Το παλιό… κακό ΠΑΣΟΚ και οι διεργασίες στον σοσιαλδημοκρατικό πόλο

«Μάχη για την κυριαρχία στην κεντροαριστερά», «Η ευκαιρία του ΠΑΣΟΚ», «Συναγερμός για την ηγεμονία στην κεντροαριστερά – Ξεκίνησε το ”ματς”» είναι μόνο μερικοί από τους τίτλους που τροφοδότησαν τον Τύπο το εκλογικό αποτέλεσμα και ο συσχετισμός που αποτυπώθηκε ανάμεσα στον ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ.

Οι πρώτες εκατέρωθεν «βολές» προδιαγράφουν μια σκληρή μεταξύ τους κόντρα τις επόμενες βδομάδες, καθώς έχει διαμορφωθεί αντικειμενικά ένα ρευστό έδαφος που ανοίγει την προοπτική μιας πιθανής αναδιάταξης του σοσιαλδημοκρατικού χώρου. Το ΠΑΣΟΚ χαρακτηρίζει τον ΣΥΡΙΖΑ «χρυσό χορηγό» της ευρείας νίκης της ΝΔ, ο ΣΥΡΙΖΑ καλεί σε επανασυσπείρωση «για να μην επιστρέψει ο παλιός δικομματισμός» (λες και ο ΣΥΡΙΖΑίικος δικομματισμός ήταν κάτι διαφορετικό…) και οι δύο μαζί διαγκωνίζονται για τον εγκλωβισμό λαϊκών στρωμάτων στα σοσιαλδημοκρατικά δόκανα.

Το βέβαιο είναι ότι για την καπιταλιστική σταθερότητα είναι εξίσου σημαντικό να υπάρχει τόσο μια «υπεύθυνη» κυβέρνηση όσο και μια «υπεύθυνη» αντιπολίτευση, που θα προωθούν από κοινού τη στρατηγική του κεφαλαίου.

Για τα εργατικά – λαϊκά στρώματα το μόνο βέβαιο είναι ότι η σοσιαλδημοκρατία σε κάθε της μορφή είναι δύναμη εχθρική, δύναμη εξυπηρέτησης των συμφερόντων του κεφαλαίου, δύναμη χειραγώγησης και ενσωμάτωσης. Αποτελεί διαχρονικά πυλώνα σταθερότητας για το σύστημα και κυβερνητικής εναλλαγής που δίνει λύσεις, εγκλωβίζοντας τη λαϊκή δυσαρέσκεια.

Για το ΠΑΣΟΚ, εξάλλου, που προσπαθεί να προβληθεί ως «αναγεννημένο», και καθώς πολλοί νεότεροι σε ηλικία δεν έχουν άμεση εμπειρία από το αντιλαϊκό – «αμαρτωλό» παρελθόν του, καλό είναι να θυμηθούμε τα πολλά ράμματα που είναι μαζεμένα για τη γούνα του…

ΠΑΣΟΚ: Ιστορία μου – αμαρτία μου…

Η δεκαετία του 1980 ανέδειξε το ΠΑΣΟΚ σε μετρ της ενσωμάτωσης και της χειραγώγησης των λαϊκών στρωμάτων. Ανήλθε στην κυβέρνηση το 1981, προβάλλοντας πλαστά προωθημένα συνθήματα, τα οποία σύντομα μετατράπηκαν στο αντίθετό τους. Το «έξω η ΕΟΚ» μετατράπηκε σε «μέσα» και με ενεργότερη συμμετοχή της αστικής τάξης σε όλους τους διεθνείς ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς, όπως ασφαλώς και το «έξω το ΝΑΤΟ» μετατράπηκε το 1983 στη συμφωνία παραμονής των αμερικανικών βάσεων στη χώρα.

Παράλληλα το ΠΑΣΟΚ έκανε μνημειώδη προσπάθεια χειραγώγησης του εργατικού συνδικαλιστικού κινήματος, ενώ οι περιβόητες «κλαδικές» και η ΠΑΣΚΕ «έλυναν και έδεναν» σε σημαντικούς κλάδους, σε τράπεζες, στον δημόσιο τομέα, σε κρατικές βιομηχανίες και επιχειρήσεις της λεγόμενης «Κοινής Ωφέλειας» εκείνη την εποχή (ΔΕΗ, ΟΤΕ κ.λπ.). Λειτούργησαν ως μοχλός εκμαυλισμού συνειδήσεων, αλλά και εκφυλισμού. Οι δυνάμεις αυτές έγιναν ο κύριος φορέας του συμβιβασμένου κυβερνητικού – εργοδοτικού συνδικαλισμού, άλωσαν τα όργανα του συνδικαλιστικού κινήματος, πρωτοστάτησαν στον εκφυλισμό της ΓΣΕΕ (είναι χαρακτηριστικό ότι δύο πρόεδροι της ΓΣΕΕ – Λ. Κανελλόπουλος και Χ. Πρωτόπαπας – τοποθετήθηκαν αργότερα υφυπουργοί Εργασίας… «Συνδικαλιστές» και υπουργοί, δύο σε ένα!).

Στα μέσα της δεκαετίας του 1990 το «εκσυγχρονιστικό» ΠΑΣΟΚ του Κ. Σημίτη βρέθηκε στην προμετωπίδα των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων, δηλαδή των αναγκών και των απαιτήσεων του κεφαλαίου σε εκείνη τη φάση για το παραπέρα ξεζούμισμα των λαϊκών στρωμάτων. Οπως και σε όλη την Ευρώπη (Μπλερ στην Αγγλία, Σρέντερ στη Γερμανία κ.ο.κ.), έτσι και στη χώρα μας η σοσιαλδημοκρατία πρωτοστάτησε σε ιδιωτικοποιήσεις, στο χτύπημα μισθών και συντάξεων, σε περικοπή δικαιωμάτων, στο χτύπημα της Κοινωνικής Ασφάλισης, ενώ ακολούθησε σκληρή αντιλαϊκή πολιτική με στόχο την είσοδο της Ελλάδας «στον σκληρό πυρήνα της ΕΕ», όπως προπαγανδιζόταν τότε, στην ΟΝΕ, δίνοντας νέες προοπτικές για την κερδοφορία του κεφαλαίου.

Μην ξεχνάμε ότι το ΠΑΣΟΚ υπό τον Γ. Παπανδρέου πήρε από τη ΝΔ την αντιλαϊκή σκυτάλη της διακυβέρνησης το 2009 με απατηλές προεκλογικές υποσχέσεις, τάζοντας ότι «όλοι θα βγουν κερδισμένοι» καθώς «λεφτά υπάρχουν», ενώ ήταν εκείνο που, στο έδαφος της βαθιάς καπιταλιστικής κρίσης και των αδιεξόδων του συστήματος, εγκαινίασε την εποχή των μνημονίων. Το 2010 η κυβέρνηση Παπανδρέου ανακοίνωσε την προσφυγή στον «μηχανισμό στήριξης» από ΔΝΤ – ΕΕ – ΕΚΤ. Το ΠΑΣΟΚ ψήφισε και εφάρμοσε σκληρά αντιλαϊκά μέτρα, ενώ υπερψήφισε και τα τρία μνημόνια, τόσο από κυβερνητικές θέσεις όσο και ως αντιπολίτευση, στηρίζοντας μέχρι κεραίας τη λεηλασία των λαϊκών στρωμάτων. Μέσα σε συνθήκες ξεσπάσματος της λαϊκής οργής και τεράστιων απεργιακών κινητοποιήσεων, το ΠΑΣΟΚ έβαλε πλάτη στην καπιταλιστική σταθερότητα και έδωσε διέξοδο στις δυσκολίες του αστικού πολιτικού συστήματος, συμμετέχοντας απανωτά σε δύο κυβερνήσεις συνεργασίας: Στην κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Λ. Παπαδήμο (2011 – 2012), που στηρίχτηκε από ΝΔ – ΠΑΣΟΚ – ΛΑ.Ο.Σ., και στη συνέχεια στην κυβέρνηση υπό τον Αντ. Σαμαρά (2012 – 2015), που τη συγκρότησή της στήριξαν από κοινού ΝΔ – ΠΑΣΟΚ – ΔΗΜΑΡ.

Θυμίζουμε ότι ο Ν. Ανδρουλάκης, που παρουσιάζει τώρα το ΠΑΣΟΚ σχεδόν σαν να «γεννήθηκε χθες», εκείνη την περίοδο αναδείχθηκε σε γραμματέα της ΚΠΕ του ΠΑΣΟΚ (2013) και στη συνέχεια στήριξε την αντιλαϊκή πολιτική του κόμματός του από το Ευρωκοινοβούλιο.

Ενώ όλα αυτά τα χρόνια, με τις δυνάμεις του ΠΑΣΟΚ σε πρώτο ρόλο, έχουν μετατρέψει τα όργανα της ΓΣΕΕ σε λίκνο του εργοδοτικού συνδικαλισμού, με τα στελέχη της ΠΑΣΚΕ, όπως ο πρόεδρος της ΓΣΕΕ Γ. Παναγόπουλος, να αποτελούν τους καλύτερους προπαγανδιστές της εργοδοσίας και του ταξικού συμβιβασμού.

ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ: Δύο όψεις του εγκλωβισμού

Η ευρεία αναμόρφωση του αστικού πολιτικού συστήματος την περίοδο της βαθιάς καπιταλιστικής κρίσης έδωσε τα ηνία στον ΣΥΡΙΖΑ, ως ανερχόμενη δύναμη που αναδείχθηκε σε κυρίαρχο εκπρόσωπο της σοσιαλδημοκρατίας για να εγκλωβίσει τη λαϊκή οργή, να προσδώσει σταθερότητα στο σύστημα και να περάσει τα απαιτούμενα αντιλαϊκά μέτρα με τις μικρότερες αντιδράσεις.

Για να γίνει αυτό και να μπορέσει ο ΣΥΡΙΖΑ να ανταποκριθεί στα κυβερνητικά του καθήκοντα, ένα μεγάλο μέρος των στελεχών, των μελών και των μηχανισμών του ΠΑΣΟΚ «μετακόμισε» στον ΣΥΡΙΖΑ, που μέχρι τότε ήταν ένα κόμμα με μικρό ποσοστό και οργανωμένες δυνάμεις.

ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ αποτέλεσαν τις δύο όψεις του νομίσματος του εγκλωβισμού των λαϊκών στρωμάτων, σε διαφορετικές φάσεις ασφαλώς, που απαιτούσαν και αλλαγές στο επίπεδο των πολιτικών σχηματισμών για να είναι επιτυχής αυτός ο εγκλωβισμός.

Ο σημερινός ΣΥΡΙΖΑ εξάλλου έχει μέσα του το «μισό» ΠΑΣΟΚ. Και πρώην στελέχη του ΠΑΣΟΚ, ή που προέρχονται από το ΠΑΣΟΚ, βρίσκονται σήμερα διάσπαρτα σε πρωταγωνιστικές θέσεις σε όλα τα αστικά πολιτικά κόμματα, και στη ΝΔ. Οπως εύστοχα καταγράφηκε στον Τύπο, στελέχη που προέρχονται από το ΠΑΣΟΚ κατέγραψαν εξαιρετικές επιδόσεις: Στη ΝΔ οι Κ. Πιερρακάκης και Μ. Χρυσοχοΐδης πρώτοι στις περιφέρειές τους, αντίστοιχα πρώτοι – και μόνοι εκλεγμένοι για τον ΣΥΡΙΖΑ στις περιφέρειές τους – η Θ. Τζάκρη, ο Σ. Κεδίκογλου, ο Α. Τόλκας, όλοι πρώην στελέχη του ΠΑΣΟΚ¹.

Το είδος της «υπεύθυνης και ρεαλιστικής αντιπολίτευσης» που θα κάνει το ΠΑΣΟΚ, εξάλλου, προδιαγράφεται από το ότι στην προηγούμενη Βουλή υπερψήφισε το 70% των νομοσχεδίων της ΝΔ, καθώς ασφαλώς βρίσκεται τοποθετημένο στις ίδιες ράγες της αντιλαϊκής πολιτικής με τη ΝΔ, αλλά και με τον ΣΥΡΙΖΑ, στις ράγες της καπιταλιστικής ανάπτυξης, σε βάρος των λαϊκών συμφερόντων.

Βέβαια, κάθε φάση απαιτεί ενδεχομένως και προσαρμογές ή και αναδιάταξη των αστικών δυνάμεων, όπως και του «αφηγήματος» της σοσιαλδημοκρατίας… Ανάλογα με τις συνθήκες μπορεί να προβάλλεται τη μία ως «υπεύθυνη» δύναμη σταθερότητας, ενώ την άλλη ως «αγωνιστικός» φορέας δήθεν υπέρ του λαού. Ο ΣΥΡΙΖΑ έλεγε ότι «θα σκίσει τα μνημόνια» ενώ τελικά με «υπευθυνότητα» υπέγραψε νέες αντιλαϊκές συμφωνίες. Τώρα το ΠΑΣΟΚ καταγγέλλει για «λαϊκισμό» τον ΣΥΡΙΖΑ και παρουσιάζεται ως «υπεύθυνη» δύναμη «κυβερνησιμότητας», ενώ αντίστοιχα σε προηγούμενη φάση το «εκσυγχρονιστικό» ΠΑΣΟΚ του Κ. Σημίτη κατηγορούσε για «λαϊκισμό» το «ανδρεϊκό» ΠΑΣΟΚ. Εχει αποδειχθεί πολλές φορές ότι η σοσιαλδημοκρατία είναι ιδιαίτερη ευέλικτη, για να μπορεί να ανταποκρίνεται στις μεταβαλλόμενες ανάγκες του κεφαλαίου.

Κόντρα σε παλιές και νέες σοσιαλδημοκρατικές παγίδες

Τα αμέτρητα ράμματα για τη γούνα του ΠΑΣΟΚ έρχονται να προστεθούν στα άλλα τόσα που έχει ο λαός για τον ΣΥΡΙΖΑ.

«Παλιά» και «νέα» σοσιαλδημοκρατία αποτελούν επικίνδυνο εχθρό, φορέα ενσωμάτωσης και εγκλωβισμού. Υπηρετούν σταθερά τα συμφέροντα του κεφαλαίου. Μπορεί η σοσιαλδημοκρατία να μεταλλάσσεται, να μεταμφιέζεται, να αλλάζει πολιτικούς φορείς, να επικαιροποιεί την πολιτική ενσωμάτωσης με βάση τις τρέχουσες ανάγκες του συστήματος, αλλά σταθερά έχει στο DNA της την εξαπάτηση και τη χειραγώγηση των λαϊκών δυνάμεων.

Μόνιμα στο στόχαστρο βρίσκεται το ΚΚΕ και η ανατρεπτική του πολιτική, καθώς ο εγκλωβισμός των λαϊκών στρωμάτων σε θολά αντιδεξιά καλέσματα είναι όρος για την ενίσχυση της σοσιαλδημοκρατίας. Το ΠΑΣΟΚ παλιότερα κατηγορούσε όποιον δεν είναι μαζί του ότι «στηρίζει τη Δεξιά». Ο ΣΥΡΙΖΑ τώρα, μετά την εκλογική του ήττα, χυδαιολογεί κατά του ΚΚΕ («αριστερός σύμμαχος της ΝΔ»)² επειδή επιμένει να αναδεικνύει τον πραγματικό χαρακτήρα του ΣΥΡΙΖΑ, την αντιλαϊκή στρατηγική του σύγκλιση με τη ΝΔ στη διαχείριση του συστήματος της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης που και οι δύο υπηρετούν.

Καταδίκη του ΣΥΡΙΖΑ και καταδίκη του ΠΑΣΟΚ, καταδίκη της αστικής πολιτικής με την οποία και οι δύο συμφωνούν μαζί με τη ΝΔ, είναι ο δρόμος της σύγκρουσης που έχει να βαδίσει ο λαός.

Η αντιπολίτευση που χρειάζεται ο λαός βρίσκεται στον δρόμο της αντεπίθεσης, στον δρόμο της ταξικής μαζικής πάλης, της ανασύνταξης του εργατικού κινήματος, της προώθησης της αντικαπιταλιστικής – αντιμονοπωλιακής κοινωνικής συμμαχίας.

Για να μην πέφτει ο λαός σε νέες παγίδες, να ισχυροποιηθεί το βήμα της απόρριψης αυταπατών και διλημμάτων που έγινε, να ισχυροποιηθεί ολόπλευρα και περισσότερο το ΚΚΕ.

Παραπομπές:

1. Βλ. ενδεικτικά «Το ΠΑΣΟΚ είναι εδώ, κι εκεί…», «Καθημερινή» 23/5/2023

2. Μ. Ρεπούση, «Το ΚΚΕ στο απυρόβλητο», «Εφημερίδα των Συντακτών» 24/5/2023

Κωστής Μπορμπότης
μέλος της Ιδεολογικής Επιτροπής της ΚΕ του ΚΚΕ

 

Αναδημοσιεύεται από τον Ριζοσπάστη του Σαββατοκύριακου 27-28 Μαΐου

Φωτογραφία:  Dimitris Kapantais/ SOOC