Η άνοδος και η πτώση των Κόκκινων Χμερ

Σαν σήμερα το 1979 οι δυνάμεις του Βιετνάμ καταλαμβάνουν την πρωτεύουσα της Καμπότζης Πνομ Πενχ, θέτοντας τέρμα στην διακυβέρνηση της χώρας από τους Κόκκινους Χμερ, που στοίχισε τη ζωή σε 1,5 ως 2 εκ. ανθρώπους. Παρότι το καθεστώς τους έχει γίνει αιχμή του δόρατος στην αντικομμουνιστική προπαγάνδα των τελευταίων ετών, λίγοι είναι όσοι θέλουν να θυμούνται ότι στην πραγματικότητα το τελευταίο υπήρξε από τα αγαπημένα παιδιά των Δυτικών, ακόμα και μετά την ανατροπή του από το φιλοσοβιετικό Βιετνάμ. Ακολουθεί ένα πολύ συνοπτικό χρονικό της ανόδου και της πτώσης των Κόκκινων Χμερ:

Στις 18 Μαρτίου 1970, ενώ ο πρίγκηπας της Καμπότζης Norodom Sinahouk βρισκόταν στη Μόσχα για να διαπραγματευτεί την έξοδο των Βιετκόνγκ από τη χώρα του, εκδηλώθηκε πραξικόπημα με επικεφαλής των ως τότε πρωθυπουργό Lon Nol, o οποίος αυτοανακηρύχθηκε ηγέτης της χώρας. Το πραξικόπημα είχε διακριτική, μα σαφή στήριξη από την κυβέρνηση Νίξον, η οποία με το πραξικόπημα είχε στόχο να βγάλει την Καμπότζη από τη θέση ουδετερότητας που διατηρούσε ως τότε στον πόλεμο του Βιετνάμ, και να την ωθήσει σε ανοιχτή στήριξη του καθεστώτος στο Νότιο Βιετνάμ.

Βιετναμέζα στρατιώτης επιτηρεί Κινέζους αιχμαλώτους

Στον εμφύλιο πόλεμο που ακολούθησε το πραξικόπημα, η ΕΣΣΔ στήριξε αρχικά, αν και με επιφύλαξη, μέσω του Βορείου Βιετνάμ που εισέβαλε στην Καμπότζη τους μαοϊκούς Κόκκινους Χμερ, οι οποίοι κατέκτησαν την εξουσία το 1975, επιβάλλοντας καθεστώς τρομοκρατίας, με την αναγκαστική μεταφορά του αστικού πληθυσμού σε στρατόπεδα εργασίας στην ύπαιθρο. Στα πλαίσια του σινοσοβιετικού σχίσματος, η Κίνα στήριξε το καθεστώς των Κόκκινων Χμερ παρόλα τα εγκλήματά του, ενώ με τη σειρά τους εκείνοι ακολούθησαν ακραία αντισοβιετική και αντιβιετναμέζικη πολιτική. Από τις πρώτες διεθνείς ενέργειες τους ήταν η επίθεση (η οποία σύμφωνα με ορισμένους περιλάμβανε και πυραυλικό πλήγμα) στη Σοβιετική πρεσβεία, η οποία λεηλατήθηκε, ενώ οι Σοβιετικοί διπλωμάτες με τα χέρια δεμένα με σκοινί εξωθήθηκαν στη γαλλική πρεσβεία. Η βιετναμέζικη μειονότητα της χώρας υπέστη σφαγές, ενώ το 1977 η Καμπότζη άρχισε τις επιδρομές πέρα από τα σύνορα με το Βιετνάμ, σκοτώνοντας χιλιάδες Βιετναμέζους αμάχους, καθώς διακηρυγμένος στόχος τους ήταν η προσάρτηση εδαφών που ανήκαν άλλοτε στην ιστορική δυναστεία των Χμερ, αλλά αργότερα είχαν ενσωματωθεί στη βιετναμέζικη επικράτεια. Στα τέλη Δεκέμβρη του 1978, το ενωμένο πλέον Βιετνάμ εισέβαλε στην Καμπότζη, με τη στήριξη της ΕΣΣΔ, και σαν σήμερα κατέλαβε την πρωτεύουσα της χώρας, Πνομ Πενχ. Στις 10 του ίδιου μηνός ανακηρύχθηκε η Λαϊκή Δημοκρατίας της Καμπότζης η οποία διατηρήθηκε ως το 1991, όταν το κυβερνών κόμμα εγκατέλειψε επισήμως τη μαρξιστική-λενινιστική ιδεολογία.

Οι Κόκκινοι Χμερ, ακόμα και μετά την πτώση τους συνέχισαν να υποστηρίζονται, υπό μορφήν αντάρτικου κινήματος που δρούσε στη δυτική Καμπότζη και μέσω Ταϊλάνδης ως την οριστική του ήττα στα μέσα της δεκαετίας του ’80,  τόσο από την Κίνα, που εισάβαλε μάλιστα αποτυχημένα στην Καμπότζη για να τους επαναφέρει, όσο και από τις ΗΠΑ του Τζίμυ Κάρτερ, που κατήγγειλε τη βιετναμέζικη εισβολή, σε μια εποχή που οι σινοαμερικανικές σχέσεις βρισκόταν στο καλύτερο τους ως τότε σημείο, μετά την αναγνώριση της Κίνας από τις ΗΠΑ την πρωτοχρονιά του 1979. Εξάλλου καθ’ όλη τη διάρκεια της διακυβέρνησής του, το καθεστώς των Ερυθρών Χμερ έχαιρε της αναγνώρισης τόσο της Αμερικής και της Κίνας, όσο και των περισσότερων δυτικών κρατών. Μάλιστα ως τις αρχές της δεκαετίας του ’90, οι Κόκκινοι Χμερ συνέχισαν να εκπροσωπούν την Καμπότζη στα Ηνωμένα Έθνη, ενώ διαλύθηκαν μετά το θάνατο του διαβόητου ηγέτη τους, Πολ Ποτ. Αξίζει να σημειωθεί ότι τη δεκαετία του ’80, Σοβιετικοί και Ανατολικογερμανοί ειδικοί αποναρκοθέτησαν την Καμπότζη και συνέβαλαν μαζί με τους Βιετναμέζους, αλλά και την υλική στήριξη του συνόλου των χωρών του Συμφώνου της Βαρσοβίας στην ανοικοδόμηση της χώρας. Μάλιστα το 1983, Σοβιετικοί ειδικοί βαμβακιού έπεσαν θύματα επίθεσης των Κόκκινων Χμερ στην ύπαιθρο.

Δύσκολες Νύχτες