Το βιβλίο της χρονιάς που πέρασε – Οι συνεργάτες της Κατιούσα διάβασαν και προτείνουν

Το βιβλίο είναι σύντροφος παντός καιρού, κι όχι απλά μια καλή λύση για τις γιορτές. Έτσι κι εμείς προτείνουμε σήμερα μερικά βιβλία που ξεχωρίσαμε μες στη χρονιά που πέρασε κι αφορούν είτε καινούριους τίτλους που βγήκαν μες στο 2017, είτε παλιότερους που διαβάσαμε τώρα και συνιστούμε στους αναγνώστες μας, εξηγώντας παράληλλα το σκεπτικό της επιλογής.

Καλή ανάγνωση -της ανάρτησης και όχι μόνο.

***

Μπάμπης Καββαδίας

«Αμερικανική Τριλογία», του Φίλιπ Ροθ («Αμερικανικό Ειδύλλιο», «Παντρεύτηκα έναν κομμουνιστή», «Ανθρώπινο Στίγμα»), εκδόσεις Πόλις

Το πολιτισμικό σοκ που προκάλεσε η εκλογή Τραμπ στο αξίωμα του Προέδρου των ΗΠΑ ανάγκασε κάποιο κόσμο να ενδοσκοπήσει, να αναζητήσει έργα τέχνης από το παρελθόν που με τον έναν ή τον άλλον τρόπο προειδοποιούσαν για το φαινόμενο που εξελίσσεται σήμερα, να προβληματιστεί που δεν μπόρεσε να τα ερμηνεύσει σωστά και να προετοιμαστεί καλύτερα να το αποκρούσει.

«Να δεις ξανά το Σαλό, του Παζολίνι. Τη Νεμπράσκα, του Πέιν. Να ξαναδιαβάσεις οπωσδήποτε την Αμερικανική Τριλογία, του Φίλιπ Ροθ!»

Τα βιβλία που αποτελούν αυτή την τριλογία μπορούν να σταθούν και να διαβαστούν το καθένα μόνο του, με τους δικούς του ήρωες και την δικιά του υπόθεση. Τα συνδέει όμως το ότι ψυχογραφούν την κοινωνία της ισχυρότερης χώρας του πλανήτη, ειδικά απ’ τη σκοπιά των καλλιεργημένων και κοινωνικά ευαίσθητων μελών της που δεν αντιμετώπισαν ποτέ κάποιο ιδιαίτερο πρόβλημα επιβίωσης.

Τα αδιέξοδα και οι αντιφάσεις διαφόρων στιγμών ευμάρειας, με την Αμερική να απαιτεί από τους ανθρώπους της να δείχνουν πως «νικάνε». Ξύνοντας όμως την επιφάνεια, ο Ροθ μας δείχνει πως μόνο νικητές δεν είναι οι ήρωες που παρελαύνουν στις σελίδες του.

***

Ελένη Γερασιμίδου

Χριστουγεννιάτικα Διηγήματα – Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης

Προτείνω του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη τα “Χριστουγεννιάτικα Διηγήματα” και γενικά τα έργα του αξεπέραστου “φτωχούλη του θεού” που η αξία τους θα μένει ανεξίτηλη στο χρόνο αγγίζοντας τις καρδιές όλων μας.

***

Δύσκολες Νύχτες

Ο Μικρός Νικόλας σε νέες περιπέτειες – Ρενέ Γκοσινί-Ζαν Ζακ Σενπέ (Εκδόσεις Σύγχρονοι Ορίζοντες)

Ογδόντα ανέκδοτες ως τότε ιστορίες που εκδόθηκαν μετά το θάνατο του Γκοσινί με πρωτοβουλία της κόρης του Άννας. Είτε ανήκετε παιδιόθεν στους φανατικούς φίλους του Νικόλα και της παρέας του και θέλετε να εμπλουτίσετε τη συλλογή σας ή να μυήσετε τα παιδιά σας, είτε γίνατε πρόσφατα θαυμαστές του, όπως εγώ, το βιβλίο αυτό έχει να προσφέρει κάτι σε όλους. Είναι από τις σπάνιες περιπτώσεις που η τετριμμένη ένδειξη “Για μικρά και μεγάλα παιδιά” αποτυπώνει τόσο πιστά την πραγματικότητα. Για να είμαι ειλικρινής, νιώθω μάλλον τυχερή για την “όψιμη” επαφή μου με τον κόσμο του μικρού Νικόλα. Οι απλές, καθημερινές ιστορίες από μια εποχή που έχει πια εν πολλοίς παρέλθει σε ό,τι αφορά τα εξωτερικά της χαρακτηριστικά (πχ. κυριαρχία της πυρηνικής οικογένειας με τον πατέρα-κουβαλητή και τη μαμά νοικοκυρά) δεν αποτελούν παρά τον καμβά για να εκτυλιχθεί, με τη βοήθεια των πάντα χαρακτηριστικών σκίτσων του Σενπέ, η βαθιά ανθρώπινη, γλυκόπικρη, ενίοτε ελαφρά ειρωνική, αλλά ποτέ σαρκαστική ματιά του δημιουργού πάνω στην παιδική ηλικία, τη φιλία και τις οικογενειακές σχέσεις. Το χαμόγελο προκύπτει αβίαστα από την παιδική αφέλεια του ήρωα, η οποία δεν είναι παρά η πίστη στο καλό που ενυπάρχει στους ανθρώπους και την οποία οι περισσότεροι θα θέλαμε στιγμές-στιγμές να ανακτήσουμε. Εξίσου αβίαστα προκύπτει και η συγκίνηση, όταν πίσω από ανώδυνες περιγραφές και ατάκες του ήρωα, αχνοφαίνεται η συνεχής απομυθοποίηση του κόσμου των μεγάλων, και ιδίως των γονέων, που συνδέεται αναπόφευκτα με τη μακρά διαδικασία ενηλικίωσής μας. Απομυθοποίηση που ποτέ δεν φτάνει στον κυνισμό, αλλά συνυπάρχει με τα πιο γνήσια ανθρώπινα συναισθήματα και τον ατόφιο ενθουσιασμό, που χρωματίζει και τις πιο γκρίζες πλευρές της καθημερινότητας. Ο Μικρός Νικόλας δεν είναι απλά το αρχέτυπο του παιδιού που ήμασταν κάποτε, ούτε μια συλλογή διασκεδαστικών ιστοριών για κάθε ηλικία, είναι μια πραγματική ευκαιρία για στοχασμό πάνω στα απλά που συγκροτούν κάθε τι όμορφο και οδυνηρό ταυτόχρονα από τη γέννηση ως την τελευτή μας.

***

Χρήστος Αιγάλεω

“1917-2017, Εμείς Αρχίσαμε… ο πάγος έσπασε… ο δρόμος χαράχτηκε… 100 χρόνια Οκτωβριανή Επανάσταση” – Συλλογικό (Εκδόσεις ΚΨΜ)

***

Nek

“Ο Τσε για το κράτος και την επανάσταση” – Δ. Καλτσώνης (Εκδόσεις Τόπος)

Ραφαήλ Μπελενιώτης

«Η ονειρική ζωή του Σουχάνοφ» – Olga Grushin, Εκδόσεις Πάπυρος

Είναι το πρώτο μυθιστόρημα της Olga Grushin.  Απέσπασε πολλά βραβεία και μεταφράστικε σε διάφορες γλώσσες.

Για πολλά χρόνια, ο Ανατόλι Σουχάνοφ, ο πρωταγωνιστής, προσανατολίζει τη σοβιετική τέχνη μακριά από τις διεφθαρμένες επιδράσεις της Δύσης. Λογοκρίνει καλλιτέχνες και καταδικάζει κινήματα που υπηρετούν τον καπιταλισμό και τις αξίες του, με τις ευχές του κόμματος και της γραφειοκρατίας.  Ως κριτικός τέχνης απέκτησε την αμέριστη αποδοχή των συντρόφων του, την ασφάλεια της θέσης ενός ανώτερου κρατικού υπαλλήλου (bless) και μια ευτυχισμένη (;) οικογενειακή ζωή.

Ο Σουχάνοφ έχει ξεχάσει πως κάποτε ήταν ένας ταλαντούχος πρωτοποριακός ζωγράφος. Παλιότερα δημιουργούσε τέχνη, έπειτα τη λογοκρίνει αυστηρά. Απωθημένες εικόνες και μνήμες έρχονται να ταράξουν τα θεμέλια της επιτυχημένης ζωής του μαζί με τις πολιτικές εξελίξεις στην Ρωσία. Κινήματα και νεανικά όνειρα διαφιλονικούν με την κομματική και ασφαλή, γερασμένη και γκρίζα  ζωή.

Ο τέλειος κόσμος και η ονειρική ζωή του Σουχάνοφ κλονίζονται. Αν δεν είστε εγκόσμιοι θρήσκοι, θα το λατρέψετε.

***

Παναγιώτης Μανιάτης

Το Υπουργείο του Τρόμου; – Αλόιζ Λόρεντζ, Εκδόσεις Τόπος

Ο Παναγιώτης Μανιάτης σας προτείνει το Υπουργείο του Τρόμου; (εκδ. Τόπος, 2008) του Αλόιζ Λόρεντζ, προτρέποντας σας να αγνοήσετε το πλασάρισμα του βιβλίου στην ελληνική έκδοση, το Αντί Προλόγου του Φώτη Κουβέλη (!!!???) και ως ένα βαθμό το εκτενές και αυτοβιογραφικό εισαγωγικό σημείωμα του μεταφραστή.

Ο συγγραφέας γεννήθηκε το 1939 στην πόλη Τρεντσίν της Σλοβακίας. Αποφοίτησε από τη Στρατιωτική Ακαδημία «Αντόνιν Ζαποτότσκι», στο Μπρνο, με ειδίκευση στη Ραδιοανίχνευση. Ύστερα, για ένα διάστημα, υπηρέτησε στις Ένοπλες Δυνάμεις και το 1970 αποσπάστηκε στο Ομοσπονδιακό Υπουργείο Εσωτερικών. Οι μεταπτυχιακές του σπουδές αφιερώθηκαν στην Κυβερνητική.

Το 1977 διοικούσε την Ειδική Διεύθυνση για τις κρυπτογραφικές υπηρεσίες, το 1981 τη διοίκηση του Σώματος Εθνικής Ασφάλειας Πρωτεύουσας Μπρατισλάβας και Δυτικής Σλοβακίας και το 1985 βρέθηκε στη θέση του πρώτου αναπληρωτή υπουργού Εσωτερικών. Πίσω του έχει τρεις συλλήψεις, έντεκα μήνες προφυλάκισης και καταδίκες.

Μέσα από μια τεχνοκρατική προσέγγιση καταθέτει την μαρτυρία του για τα γεγονότα του 1989 και για άλλες όψεις της Τσεχοσλοβάκικης ζωής.

***

Μαρία Παρέντη

“Ο νεκρός δολοφονήθηκε” – Έρη Ρίτσου (Εκδόσεις Κέδρος)

Το 2017 ήταν μια χρονιά τρομακτικά γρήγορη και γεμάτη πολιτικές εξελίξεις. Παρά τον περιορισμένο χρόνο για ανάγνωση -μακρινή από αυτή των επαγγελματικών υποχρεώσεων- δεν αφήνω ποτέ τα βιβλία του έτους παραπονεμένα.

Μέσα στο χρόνο που πέρασε λοιπόν, ξεχώρισα αρκετά βιβλία, μα αυτό που με σημάδεψε και στη κυριολεξία το σκέφτομαι ακόμη ήταν το αστυνομικό μυθιστόρημα της Έρης Ρίτσου, Ο νεκρός δολοφονήθηκε, από τις εκδόσεις Κέδρος παρότι το βιβλίο εκδόθηκε το 2016!

Πρόκειται στην πραγματικότητα για μια πολιτικοκοινωνική διαμαρτυρία, παρά για μια αστυνομική ιστορία. Η Ελλάδα στα χρόνια της κρίσης, οι ευθύνες των κυβερνόντων, οι ψεύτικες υποσχέσεις, το φλέγον ζήτημα του φασισμού, το προσφυγικό, μα και η εικόνα της Ελλάδας στα χρόνια της κρίσης θίγονται τεχνηέντως από την συγγραφέα, την ίδια στιγμή που ο αναγνώστης πολεμά να ακολουθήσει το νήμα της ιστορίας και να εξιχνιάσει ένα τρομερό μυστήριο.

Το πτώμα ενός άνδρα εντοπίζεται σε ένα νησί. Η μικρή κοινωνία θορυβείται! Στο στήθος του είναι χαραγμένος ένας αγκυλωτός σταυρός και στην τσέπη του δυο σημειώματα. Ο νεκρός είναι ένας παιδόφιλος καθηγητής της περιοχής, γνωστός για τις φασιστικές του θέσεις.

Η Μαρία Γεωργίου, μια νεαρή αστυνομικός , θα κληθεί να αναλάβει τη λύση του μυστηριώδους εγκλήματος.

Σε όλη τη διάρκεια της ανάγνωσης έχεις την αίσθηση ότι παρακολουθείς κινηματογραφικό έργο. Οι διάλογοι χαρακτηρίζουν το βιβλίο, οι ήρωες είναι άνθρωποι οικείοι και νομίζεις πως τους ακούς και τους βλέπεις.

Σας το συστήνω ανεπιφύλακτα, επισημαίνοντας δύο πράγματα: Αν το πιάσετε στα χέρια σας δεν θα μπορείτε να το αφήσετε, για αυτό φροντίστε να μην έχετε κάποια υποχρέωση που σας περιμένει πριν ξεκινήσετε την ανάγνωση και αγοράστε παράλληλα το Κάτι κρέμεται εκεί ψηλα, που κυκλοφόρησε το 2017 με ηρωίδα επίσης την Μαρία Γεωργίου, η οποία κάτι μου λέει πως θα μας γίνει απαραίτητη! Το έχω ήδη στο κομοδίνο μου!

Καλή χρονιά!

***

Σφυροδρέπανος

Το “Στρατόπεδο του Χαϊδαριού” – Θέμος Κορνάρος (εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή)

Η πρόσφατη ταινία του Βούλγαρη ξανάνοιξε τη συζήτηση για το Ναπολέοντα Σουκατζίδη, τους 200 της Καισαριανής και την ηρωική μάχη που έδιναν κάθε μέρα με το θάνατο και τον κατακτητή οι κρατούμενοι στο ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης του Χαϊδαρίου. Αν κάποιοι συγκινήθηκαν και ενθουσιάστηκαν με το “Τελευταίο Σημείωμα”, είναι σίγουρο πως θα συγκλονιστούν από τις περιγραφές και τη δυνατό ρεαλισμό του Θέμου Κορνάρου. Αν κάποιοι απογοητεύτηκαν από την ταινία του Βούλγαρη, εδώ θα βρουν πιθανότατα όλα τα στοιχεία που τους έλειψαν στο “Τελευταίο Σημείωμα”.

Άμεσες περιγραφές, χωρίς εξιδανικεύσεις, λυρικές, ρεαλιστικές, χωρίς πομπώδεις ύμνους κι εύκολους συναισθηματισμούς, που αποτυπώνουν μοναδικά τις αντιφάσεις, τη μάχη για τη ζωή, για αξιοπρέπεια, την τελευταία μάχη των 200 της Καισαριανής, τον άφταστο ηρωισμό τους, αλλά και αυτούς που βούλιαζαν στη μικροπρέπειά τους, τη σημασία του συλλογικού αγώνα ακόμα και μες στις φυλακές. Ένα πολύ δυνατό έργο, που συγκινεί τον αναγνώστη αλλά του μιλάει πρωτίστως στο μυαλό, στη συνείδησή του.

***

Νίκος Πουρναράς / Οικοδόμος

«Εγώ είμαι ο Νάκος ο Μπελλής, καμάρι της Ομβριακής…» -Συλλογικό (εκδ. Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 2017)

Ανάμεσα σε σημαντικές εκδόσεις του 2017, ξεχώρισα αυτή της Σύγχρονης Εποχής, για τον καπετάνιο του ΕΛΑΣ και Ταγματάρχη του ΔΣΕ, Νάκο Μπελλή.

Ο Μπελλής αποτελεί ατόφιο παράδειγμα λαογέννητου αγωνιστή που υπόταξε το κύρος, τις ικανότητες και τα προτερήματά του στον κοινό αγώνα, παραμερίζοντας το εγώ για χάρη του εμείς. Ασυμβίβαστος με το άδικο, ο Μπελλής, ως καπετάνιος του δικού του καπετανάτου, χτυπούσε τους καταχτητές και τους προδότες και στήριζε όσους είχαν ανάγκη. Η άμεση προσαρμογή του και η πειθαρχεία που επέδειξε ως απλός στρατιώτης στις ανάγκες του οργανωμένου αγώνα (μετά τη συνάντησή του με τον Άρη Βελουχιώτη), αναδεικνύει τη δύναμη των ιδεών να βγάζουν από τον άνθρωπο τα καλύτερα στοιχεία του και να αξιοποιούνται για το λαϊκό όφελος και συμφέρον.

Από το ενημερωτικό του εκδοτικού:

«Ο Νάκος (Γιάννης) Μπελλής σε όλο το διάβα της ζωής του υπήρξε ένας αγωνιστής που όχι μόνο δε συμβιβάστηκε ποτέ με το άδικο, αλλά και συγκρούστηκε με αυτό. Η συνείδησή του μπολιάστηκε με τα πανανθρώπινα ιδανικά του σοσιαλισμού-κομμουνισμού κι έτσι μπήκε στην υπηρεσία του λαού του, αναδεικνύοντας τις ικανότητές του ως λαϊκού αγωνιστή και ηγέτη, μέσα από τον οργανωμένο ένοπλο αγώνα που καθοδήγησε το ΚΚΕ την περίοδο 1940-1949.

Μέλος του ΚΚΕ από το 1942, πήρε μέρος σε πολλές επιχειρήσεις και μάχες στη Ρούμελη και τη Θεσσαλία, αποτελώντας το φόβητρο Ιταλών, Γερμανών και προδοτών. Διέλυσε τη Λεγεώνα του Πριγκιπάτου των ιταλόφιλων Βλάχων, των οποίων ο σκούφος, το απλό αυτό καλπάκι, έγινε, από σύμβολο προδοσίας, σύμβολο της λευτεριάς, σύμβολο του επίλεκτου αντάρτικου τμήματος των Μαυροσκούφηδων.

Ο Μπελλής πήρε μέρος στα Δεκεμβριανά μαζί με το τάγμα του. Στη συνέχεια, η δική του ομάδα αποτέλεσε τη μαγιά για το Αρχηγείο Ρούμελης του ΔΣΕ και αργότερα για τη δημιουργία της 2ης Μεραρχίας. Με μια ομάδα 53 αγωνιστών, που έσμιξε με την αντίστοιχη αριθμητικά ομάδα του Διαμαντή, δημιουργήθηκε ο θρύλος που κονιορτοποίησε το 1946-1947 όλες τις προσπάθειες και τα σχέδια του κυβερνητικού στρατού να εγκλωβίσει και να διαλύσει το Δημοκρατικό Στρατό στη Ρούμελη.

Λίγο αργότερα, και μετά από την ηρωική πορεία των άοπλων της Ρούμελης, ο Μπελλής βρέθηκε και πολέμησε στο Γράμμο.

Στην πολιτική προσφυγιά συνέβαλε στην προσπάθεια των πολιτικών προσφύγων να οργανώσουν τη ζωή τους, από τη θέση του υπεύθυνου οικοδόμησης των κατοικιών στις οποίες στεγάστηκαν οι πολιτικοί πρόσφυγες. Τελικά, τον Αύγουστο του 1953 η φυματίωση τον νίκησε οριστικά.

Η έκδοση από την Κομματική Οργάνωση Φθιώτιδας του ΚΚΕ αυτού του βιβλίου-βιογραφίας για τον Νάκο Μπελλή αποτελεί ένα χρέος, τόσο στον ίδιο όσο κυρίως στις νεότερες γενιές, που πρέπει να γνωρίσουν αυτήν την ξεχωριστή ιστορική προσωπικότητα και τον αγώνα του για μια κοινωνία στην οποία δε θα υφίσταται η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο».