«Η Φουντάνα» – Σύμβολο του αγώνα του επαναστατικού κινήματος στη Χίο, την περίοδο της ένοπλης ταξικής σύγκρουσης 1946-1949

Η «Φουντάνα»1  του σπιτιού του Ζαννή  Αθηναίου στου Παντελάκη στο Βροντάδο έμελλε  να γίνει το σύμβολο του αγώνα του επαναστατικού κινήματος στο νησί της Χίου, την περίοδο της ένοπλης ταξικής σύγκρουσης 1946-1949. 

Μια απόφαση ζωής, με πυξίδα τη δημιουργία μιας νέας Ελλάδας του Σοσιαλισμού και της κοινωνικής δικαιοσύνης και αλληλεγγύης που πήραν οι αντάρτες του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας στην παγχιακή συνδιάσκεψη της Περιφερειακής Επιτροπής Χίου του ΚΚΕ στις 29 Αυγούστου 1947, στο σπιτάκι που βρίσκεται στην πρώτη στροφή του Αίπους, μετά τον Άγιο Μακάριο, και η οικογένεια του Ζαννή Αθηναίου να δημιουργήσουν και να εγκαταστήσουν  το τυπογραφείο του ΔΣΕ στο σπίτι τους, για την προβολή των δίκιων του λαού έπαιρνε σάρκα και οστά.

Το  εγχείρημα αυτό κλήθηκαν να υλοποιήσουν ο Μιχάλης Βατάκης, φιλόλογος – δημοσιογράφος, απ’ το Θολό-ποτάμι, ο  τυπογράφος – «Συρματένιος» Φώτης Αγγουλές και ο μηχανικός – μαχητής της ΟΠΛΑ- Γιάννης Τράτσης απ’ την Κυδιάντα, εν μέσω Λευκής Τρομοκρατίας , που μάτωνε το ρημαγμένο τόπο και «άπλωνε» σε κάθε κοινωνική διαδικασία τη βία και την τρομοκρατία, εμποδίζοντας κάθε δημιουργική –συλλογική  δράση που καλλιεργούνταν απ’  τις «αδελφότητες» της Εθνικής Αλληλεγγύης, με πρωτοπόρους τους «Συρματένιους» αγωνιστές. 

Το βιβλίο « Η ΦΟΥΝΤΑΝΑ» έμελλε να αποτελέσει ιστορικό πόνημα, μετά το θάνατο του Επονίτη Παντελή Ι.  Σκούφαλου και με εργαλείο τη συνέντευξη που είχε δώσει στο Νίκο Γ. Χούλη,  όπου παρουσιάζονται  πτυχές της παράνομης μεταφοράς του χειροκίνητου τυπογραφείου και των τυπογραφικών στοιχείων, αλλά και της προσφοράς αυτής της Δρακογενιάς, στον αγώνα για την ενεργή συμμετοχή της εργαζόμενης νεολαίας  ενάντια στην κοινωνική αδικία, τη διαφθορά και την αλλοτρίωση  της συνείδησης απ’ την  αστική εξουσία.

Μια συνέντευξη που παρουσιάζει με ζωντανό –πηγαίο τρόπο την αποφασιστικότητα και την πίστη, μιας ολόκληρης γενιάς, που σημάδεψε τη μεταπολεμική Ελλάδα,  με τη θέληση της  και με όπλο τα ιδανικά και τις αξίες που καλλιεργήθηκαν  στα χρόνια της δικτατορίας Μεταξά και της Ναζιστικής κατοχής και  που ήθελε να σηκώσει το ανάστημά της, για να φέρει το λαό στο ύψος των ελπίδων και των ονείρων των ανθρώπων, να δημιουργήσει ένα νέο κοινωνικό σύστημα, που στηριζόταν στο δημιουργό ΑΝΘΡΩΠΟ – ΕΡΓΑΤΗ, όπου θα απολάμβανε τους καρπούς των δημιουργημάτων του.

Η δημιουργική σκέψη και πρωτοβουλία του Νίκου Γ. Χούλη  έγινε η αφορμή  να διαμορφωθεί μια συλλογική προσπάθεια, που θα παρουσίαζε πτυχές του αγώνα του ΔΣΕ.

Εκείνης  της γενιάς, που πήρε το δρόμο της προσφυγιάς προς τη Μέση Ανατολή το 1941 και αποτέλεσε τη μαγιά του Ελληνικού στρατού. Γενιά που πολέμησε τη σιδερόφραχτη στρατιά του Ρόμελ στην Αφρική ή επάνδρωσε τον ελληνικό στόλο, που τσάκισε τις Γερμανικές νηοπομπές στη Μεσόγειο, φτάνοντας μέχρι και τον Ινδικό ωκεανό γράφοντας λαμπρές σελίδες προσφοράς και ηρωισμού  στον αντιχιτλερικό αγώνα του Ελληνικού λαού. 

  Σ’ αυτή την προσπάθεια  σημαντική ήταν η συμβολή:

–Του  ιστορικού Κώστα  Ζαφείρη, που πραγματεύεται το ρόλο που διαδραμάτισαν ο «ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΣ» όργανο  του Συνασπισμού των κομμάτων του ΕΑΜ   και του «ΕΜΠΡΟΣ» όργανο της Περιφερειακής Επιτροπής  Χίου του ΚΚΕ στο πλευρό του εργαζόμενου λαού και της ανάδειξης των πολιτικών ζητημάτων που έφερνε στο επίκεντρο  της καθημερινότητας, η μεταπολεμική πολιτική πραγματικότητα όπως της εργασίας, της πείνας, της στέγης, της μόρφωσης και της δημοκρατίας. 

–Του απόγονου της οικογένειας Αθηναίου -Μιχάλη Πιππίδη– των αγωνιστών (Λευτέρη, Ειρήνης  και Σωτήρη), αλλά και  του «Συρματένιου» Γιάννη Πιππίδη, που δίνει στην ιστορική  μνήμη τη σημαντική  προσφορά, του ΕΑΜ και της ΕΠΟΝ,  σε δίσεκτους καιρούς, όπου η κρατική και παρακρατική βία σάρωνε τη ζωή του νησιού. 

  Αλλά και την πρωτοβουλία  του Φώτη Αγγουλέ, να πάει   να συγχαρεί την οικογένεια – του πεντάχρονου  μικρού μαθητή του 1ου Δημοτικού σχολείου  Χίου  Ξενοφώντα Πιππίδη (μετέπειτα  αείμνηστου δικηγόρου),που είχε το ανάστημα, να ανεβεί απρόσκλητος , να απαγγείλει – την 25η Μαρτίου 1964- με στεντόρεια φωνή τη:

 «Στοιχειωμένη νύχτα»

Πάνω αφ’ του σπιτιού τη στέγη, μ’ ένα καύκαλο μωρού,

πεθαμένου από την πείνα , φτιάχνει η Φρίκη μια μπουρού,

και φυσά και ζωντανεύει των πνιγμένων τις λαχτάρες,

τα’ αγκομαχητά των γέρων, των μανάδων τις κατάρες

και φυσά κι από τη νύχτα, που την έθαψε το χιόνι, 

πιότερο η ψυχή  της Φρίκης τους αλαλαγμούς παγώνει.

…

Τί καταραμένη νύχτα…Στοίχειωσε κι η πόλη λες,

Και στα ρημαγμένα σπίτια με τις άνανθες αυλές

τα στοιχειά γλεντοκοπώντας, κρουταλούν τις πόρτες τους,

σαν φασίστες που περνούνε και χτυπούν τις μπότες τους.2 

Ένα ποίημα, ορισμό της κατοχικής φρίκης, του Φώτη, που του είχε μάθει ο πατέρας του – ως πράξη δικαίωσης για τους εφιαλτικούς μήνες της διαβίωσης τους στη σκοτεινή  «Φουντάνα», αλλά και της πολύτιμης προσφοράς της Επονίτισσας  Ειρήνης Αθηναίου-Πιππίδη, να τους τροφοδοτεί με τα απαραίτητα πράγματα.

–Του Γιάννη  Α.  Ζωφού, που καταθέτει μια άγνωστη πτυχή της αποφασιστικότητας και της θυμοσοφίας του Αγγουλέ, που όταν τον συνέλαβε ο μοίραρχος Παντελίδης στις 30 Μάρτη του 1948, στη Φουντάνα, ζήτησε να συναντήσει το σιδερά Λοίζο, που κάθε πρωί τον καλημέριζε, χτυπώντας  το αμόνι του, δίνοντας τους το μήνυμα ότι ξεκινούσε μια νέα μέρα δημιουργίας.

–Του Μάρκου Σκούφαλου, που παρουσιάζει πτυχές της προσωπικότητας του Επονίτη Παντελή Σκούφαλου, του κλωστοϋφαντουργού, στα αργαλειά της εποχής του, αλλά και πραματευτή στα χωριά της Β. Χίου, που τράβηξε το  δύσκολο δρόμο της προσφοράς, στη Γερμανό- κρατούμενη Χίο, για τη λευτεριά του λαού, αλλά και της προκοπής του σε μια λαό-κρατούμενη Ελλάδα. 

–Του Γιώργη Η. Αμπαζή, ,που τεκμηριώνει με ιστορικά στοιχεία τη σημαντική απόφαση της Παγχιακής συνδιάσκεψης του ΚΚΕ, να δημιουργήσει παράνομο τυπογραφείο, για να κρατήσει ανοιχτό το δίαυλο επικοινωνίας και ενημέρωσης του βασανισμένου λαού, απ’ τους  Άγγλους και ντόπιους προστάτες, που συνέχιζαν  τη ληστρική πολιτική τους σε βάρος του. 

Τη διαδρομή της  παράνομης μεταφοράς του χειροκίνητου τυπογραφείου και των τυπογραφικών στοιχείων, από του Εαμίτες και Επονίτες  απ’ το Φραγκοβούνι μέχρι το Βροντάδο. Τις συνθήκες δράσης των παράνομων τυπογράφων και τη σύλληψη των  Βατάκη- Αγγουλέ. Τέλος παρουσιάζει την ανεύρεσή του και τη διαφύλαξή του απ’ τον τραπεζικό Παναγιώτη Καλαμπόκη, μέχρι και την παράδοσή του στο Κομμουνιστικό Κόμμα, που -σήμερα-  κοσμεί τη συλλογή ιστορικών κειμηλίων του, στον Περισσό.

Ένα μικρό ιστορικό πόνημα, με μικρές αλλά γεμάτες μηνύματα ιστορίες, μια γενιάς που αγωνίσθηκε για το λαό και τα δικαιώματά του, μια γενιάς που τάχθηκε στη σωστή πλευρά της ιστορίας, που κράτησε ζωντανή τη δάδα της ανθρώπινης σκέψης, που δημιούργησε και καλλιέργησε την ανάγκη να πορευτεί ο λαός, σε σύγκρουση με τα συμφέροντα μιας χούφτας πλουτοκρατών, που λυμαίνονται μέχρι και σήμερα, τον παραγόμενο κοινωνικό πλούτο.

Μιας γενιάς, που μέσα απ’ τη σκέψη του πνευματικού εκφραστή της Φώτη Αγγουλέ διατράνωσε:

«Μην καρτεράτε να λυγίσουμε

μήτε για μια στιγμή,

μηδ’ όσο στην κακοκαιριά

λυγάει στο κυπαρίσσι.

Έχουμε τη ζωή πολύ

πάρα πολύ αγαπήσει.»3  

Παραπομπές:

1.Εγκιβωτισμένη δεξαμενή νερού, για τη συγκέντρωση  βρόχινου νερού στα νησιά.

2.Γιώργος Σιδέρης, «ΦΩΤΗΣ ΑΓΓΟΥΛΕΣ», Μελέτη, Πέμπτη έκδοση, Μοχλός 1992, σελ.108.

3.Γιώργος Σιδέρης, «ΦΩΤΗΣ ΑΓΓΟΥΛΕΣ», Μελέτη, Πέμπτη έκδοση, Μοχλός 1992, σελ.191

Γιώργης Η. Αμπαζής

          Δάσκαλος