Η ζωή εν τάφω (προσδοκούμε ανάσταση ονείρων)

Η ζωή εν τάφω κατετέθης, Χριστέ, και αγγέλων στρατιαί εξεπλήττοντο, συγκατάβασιν δοξάζουσαι την σην. Ἡ ζωὴ ἐν τάφῳ κατετέθης Χριστέ, καὶ θανάτῳ σου τὸν θάνατον ὤλεσας, καὶ ἐπήγασας τῷ κόσμῳ, τὴν ζωήν.

Με αυτό τον τρόπο ξεκινούν τα εγκώμια της μεγάλης Παρασκευής, στην εξόδιο ακολουθία του επιταφίου. Την πρώτη στάση έχουν τραγουδήσει ο Μανώλης Μητσιάς με τον Ξυλούρη (αλλά και ο Γιώργος Νταλάρας και η Γλυκερία), καλλιτέχνες που με τον ένα ή τον κλπ τρόπο έχουν επαφή με το αριστερό κίνημα. Η ίδια η θυσία της μεγάλης εβδομάδας, η θυσία του θεού και όχι ενός ανθρώπου, γοητεύει όσους αγωνίζονται ενάντια στην εκμετάλλευση και την αδικία. Ο ίδιος ο επιτάφιος είναι μια πορεία ενάντια στους ισχυρούς, μια πορεία ενάντια στο σωματικό αλλά και τον πνευματικό θάνατο. 

Ἄξιόν ἐστι, μεγαλύνειν σε τὸν Ζωοδότην, τὸν ἐν τῷ Σταυρῷ τὰς χεῖρας ἐκτείναντα, καὶ συντρίψαντα τὸ κράτος τοῦ ἐχθροῦ. Άξιον εστί μεγαλύνειν σε των πάντων κτίστην· τοις σοις γαρ παθήμασιν έχομεν την απάθειαν, ρυσθέντες της φθοράς.

Άξιος λοιπόν δεν είναι αυτός που ζει, αυτός που σκύβει το κεφάλι αλλά αυτός που αγωνίζεται, αυτός που δε φοβάται να πεθάνει αν ο θάνατός του σημαίνει τη σωτηρία της κοινωνίας. Έχει σημασία πως (σε αντίθεση με τα έθιμα) η πομπή του επιταφίου δε στρέφεται κυρίως εναντίον των Εβραίων αλλά εναντίον της εξουσίας και κυρίως εναντίον της απάθειας. 

Ἡ Ζωὴ θανάτῳ, θαῦμα! Πῶς ὁμιλεῖ; Πῶς θανάτῳ καταργεῖται ὁ θάνατος; ἐκ θανόντος πῶς πηγάζει δὲ ζωή;

Ο Χριστός ζει μέσα από το θάνατό του στον σταυρό, αυτό που πεθαίνει είναι η αδιαφορία και η πρόσδεση άνευ όρων στον υλικό κόσμο. Αυτός είναι και ο τελευταίος πειρασμός. Ο διάβολος ουσιαστικά παρουσιάζει μια ζωή ενός βολεμένου κυρ Παντελή. Και ανακουφισμένος ο Χριστός στο ευαγγέλιο και στην όμορφη απόδοση του Νίκου Καζαντζάκη, πεθαίνει. Το τετέλεσται είναι η κραυγή ενάντια στο συμβιβασμό. 

Μετὰ τῶν κακούργων, ὡς κακοῦργος Χριστέ, ἐλογίσθης δικαιῶν ἡμᾶς ἅπαντας, κακουργίας τοῦ ἀρχαίου πτερνιστοῦ.

Αυτό ήταν και το έγκλημα του Χριστού, αυτό είναι και η πεμπτουσία της εβδομάδας των παθών. Ο Χριστός δε θυσιάστηκε γενικά και αόριστα, η σταύρωση ήταν η κατάληξη της εναντίωσης στο ιερατείο, στην τυπολατρία και στην υποκρισία. Αυτές είναι και οι βάσεις του πρώιμου χριστιανισμού, αυτός είναι και ο λόγος που αγκαλιάστηκε από δούλους, από υποτελείς και από επαναστάτες από τη ρωμαϊκή αυτοκρατορία έως τη μεσαιωνική Ευρώπη και τη σύγχρονη Λατινική Αμερική. 

Ρήγνυται ναοῦ, καταπέτασμα τῇ σῇ Σταυρώσει, κρύπτουσι φωστῆρες Λόγε τὸ φῶς, σου κρυβέντος τοῦ ἡλίου ὑπὸ γῆν.

Αυτό που τελικά σχίζεται είναι ο συμβιβασμός και ο εγκλωβισμός της πίστης, κάθε πίστης, σε κουτάκια και κανόνες, είναι η υπεροψία των εχόντων εξουσία η οποία μοιάζει να είναι αθάνατη. Μια εξουσία που δυστυχώς δεν τελειώνει με το ιερατείο της Ιουδαίας, αλλά ανασταίνεται και αυτή σε κάθε καταπιεστή ανά τις εποχές. Ακόμα και στις τωρινές εορταστικές εκδηλώσεις, όπου πίσω από τον επιτάφιο γίνεται διαγωνισμός του καλύτερου Φαρισαίου, από πολιτικά στελέχη και κυρ Παντελήδες που στην καλύτερη έχουν ως πρότυπο έναν πουλημένο επανάσταση (Ιούδας) και στη χειρότερη τον ίδιο τον διάβολο.  Οι εξουσίες στήνουν μνημεία στις εξεγέρσεις του χτες, και πολυβόλα στις εξεγέρσεις του σήμερα, όπως ανέφερε ένα παλιό σύνθημα. 

Ὢ φρικτὸν καὶ ξένον, θέαμα Θεοῦ Λόγε! πῶς γῆ σε συγκαλύπτει;

Και εδώ καταλήγει το ερώτημα: πώς είναι δυνατόν η γη να συγκρατεί θαμμένα τόσα όνειρα όσο η υποκρισία και η αδικία περπατά πάνω της; Πώς οι ίδιοι μπορούμε να θάβουμε τόσο εύκολα τα όνειρά μας; Ίσως αυτό είναι και μια καλή ευχή. Μέχρι την ανάσταση νεκρών να πετύχουμε μια ανάσταση ονείρων (ανάσταση ζωντανών έλεγε ο Τζιμάκος). 

Πάνος Χριστοδούλου,Βιοπαθολόγος/Εργαστηριακός Ιατρός, Ιατρός Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Ιατρικής, MSc Διοίκησης Μονάδων Υγείας, MSc Διατροφής, Τροφίμων και Μικροβιώματος, Υποψήφιος Διδάκτορας Ιατρικής Πανεπιστημίου Πατρών, PGCert Διαχείρισης κρίσεων στη δημόσια υγεία και ανθρωπιστικής απάντησης

Φωτογραφία: Konstantinos Tsakalidis / SOOC