει τραβήξει ένας ερασιτέχνης, άνθρωπος σκοτεινός και λιγόλογος. Έχω το βλέμμα μου προσηλωμένο σ’ έναν τοίχο που πέφτει απάνω του το φως του ήλιου, γι’ αυτό και μισοκλείνω τα μάτια μου. Συγχωρείστε με, δεν έχω καμιά καλύτερη να σας στείλω.

Όσο για τα βιβλία μου, θέλω από καιρό να σας τα στείλω, αλλά με κρατάει η σκέψη ότι φέτος λογαριάζουν να εκδώσουν άπαντα τα διηγήματά μου σε μία συλλογή, οπότε είναι προτιμότερο να σας στείλω αυτή την έκδοση, με τις διορθώσεις, τις προσθήκες και τις συμπληρώσεις της.

Μα τι παιχνίδι μού παίζετε, λοιπόν; Το γράμμα σας σχετικά με τη Ζιζv, καθώς και η επιστολή του Ποσέ φτάσανε όταν είχα ήδη δεχθεί να δημοσιεύσει το όνομά μου το Πρίντσιπ. Είχε έρθει να με δει η M.Ι Βοντοβόζοβα, έλαβα στο μεταξύ κι ένα γράμμα από τον Στρούβε, κι’ έτσι δέχτηκα χωρίς να διστάσω στιγμή.

Δεν έχω τίποτα έτοιμο. Ό,τι είχα, το μοίρασα ήδη εδώ κι εκεί, κι ό,τι έχω στα σκαριά, το’ χω υποσχεθεί σε άλλους. Είμαι Ουκρανός και, επομένως, φριχτά οκνηρός. Γράφετε ότι είμαι αυστηρός. Δεν είμαι αυστηρός, ράθυμος είμαι· περνάω τον καιρό μου κάνοντας περιπάτους και σφυρίζοντας.

Στείλτε μου κι εσείς το πορτρέτο σας. Η παρομοίωσή σας με τη λοκομοτίβα, τις ράγες και το πέσιμό σας στο χώμα με τα μούτρα, είναι πολύ πετυχημένη, αλλά δεν είναι δίκαιη. Δε βουλιάζουμε στο χώμα επειδή γράφουμε· αντίθετα, γράφουμε γιατί βαλτώνουμε και δεν μπορούμε πια να ξεφύγουμε.

Δε θα έρθετε στην Κριμαία; Αν είστε άρρωστος (λένε ότι έχει προσβληθεί ένα σας πνευμόνι), θα σας φροντίσουμε εδώ.

Σας σφίγγω πολύ θερμά το χέρι. Θα στείλω και στον Ποσέ μια λεπτομερή απάντηση για το θέμα της Ζιζv.

Δικός σας, Αντόν Τσέχωφ 

Ο Βερεσάγιεφ έχει ταλέντο, είναι όμως άξεστος· κι απ’ ό,τι φαίνεται, μάλλον εσκεμμένα. Το ύφος αυτό δεν εξυπηρετεί καμιά χρησιμότητα· είναι άξεστος επειδή έτσι το θέλει. Αλλά βέβαια, είναι μακράν πιο ταλαντούχος και πιο ενδιαφέρων από τον Τσίρικωφ.

10.Μαξίμ Γκόρκι προς Αντόν Τσέχωφ

Νίζνι Νόβγκοροντ 

τέλος Γενάρη ή Φλεβάρη του 1899

Ευχαριστώ για τη φωτογραφία σας, Αντόν Πάβλοβιτς. Ιδού και η δική μου, μαζί με το γιο μου Μαξίμοκ, ένα φιλόσοφο 18 μηνών. Είναι το καλύτερο τερτίπι που μου σκάρωσε η ζωή! Κι εσάς, η δική σας ζωή σάς κάνει τέτοιες εκπλήξεις; Το εύχομαι!

Ευχαριστώ και πάλι για την υπόσχεσή σας να μου στείλετε τα βιβλία σας. Μόνο σας παρακαλώ, μην το αμελήσετε!

Είναι λαμπρή η ιδέα σας να εκδώσετε άπαντα τα διηγήματά σας σε ενιαίο τόμο. Την βρίσκω έξυπνη κίνηση, γιατί θα αναγκάσει τους κριτικούς να εξηγηθούν επιτέλους με το κοινό και v’ αλλάξουν την άποψή τους.

Επειδή είμαι περισσότερο αναγνώστης παρά συγγραφέας, ξέρω ότι, μολονότι σας διαβάζουνε όπως δεν έχουν διαβάσει μέχρι τώρα κανέναν -και αναφέρομαι ασφαλώς στο πλήθος των αντιτύπων των βιβλίων σας- εξακολουθούν, καθώς φαίνεται, να μη σας καταλαβαίνουν.

Εξέδωσε μια μέρα κάποιος την «ετυμηγορία» στο αναγνωστικό κοινό ότι ο Τσέχωφ «γράφει με ψυχραιμία» τάχα, και το κοινό, που τεμπελιάζει όπως πάντα να βάλει το μυαλό του να δουλέψει και ανίκανο να σχηματίσει δική του άποψη, έκανε την κρίση αυτή πιστεύω του- πανευτυχές που κάποιος του είχε υποδείξει πώς να σας διαβάζει. Αυτός είναι κι ο λόγος που διαβάζει κανείς τα διηγήματά σας χωρίς τη δέουσα προσοχή· κι ενώ όλοι εκθειάζουν τη φόρμα των διηγημάτων σας, δεν ακούνε ούτε την ψυχή ούτε τη φωνή τους.

Εάν, όμως, εκδοθεί μια πλήρης συλλογή των διηγημάτων σας, θα τύχει υποχρεωτικά πολύ διαφορετικής υποδοχής. Και θα πάρω την πένα μου κι εγώ, ο ταπεινός σας υπηρέτης, και θα γράψω σαν άλλος Λεμαίτρ· θα καταγράψω τις εντυπώσεις μου, θα μιλήσω για τη γλώσσα που χρησιμοποιείτε, για την τέχνη με την οποία καταυγάζετε καθένα από τα διηγήματά σας και για το νόημα που τους προσδίδετε, όπως εγώ το αισθάνομαι. Θα το θέλατε;

Είναι αλήθεια ότι έχει προσβληθεί το ένα μου πνευμόνι, αλλά δεν είναι κάτι σοβαρό· μια χαρά ζεις στο Νίζνι με κάτι τέτοιο. Να έρθω να σας επισκεφθώ, λέτε; Θα το ήθελα πάρα πολύ, αλλά ένας καταιγισμός εξελίξεων δε μου επιτρέπει να φύγω.

Τρέχω να προλάβω το ταχυδρομείο. 

Σας εύχομαι υγεία.

Δικός σας, Αλεξέι Πέσκωφ

Πηγή: Μαξίμ Γκόρκι – Αντόν Τσέχωφ: Αλληλογραφία, εκδ. Printa, σελ. 52-55