Το σταυροδρόμι της Παιδείας (και της κοινωνίας) μας

Με αφορμή ακόμη ένα “επιτελικό” φιάσκο με την Τράπεζα Θεμάτων, που σε συνδυασμό με την Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής επέτεινε περαιτέρω το άγχος και την αγωνία χιλιάδων μαθητών και των οικογενειών τους, θέλω να μοιραστώ δύο προσωπικά μου βιώματα που θεωρώ ενδεικτικά της επιτακτικής ανάγκης πλήρους και οριστικής αποσύνδεσης του σχολείου από το πανεπιστήμιο (και βεβαίως και των δύο από την “αγορά”) και κατάργησης του εγκληματικά αντιπαιδαγωγικού θεσμού των Πανελληνίων.

Το πρώτο βίωμα αφορά τις δύο τελευταίες τάξεις του Λυκείου, όπου ως τμήμα Θεωρητικής Κατεύθυνσης είχαμε την τύχη να μας διδάσκει ο πιο χαρισματικός φιλόλογος που γνώρισα ως μαθητής, ένας δάσκαλος με όλη τη σημασία της λέξης. Κι ενώ ο άνθρωπος έδινε την ψυχή του για να μας μεταδώσει την αγάπη του για τη γνώση και για μας, από το Πάσχα και μετά το τμήμα άδειαζε και μέναμε μόνο εγώ και μια συμμαθήτρια η οποία είχε πάθος με τα Αρχαία και ήθελε να γίνει φιλόλογος. Όλοι οι υπόλοιποι κρατούσαν τις απουσίες τους για να μένουν σπίτι να διαβάζουν και να ανταποκρίνονται στους φρενήρεις ρυθμούς των ιδιωτικών φροντιστηρίων για την κάλυψη της ύλης.

Όταν πέρασα στο πανεπιστήμιο πρόλαβα να γνωρίσω και να απολαύσω έναν εξίσου χαρισματικό καθηγητή Φιλοσοφίας, τον Γεράσιμο Βώκο, που συνταξιοδοτήθηκε λίγους μήνες αφού πήρα το πτυχίο μου. Κι επειδή ακριβώς το τμήμα Πολιτικών Επιστημών στο οποίο είχα τη χαρά να φοιτήσω, όντας προσανατολισμένο και υπηρετώντας με συνέπεια τις ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες (ιδίως τη φιλοσοφία και την ιστορία), δεν υποτάχτηκε στους καταναγκασμούς της “αγοράς”, του κυνηγιού “πιστωτικών μονάδων” και της κατοχύρωσης “ανταγωνιστικών επαγγελματικών δεξιοτήτων”, η εικόνα που συνάντησα στις παραδόσεις του Βώκου ήταν διαμετρικά αντίθετη από αυτή των μαθημάτων του φιλολόγου μου στο Λύκειο: όσο προχωρούσε η χρονιά το αμφιθέατρο όχι μόνο δεν άδειαζε, αλλά κυριολεκτικά δεν έπεφτε καρφίτσα από την προσέλευση φοιτητών και άλλων σχολών άσχετων με το αντικείμενό μας (Φυσικό, Χημικό κα) οι οποίοι έρχονταν να παρακολουθήσουν και συμμετείχαν ενεργά στο μάθημα. 

Δύο διαφορετικοί ρόλοι σε δύο διαφορετικούς κόσμους: από τη μία η Παιδεία ως εμπόρευμα, να φυτοζωεί και απαξιώνεται υπό την κυριαρχία του αγοραίου ανταγωνισμού με στόχο το κέρδος και τη συσσώρευση κεφαλαίου, οικονομικού και συμβολικού. Από την άλλη η Παιδεία ως κοινωνικό αγαθό να διευρύνεται και να ανθίζει, προσφέροντας σε όλους ισότιμα τα εφόδια για την ολόπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους σε αρμονία και συνεργασία με τους συνανθρώπους τους και πραγματώνοντας την απόλυτα εφικτή και αναγκαία κομμουνιστική προοπτική.

Ραφαήλ Παπαδόπουλος

 

Φωτογραφία: Aris Oikonomou / SOOC