Μίλτος Κλωνιζάκης: Η ψήφος στο ΚΚΕ δεν είναι χαμένη, γιατί κατατίθεται στους αγώνες!

Η Κατιούσα συνομιλεί, εν όψει των επικείμενων εθνικών εκλογών, με τον Μιλτιάδη Κλωνιζάκη, υποψήφιο του ΚΚΕ στην Περιφερειακή Ενότητα Χανίων. Η συζήτηση επεκτείνεται σε μια σειρά επίκαιρα ζητήματα: από τα προβλήματα της ελληνικής επαρχίας και το αφήγημα-μύθος της “ευημερούσας Κρήτης”, μέχρι τον Αλέκο Παναγούλη και τους καθημερινούς ήρωες της εποχής μας. Αλλά το πιο ενδιαφέρον είναι ότι δείχνει πώς χτίζεται στην πράξη η συμπόρευση και οι συμμαχίες, όταν υπάρχουν βασικές, στρατηγικές συμφωνίες και συστράτευση στον αγώνα να αλλάξει ο κόσμος και να σηκωθεί ο κόσμος από τον καναπέ του, για να γίνει πρωταγωνιστής στη δική του ζωή. Ενάντια στο καθεστώς και το… “καφεστώς”, όπως θα έλεγε και ο συνεντευξιαζόμενος.

Τα υπόλοιπα μπορείτε να τα δείτε αναλυτικά στη συζήτηση που ακολουθεί και αξίζει να διαβάσετε ως το τέλος.

-Ποιοι λόγοι σε έκαναν να συμπορευτείς με το ΚΚΕ;

Είναι η δεύτερη συμμετοχή μου στο ψηφοδέλτιο του ΚΚΕ -η πρώτη ήταν το ’19. Την τριετία 2012-2015 ήμουν στον ΣΥΡΙΖΑ, υποψήφιος βουλευτής του, αλλά αποχώρησα μετά τον συμβιβασμό. Την τετραετία από το ’15 ως το ’19, προσπάθησα να αναστοχαστώ κάποια πράγματα. Σε αυτό το πλαίσιο, παρακολούθησα τη στάση του ΚΚΕ συνολικά και τους λόγους που αρνήθηκε να μπει σε μια κυβέρνηση, καθώς και τη στάση του σε δύο βασικά ζητήματα. Το πρώτο ήταν το δημοψήφισμα, όπου το ΚΚΕ έβγαλε το δικό του ψηφοδέλτιο, ενώ ο ΓΓ είπε στη Βουλή ότι στην ουσία ο λαός καλείται να διαλέξει μεταξύ Σκύλλας και Χάρυβδης. Το δεύτερο ήταν η Νατοϊκή συμφωνία των Πρεσπών, όπου είπε πως η ουσία δεν είναι το όνομα, αλλά μια σειρά παράγοντες που ανάλογα με τις συγκυρίες μπορεί να δημιουργήσουν πρόβλημα στη χώρα. Συνυπολόγισα την υπεύθυνη στάση του τα προηγούμενα χρόνια στα εργασιακά, το ασφαλιστικό κτλ. Παρακολουθώ το ΚΚΕ από όταν ήμουν 15 χρονών και το υπολήπτομαι. Όταν μου έγινε η πρόταση της ΤΕ Χανίων, αρχικά να κάνω δήλωση στήριξης στις ευρωεκλογές και τον Ιούνιο να συμμετέχω στο ψηφοδέλτιο, δέχτηκα χωρίς δεύτερες σκέψεις.

-Ποια πολιτικά συμπεράσματα βγήκαν τα τελευταία χρόνια, από την κρίση του ’08 μέχρι σήμερα;

-Η κοινωνία πρέπει να ξεκαθαρίσει ένα βασικό ζήτημα. Εφόσον δέχεται το πλαίσιο της ΕΕ, αυτό συνεπάγεται κάποιες υποχρεώσεις, και αυτές διαμορφώνονται από συγκεκριμένους κύκλους που εξυπηρετούν τα μονοπωλιακά συμφέροντα. Φάνηκε περίτρανα στην περίπτωση της Καϊλή πώς καθορίζει το lobbying τις ευρωπαϊκές πολιτικές. Δεύτερο βασικό σημείο είναι το ζήτημα του ΝΑΤΟ, όπου η Ελλάδα είναι μέσα με τα μπούνια. Πότε μας έχει βοηθήσει όμως; Το ΝΑΤΟ είναι ένας μηχανισμός πολέμου. Το αποτέλεσμα είναι η ολοένα μεγαλύτερη εμπλοκή και αφαίμαξη της χώρας, όχι για την υπεράσπιση των εθνικών συμφερόντων, αλλά για να γίνουμε ο καλός εταίρος σε διάφορες “ειρηνευτικές” νατοϊκές αποστολές ανά τον κόσμο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η περιοδεία των Τούρκων στο Αγαθονήσι, ενώ ο ελληνικός στόλος ήταν σε ασκήσεις του ΝΑΤΟ στον Ειρηνικό και τα F16 σε νατοϊκές ασκήσεις στη Βαλτική…
Αποδείχτηκε επίσης πως το αφήγημα του ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορεί να εφαρμοστεί σε αυτό το πλαίσιο. Δε γίνεται! Τα πλαίσια και η κατεύθυνση μιας καπιταλιστικής οικονομίας είναι καθορισμένα και συγκεκριμένα, πρέπει να το χωνέψουμε. Αν λοιπόν το δεχόμαστε σαν κοινωνία, καλώς. Υπάρχει όμως και ένας άλλος δρόμος, ικανός να δώσει πραγματικά τον πλούτο σε αυτόν που τον παράγει, σε πλήρη αντίθεση με το παραπάνω πλαίσιο.

-Ποιους κινδύνους γεννά η συμμετοχή της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ;

-Με βάση τις συμφωνίες ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ, όλη η χώρα είναι μια νατοϊκή ζώνη! Κάθε ελληνικό στρατόπεδο είναι σε ετοιμότητα για να υπηρετήσει τις ανάγκες του ΝΑΤΟ. Την περίοδο της όξυνσης του πολέμου στην Ουκρανία, η Ρωσία δε δίστασε να δηλώσει πως ενδέχεται να πλήξει στρατηγικούς νατοϊκούς στόχους στην Ανατολική Μεσόγειο -δηλαδή και τις ελληνικές βάσεις. Πρέπει να αναλογιστούμε κάποια στιγμή: τελικά τι μας προσφέρει το ΝΑΤΟ; Το 1/3 της Κύπρου είναι υπό κατοχή, από μια χώρα-εταίρο στο ΝΑΤΟ. Κι έχει ειπωθεί πολλές φορές ότι αν συμβεί κάτι, θα είμαστε μόνοι μας. Συνεπώς, τι μας διασφαλίζει το ΝΑΤΟ, ειδικά εδώ στα Χανιά;

-Είναι χειρότερη η ΝΔ που υποστηρίζει ανοιχτά την αντιλαϊκή πολιτική της ή ο ΣΥΡΙΖΑ και η διγλωσσία του;

-Και οι δυο τους -μαζί με το ΠΑΣΟΚ- είναι στην ίδια πλευρά, με κοινό πρόγραμμα και άξονες την ΕΕ, το ΝΑΤΟ κτλ. Σίγουρα τα κόμματα διαφέρουν, αλλά σε δευτερεύοντα ζητήματα. Στα καίρια που καθορίζουν τη ζωή μας, την καθημερινότητα και το μέλλον μας, έχουν κοινή στόχευση, παρά τις επιμέρους διαφοροποιήσεις τους. Κι αυτός είναι ένας βασικός λόγος που θεωρούμε εμπαιγμό την προσέγγιση του ΣΥΡΙΖΑ για μια “προοδευτική διακυβέρνηση”, καθώς εξυπηρετεί την ίδια πολιτική.

-Τι απαντάς σε όσους λένε να φύγει ο Μητσοτάκης;

-Δεν έχει σημασία το πρόσωπο, αλλά η πολιτική που εκφράζει ο συγκεκριμένος χώρος. Είτε βγει ο Μητσοτάκης, είτε ο Τσίπρας, ο Ανδρουλάκης ή κάποιο άλλο πρόσωπο από μια μεταξύ τους συνεργασία, η πολιτική τους είναι καθορισμένη.

-Πώς απαντάς στη λογική της χαμένης ψήφου; Τι μπορεί να πετύχει μια άνοδος του ΚΚΕ;

-Η ψήφος στο ΚΚΕ δεν είναι χαμένη, γιατί την επόμενη μέρα των εκλογών, κατατίθεται στους αγώνες. Κι οι αγώνες αυτοί έχουν δώσει κάποιες ανάσες στην κοινωνία, έστω σε αυτό το σύστημα. Χαρακτηριστικά παραδείγματα οι λιμενεργάτες της Cosco, οι συλλογικές συμβάσεις στην Efood, στους οικοδόμους. Το ΚΚΕ πιέζει επίσης να υλοποιηθεί το σχέδιο των εργαζόμενων για βιώσιμη και ανοιχτή ΛΑΡΚΟ. Πρέπει να υπάρχει μια δύναμη που να γίνει ανάχωμα για αυτά που έρχονται, που είναι πολύ χειρότερα από αυτά που ζούμε. Πώς θα μας φαινόταν, πχ ως προοπτική για το νερό, η εικόνα της Λατινικής Αμερικής, όπου πήγαιναν αγρότες να μαζέψουν το νερό της βροχής και οι μπράβοι των εταιριών έσπαγαν τις γούρνες; Το ιδανικό θα ήταν να μας ψήφιζε ο κόσμος και να πηγαίναμε στο 45%, που θα σήμαινε επανάσταση συνειδήσεων. Αλλά έστω σε αυτήν τη συγκυρία, είναι πολύ σημαντικό να δώσουμε δύναμη σε ένα κόμμα που θα είναι ανάχωμα. Δεν είναι χαμένη ψήφος!

-Γιατί ένας κόσμος, που βλέπει το ΚΚΕ με συμπάθεια, διστάζει να κάνει το βήμα στην κάλπη;

-Το ΚΚΕ λέει δύσκολα πράγματα. Και αυτή είναι η βασική του διαφορά με τον ΣΥΡΙΖΑ, που υποσχόταν λύσεις μες στην Ευρωζώνη και την ΕΕ. Ο κόσμος πρέπει να πάρει την πείρα των τελευταίων χρόνων -δε λέω πολύ πίσω- και να σκεφτεί πως αυτά που ακούγονταν όμορφα και ωραία, δεν είναι υλοποιήσιμα. Το ΚΚΕ λέει δύσκολα πράγματα, για αυτό δυσκολεύεται η κοινωνία να το ψηφίσει. Αλλά την ίδια στιγμή -και εδώ είναι η αντίφαση-, το θεωρεί το πιο αξιόπιστο κόμμα.

–Να πούμε πιο συγκεκριμένα για τη ΛΑΡΚΟ…

-Σε μια χώρα που είναι πλούσια σε λιγνίτη, που θα μπορούσε να παράγει φτηνή ενέργεια, χωρίς κόστος για τον λαό, αξιοποιώντας τη γεωθερμία και τα υδροηλεκτρικά έργα, είναι τραγικό να οδηγεί το σύστημα τον τομέα της ενέργειας στην… “πράσινη ανάπτυξη”. Η ΛΑΡΚΟ επεξεργάζεται το νικέλιο και το κοβάλτιο, που είναι βασικό συστατικό για τις μπαταρίες αποθήκευσης, τα φωτοβολταϊκά κτλ. Έχει κατατεθεί συγκεκριμένη πρόταση για το πώς μπορεί να εξυγιανθεί, να είναι ανοιχτή, βιώσιμη, και σύντομα κερδοφόρα, προς όφελος της κοινωνίας προφανώς. Αυτή την εταιρία το κράτος θέλει να την πουλήσει στους ιδιώτες, έναντι πινακίου φακής, όπως ξεπούλησε και τον χρυσό. Ακόμα και με όρους πράσινης ενέργειας, είναι δυνατόν εν έτει 2023 και εν μέσω της 4ης βιομηχανικής επανάστασης, να μην υπάρχει τρόπος να δημιουργήσουμε εργοστάσια επεξεργασίας του λιγνίτη, που να είναι φιλικά στο περιβάλλον; Αυτό είναι αντιφατικό…

–Ποια είναι τα βασικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι Χανιώτες;

-Είναι ο Βόρειος οδικός άξονας, που επηρεάζει όλη την Κρήτη. Το κομμάτι του πρωτογενούς τομέα, όπου πρέπει να δοθούν λύσεις, μετά την αποτυχία του συνεταιριστικού μοντέλου -με τους συγκεκριμένους όρους που λειτουργούσε. Ο δημόσιος τομέας υπολειτουργεί, με υποστελεχωμένες υπηρεσίες και ελάχιστους πόρους για τις αρμοδιότητες που μετέφερε ο Καλλικράτης στους δήμους -κάτι που φαίνεται πολύ έντονα στην εκπαίδευση. Υπάρχει οξυμένο πρόβλημα με το Air-BnB, όπου πολύς κόσμος δεν μπορεί να βρει σπίτι, και κάποιοι αναγκάζονται να φύγουν με την πρώτη ευκαιρία. Υπάρχουν ζητήματα χώρων, πρασίνου, αθλητικών εγκαταστάσεων κτλ. Τα ειδικά προβλήματα των Χανίων δεν ξεφεύγουν από τη γενική εικόνα, σε κάθε επαρχιακή πόλη της περιφέρειας.

Τα χρόνια περνάνε, αλλά λύσεις δε βρίσκονται -ή έχουν συγκεκριμένη κατεύθυνση. Δίνεται πχ μονομερώς βάρος στον τουρισμό. Μες στην πανδημία άνοιξε μια συζήτηση για εναλλακτικές μορφές ανάπτυξης, αλλά τελείωσε μόλις άνοιξαν τα ξενοδοχεία. Είμαστε σε ένα νομό με προοπτικές στρατηγικής ανάπτυξης, που θα μπορούσε να προσφέρει καλύτερο εισόδημα και συνθήκες ζωής στους πολίτες, με βάση τον πρωτογενή τομέα. Πρέπει να εξετάσουμε γιατί ρημάζει η ύπαιθρος, όπου δεν υπάρχουν βασικές υποδομές. Το κράτος δεν παρέχει κίνητρα για γεννήσεις παιδιών, τα χωριά ερημώνουν και όλοι πάνε στις πόλεις. Σε λίγα χρόνια, θα έχουμε τα αστικά κέντρα, μια ενδοχώρα με μηδενικό πληθυσμό και μόλις κάποιες λίγες τουριστικές περιοχές με πληθυσμό.

–Τι θα μπορούσε να γίνει για να αλλάξει αυτή η κατάσταση;

-Θα μπορούσαμε να ξεκινήσουμε από το πιο απλό. Τα παλιά σχολεία να γίνουν Κέντρα Πολιτισμού και δραστηριοτήτων. Να δίνουν τη δυνατότητα σε μια οικογένεια να μείνει στο χωριό και να παρέχει πράγματα στα παιδιά -πχ εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας, που θα έπρεπε να γίνεται σε μεγάλο βαθμό και μες στο σχολείο. Μέσα από την επανάχρηση κάποιων ετοιμόρροπων κτιρίων να δημιουργηθούν πόλοι δράσεων που να δίνουν κίνητρα στην οικογένεια να μείνει. Στην υγεία, θα έπρεπε να αναπτυχθεί ένα πλέγμα Κέντρων Υγείας, για να μην είναι ο καθένας υποχρεωμένος να πηγαίνει στον γιατρό της πόλης. Λέω δυο βασικά ζητήματα, που δεν τα συναντάμε μόνο τώρα, προεκλογικά.

-Τα Χανιά και η Κρήτη είναι μια περιοχή που ζει στην ευμάρεια; Ή μήπως κλονίστηκε με την κρίση αυτό το αφήγημα;

-Σίγουρα δε νιώσαμε την κρίση που βίωσαν άλλες περιοχές, όπως η Ήπειρος και η Μακεδονία. Είχαμε άλλους τομείς της οικονομίας, που θεωρητικά έδιναν εισόδημα. Αλλά ο κορονοϊός δημιούργησε έντονο πρόβλημα, σε μια περιοχή που είναι στραμμένη κυρίως στον τουρισμό. Πολύς κόσμος έμεινε χωρίς δουλειά και ζούσε με επιδόματα, και φάνηκαν πολλά προβλήματα δομικού τύπου. Επομένως η ψαλίδα έχει κλείσει σημαντικά. Ίσως σε σχέση με άλλες περιοχές, να είναι καλύτερη η κατάσταση. Αλλά αυτό είναι σχετικό. Αν δουλεύεις 10 και 12 ώρες για 600 ευρώ, τότε δεν καλύπτεις τις πραγματικές σου ανάγκες. Το κόστος ζωής, με την ενεργειακή κρίση και τις ανατιμήσεις σε βασικά προϊόντα, έχει τριπλασιαστεί. Κι αυτό παρασύρει μια σειρά πράγματα. Παραπονιούνται ότι δε βρίσκουν κόσμο να δουλέψει στα ξενοδοχεία. Με τι όρους; Σε συνθήκες γαλέρας; Τα ξενοδοχεία έχουν χτιστεί με τον δικό μας ιδρώτα. Στην κατανομή των φορολογικών εσόδων όμως, μόλις το 5% προέρχεται από αυτούς που κατέχουν το 95% του πλούτου. Τα ξενοδοχεία αξιοποιούν αναπτυξιακούς νόμους και προγράμματα δημόσιων επενδύσεων, από τα λεφτά των φορολογούμενων.

-Πιστεύεις ότι στην περίοδο του κορονοϊού, έγιναν άσκοπες σπατάλες από τα κρατικά ταμεία;

-Στην ουσία, όλη η πολιτική με τα κουπόνια ήταν ένα κουλούρι την ημέρα, για τα μάτια του κόσμου. Κατανοώ πως ένας κόσμος έχει ανάγκη αυτά τα επιδόματα, αλλά το πρόβλημα μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε, μόνο αλλάζοντας αυτό το πλαίσιο, όταν πάρουν τον πλούτο εκείνοι που τον παράγουν -όσο κοινότυπο και αν ακούγεται.

-Κρητική λεβεντιά με βάσεις στη Σούδα, γίνεται;

-Τελευταία υπάρχει μια κάμψη του κινήματος. Υπάρχει γενικά στους Έλληνες μια στάση μοιρολατρίας. Δεν είναι απλώς μια νατοϊκή βάση – ορμητήριο για “λευκές αποστολές”, αλλά εκχώρηση της εθνικής μας ανεξαρτησίας. Απ’ την περίοδο των Οθωμανών, με τις 400 στάσεις στην Κρήτη, ως την Κατοχή, που υποδεχτήκαμε τους Γερμανούς με μαδέρια και κατσόνες, η κρητική λεβεντιά ήταν πάντα συνυφασμένη με το ανεξαρτησιακό πνεύμα και τους αγώνες του λαού. Τώρα ακούς να σου λένε πως οι βάσεις “αφήνουν λεφτά στον τόπο”. Έχουν εκφυλιστεί οι συνειδήσεις, ιδίως μετά τη δεκαετία του ’80, με το εύκολο χρήμα, όπου χάθηκε το στοιχείο της αλληλεγγύης και του αγώνα. Η λογική του βολέματος και της ατομικής λύσης έχει τέτοιες προεκτάσεις. Μετά τη μεταπολίτευση διαμορφώνονται δυστυχώς κάποιες γενιές με νοοτροπία “καλώς τα ναυτάκια τα ζουμπουρλούδικα”.

-Πώς ήταν οι κινητοποιήσεις για τα Τέμπη στα Χανιά;

-Ήταν πιο έντονες ακόμα και από τις κινητοποιήσεις του 2010. Είχαμε μαζική συμμετοχή σε όλη την Ελλάδα από κόσμο που έκανε το θέμα αυτό δικό του, σκεφτόταν ότι θα μπορούσε να ήταν στη θέση των θυμάτων, προβληματίστηκε για μια σειρά πράγματα, συνειδητοποίησε πως επηρεάζουν τη ζωή του οι ιδιωτικοποιήσεις. Αυτό θεωρώ πως θα αποτυπωθεί και στις επικείμενες εκλογές.

-Πιστεύεις ότι μπορεί το ΚΚΕ να εκλέξει έναν βουλευτή στον νομό;

-Ο Μανώλης Συντυχάκης, βουλευτής Ηρακλείου του ΚΚΕ, κατέθεσε γύρω στις 1.000 επερωτήσεις για θέματα του νομού μας. Αυτό είναι καρπός της δουλειάς της τοπικής Τομεακής Επιτροπής. Αλλά δε θα ήταν καλύτερα τα πράγματα, αν είχαμε έναν βουλευτή Χανίων; Θεωρώ πως το αντιλαμβάνεται αυτό ο κόσμος  και αισιοδοξώ πως θα μας δώσει αυτή τη δυνατότητα, τουλάχιστον στις πρώτες εκλογές, με τη δυναμική που έχουμε.

-Πιστεύεις πως το ΚΚΕ θα πιεστεί σε πιθανές δεύτερες εκλογές;

-Σίγουρα, αλλά όχι στο βαθμό που έγινε το ’12. Πλέον υπάρχει η εμπειρία από τη διακυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ και τον ρόλο του ως αντιπολίτευση μετά το ’19. Αν υπάρξουν απώλειες, θεωρώ πως θα είναι οι λιγότερες δυνατές.

-Τι απαντάς σε όσους λένε πως το ΚΚΕ δε θέλει να κυβερνήσει;

-Ένα κόμμα που αξιοποιεί όλες τις δυνατότητες, καταθέτει επερωτήσεις και προτάσεις νόμου στο κοινοβούλιο, θέλει να κυβερνήσει ή όχι; Το ΚΚΕ είναι το μόνο κόμμα που έχει απαντήσεις στα προβλήματα του σήμερα, έχει κυβερνητικό πρόγραμμα σε άλλη βάση, και ο λαός μπορεί να το επιλέξει ανά πάσα στιγμή, μπορεί να αποκρούσει τον φόβο που καλλιεργεί το σύστημα. Το ΚΚΕ έχει θέληση να κυβερνήσει και φαίνεται στις συγκεκριμένες παρεμβάσεις του, στη Βουλή και την Τοπική Διοίκηση. Αν δε θέλαμε να κυβερνήσουμε, θα ήμασταν κάπου αλλού και δε θα μιλούσαμε. Γι’ αυτό και το Κομμουνιστικό Κόμμα είναι μες στις πρώτες επιλογές των ερωτώμενων, σε κάθε δημοσκόπηση.

-Είναι εφικτός και υλοποιήσιμος ένας δρόμος εκτός ΕΕ;

-Γιατί όχι; Η Ελλάδα έχει παραγωγικές δυνατότητες, ο πρωτογενής τομέας μπορεί να καλύψει την εσωτερική κατανάλωση. Το ’81 που μπήκε η χώρα στην ΕΟΚ, είχε ένα πλαίσιο εισαγωγών και εξαγωγών. Συνεπώς υπάρχει η οικονομική δυνατότητα για μια νέα συνθήκη, προς όφελος της κοινωνίας. Μια χώρα με απίστευτο ορυκτό πλούτο, που με έναν άλλο σχεδιασμό, θα μπορούσε να έχει βαριά βιομηχανία. Μπορεί όχι μόνο να καλύψει τις ανάγκες της αλλά να κάνει και εξαγωγές.

-Μπορεί κάποιος θρήσκος να συμπορευτεί με το ΚΚΕ;

-Γιατί όχι; Πιστεύω πως ο κομμουνισμός και ο χριστιανισμός έχουν κοινά προτάγματα: κοινωνική δικαιοσύνη, αλληλεγγύη, αγάπη και εμπιστοσύνη ως βασικές αρχές. Οι αντιφάσεις στη στάση της Εκκλησίας δεν αναιρούν το δικαίωμα του χριστιανού στον αγώνα. Στο ΕΑΜ, κάθε λόχος είχε έναν ιερέα. Σημαντικές προσωπικότητες της εκκλησίας στρατεύτηκαν την περίοδο της Κατοχής με το ΕΑΜ και υπέστησαν διώξεις μεταπολεμικά. Δεν υπάρχει αντίφαση, στην ουσία είναι βίοι παράλληλοι.

-Αν ήσουν υποψήφιος σε άλλο κόμμα, θα είχες περισσότερες προσωπικές ψήφους;

-Είχα πολλές προσωπικές ψήφους ως υποψήφιος άλλου κόμματος. Αλλά στο ΚΚΕ δεν ασχολούμαστε με τον εαυτό μας. Παλεύουμε από ένα μετερίζι που δημιουργεί όραμα και προοπτική. Δεν αφορά τα προσωπικά αξιώματα, αλλά το να σηκωθούμε από τον καναπέ για να αλλάξουμε τις συνθήκες ζωής μας. Αυτή τη στιγμή δεν παλεύω για τον εαυτό μου, παλεύω για τα παιδιά μου!

-Αποτελεί εναλλακτική η πρόταση του ΜέΡΑ25;

-Το ΜέΡΑ25 προσπαθεί να επαναφέρει το αφήγημα του 2015, που αποδείχτηκε στην πράξη ανέφικτο. Τα πράγματα είναι απλά: εντός της ΕΕ, δεν υπάρχουν περιθώρια για κάτι διαφορετικό, για ένα είδος καπιταλισμού με… “ανθρώπινο πρόσωπο”. Ούτε καν για τις κατακτήσεις που είχαμε μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ’90, ακριβώς γιατί τότε υπήρχε ένα αντίβαρο -με τα καλά του και τα κακά του, και υπήρχαν κάποιες παροχές, για να μην ξεσηκωθούν οι κοινωνίες σε έναν άλλο δρόμο.

-Τι έχεις κρατήσει από το πέρασμά σου από την ΕΔΗΝ;

-Καταρχάς, έχω κρατήσει καλές φιλίες. Μπορεί να μην ήμασταν πολλά μέλη, αλλά υπήρχε πλούτος ιδεών και μια αντίληψη να σηκωθούμε από τον καναπέ, ενάντια στο… “καφεστώς” -όπως λέγαμε σε ένα πανό μας. Ήταν χρόνια που δεν ξεχνάω. Έχω ακολουθήσει άλλη πορεία από τα παιδιά της ΕΔΗΝ, κρατάω όμως τα θετικά, που είναι πολύ περισσότερα.

-Βγαίνουν σήμερα ήρωες σαν τον Παναγούλη ή ζούμε αντιηρωικούς καιρούς;

-Ο Παναγούλης έδρασε σε συγκεκριμένο πλαίσιο, με έναν ορατό εχθρό: τη δικτατορία. Μια μικρή ομάδα, με πολλά κότσια, προσπάθησε να ανατρέψει τη δικτατορία με σφεντόνες. Ο Παναγούλης ξεκίνησε παριστάνοντας τον τρελό, γιατί δεν μπορούσε να υπηρετεί τον στρατό μιας δικτατορίας, βρήκε τους παλιούς του συντρόφους από τα φοιτητικά χρόνια -όπως ήταν ο μακαρίτης ο πατέρας μου, ο θείος μου κ.ά. Σήμερα ίσως μας φαίνεται τρελό ότι τα έβαλε όχι με όλο το καθεστώς, αλλά με τον δικτάτορα. Θεωρούσε ωστόσο ότι χτυπώντας το κεφάλι της χούντας, μπορούσε να φέρει τη δημοκρατία στη χώρα. Ήταν απόφαση ζωής για όσους συμμετείχαν.

-Και θανάτου.

-Όλοι σχεδόν προέρχονταν από τον χώρο του Κέντρου, ριζοσπαστικοποιήθηκαν με τα Ιουλιανά, με ένα φοιτητικό κίνημα που διεκδικούσε 15% για την παιδεία και είχε ως πρόταγμα το 1-1-4. Ίσως αυτά φαίνονται δεδομένα, αλλά στις εποχές της σκληρής Δεξιάς, έπρεπε να παλέψουν για να τα κατακτήσουν. Είχαν κεντρώο υπόβαθρο, αλλά έκαναν μια υπέρβαση. Επιχείρησαν κάτι που δεν ξέρω αν εμείς σήμερα, στην ησυχία του καφέ μας, θα αντέχαμε να το κάνουμε, σε μια αντίστοιχη περίπτωση. Περιμένοντας την πρόταση του εισαγγελέα, ο πατέρας μου φιλοσόφησε τη ζωή του -καθώς υπήρχε έντονη φημολογία πως θα καταδικάζονταν σε εκτέλεση- και συνειδητοποίησε πως η απόσταση μεταξύ ζωής και θανάτου είναι ένα “τσαφ” που κάνει η σφαίρα και σε τελειώνει. Ήταν μια μεγάλη απόφαση, για έναν νέο 28 χρονών, να έχει επίγνωση των συνεπειών, χωρίς να έχει καν ένα αριστερό υπόβαθρο με διώξεις, εμφύλιο και αντάρτικο στα βουνά. Ήταν προσωπικές υπερβάσεις κάποιων ανθρώπων.

Στο σήμερα, τώρα, είναι θετικό ότι βλέπουμε πχ στα Τέμπη τη νεολαία να βγαίνει στους δρόμους. Ίσως ζούμε σε διαφορετικές περιόδους, δε θα έλεγα αντιηρωικές. Ίσως σε αντίστοιχες συνθήκες να βγουν οι ήρωες του σήμερα. Σήμερα ήρωας μπορεί να είναι ένας άνθρωπος που παλεύει να ζήσει την οικογένεια, να δώσει εφόδια στα παιδιά του, αυτοί είναι οι ήρωες του σήμερα. Και από αυτούς βγήκαν, άλλωστε, και οι ήρωες του παρελθόντος.

–Θα ήθελες να σχολιάσεις την επιλογή του Στάθη Παναγούλη να συστρατευτεί με το κυβερνών κόμμα;

-Είναι δύσκολη ερώτηση. Ο Στάθης υπήρξε ήρωας, σε αντίστοιχες συνθήκες. Η πολιτική του πορεία έχει αντιφάσεις. Αλλά κάποιες φορές προσπαθούμε να κρατήσουμε για έναν άνθρωπο την εικόνα που έχουμε. Μου είναι δύσκολο να απαντήσω. Κρατάω την εικόνα ενός ανθρώπου που σε νεαρή ηλικία παραλίγο να δώσει τη ζωή του για να συζητάμε εμείς εδώ, σε ένα καθεστώς αστικής δημοκρατίας -έστω-, με τον όποιο βαθμό ελευθερίας μας δίνει.

–Πιστεύεις ότι έχουμε δημοκρατία στην Ελλάδα;

-Έχουμε δημοκρατία, με την έννοια ότι δεν έχουμε χωροφύλακες να μας παρακολουθούν, δεν κινδυνεύουμε να βρεθούμε αύριο το πρωί σε ξερονήσια. Αλλά αν το αφήσουμε και δεν επιδιώκουμε συνεχώς περισσότερη δημοκρατία, μπορεί να γυρίσει μπούμερανγκ και να χάσουμε αυτά που θεωρούμε δεδομένα. Οι δημοκρατικές ελευθερίες καταπατούνται έμμεσα ή άμεσα. Όταν συγκροτούν πανεπιστημιακή αστυνομία και ένα καθεστώς παρακολουθήσεων, σίγουρα κάτι δεν πάει καλά.

-Τι κλίμα βλέπεις στις περιοδείες;

-Έχοντας την εμπειρία των εκλογών του ’19, ως υποψήφιος, είμαι συγκρατημένα αισιόδοξος. Ο κόσμος ακούει, προβληματίζεται με όσα του λέμε και θέλει δουλειά από εμάς και ώθηση, για να κάνει το επόμενο βήμα και να στηρίξει το ΚΚΕ.

–Ποιοι είναι οι συσχετισμοί στον κλάδο των μηχανικών;

-Κεντρικά στο ΤΕΕ, προηγούνται κατά σειρά οι παρατάξεις της ΝΔ, του ΠΑΣΟΚ και του ΣΥΡΙΖΑ, ενώ η Πανεπιστημονική είναι τέταρτη δύναμη. Κι είναι αντιφατικό, γιατί ως κλάδος έχουμε βιώσει πολλά την τελευταία 15ετία. Είχαμε την κατάργηση των ελάχιστων αμοιβών για την έγκριση οικοδομικών αδειών. Το μεγάλο σοκ της περικοπής του αφορολόγητου, που υπήρχε ως το ’10. Μια νομοθεσία που άλλαζε συνεχώς και προσωπικά με έκανε να αισθάνομαι όχι Πολιτικός Μηχανικός που ασχολούμαι με την επιστήμη μου, αλλά… νομομηχανικός. Είχαμε το ασφαλιστικό και ένα βιώσιμο ταμείο με απίστευτα αποθεματικά να μπαίνει στο κούρεμα του PSI επί Βενιζέλου μια ωραία πρωία και μετά στον μεγάλο κουβά του ΕΦΚΑ. Έχουμε το πλαίσιο των επαγγελματικών δικαιωμάτων που δεν έχει ξεκαθαριστεί, με συνέπεια οι απόφοιτοι των παλιών ΤΕΙ να βγαίνουν στην ουσία χωρίς δικαιώματα. Είναι συνεπώς αντιφατικό, με τόσα προβλήματα, να ενισχύονται οι δυνάμεις του συστημικού μπλοκ.

-Την Ακρωτηρίου την λες με το παλιό ή με το καινούριο της όνομα (Μητσοτάκη);

-Με το παλιό! Όπως λέμε εξάλλου “Δημοκρατίας” αντί για Παπανδρέου. Δε λέμε “Λεωφόρος Καραμανλή”, αλλά Λεωφόρος Σούδας.

-Θα τελειώσει φέτος το πρωτάθλημα; Και πώς θα τελειώσουμε με όλη αυτή την καφρίλα;

-Θα τελειώσει, αλλά το θέμα είναι πώς. Η καφρίλα φυτρώνει εκεί που βρίσκει κατάλληλο έδαφος. Κι αυτό δεν είναι ξέχωρο από όσα βιώνει μια κοινωνία. Όσοι βρίσκουν στο γήπεδο ένα πεδίο εκτόνωσης για ό,τι συμβαίνει γύρω μας, είναι εύκολο να παρασυρθούν από μεγαλοπαράγοντες, που δεν αγαπούν το ποδόσφαιρο, αλλά αναλαμβάνουν για να ασκούν πιέσεις για το δικό τους συμφέρον. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν η Αγγλία της δεκαετίας του ’80, όπου η όξυνση του περιβόητου χουλιγκανισμού οφειλόταν στην πολιτική της Θάτσερ, που είχε οδηγήσει ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας στη φτώχια και την ανεργία, να αναζητεί την εκτόνωση στο γήπεδο.

-Ευχαριστούμε πολύ για τη συνέντευξη.

-Εγώ ευχαριστώ. Καλούς αγώνες να έχουμε.

*Υγ: Ευχαριστούμε τον Φραγκίσκο Λαγωνικάκη – (Poe Χανιά) για τη βοήθειά του, για να γίνει η συνέντευξη