Αγκάθα Κρίστι: 15 μυστήρια γύρω από τη “Βασίλισσα του εγκλήματος”
42 χρόνια από το θάνατο της Αγκάθα Κρίστι, της επονομαζόμενης και “Βασίλισσας του εγκλήματος”, χάρη στα 80 αστυνομικά μυθιστορήματα και τα αμέτρητα διηγήματα που συνέγραψε. Διασημότερος ήρωας της είναι αναμφισβήτητα ο θρυλικός Ηρακλής Πουαρώ, τον οποίο ενσάρκωσαν μερικοί από τους σπουδαιότερους ηθοποιούς του παγκόσμιου στερεώματος
Χθες συμπληρώθηκαν 42 χρόνια από το θάνατο της Αγκάθα Κρίστι, της επονομαζόμενης και “Βασίλισσας του εγκλήματος”, χάρη στα 80 αστυνομικά μυθιστορήματα και τα αμέτρητα διηγήματα που συνέγραψε. Διασημότερος ήρωας της είναι αναμφισβήτητα ο θρυλικός Ηρακλής Πουαρώ, τον οποίο ενσάρκωσαν μερικοί από τους σπουδαιότερους ηθοποιούς του παγκόσμιου στερεώματος κατά τις θεατρικές, ραδιοτηλεοπτικές και κινηματογραφικές μεταφορές των έργων της Κρίστι. Προς τιμήν της, σήμερα μεταφράζουμε ένα κείμενο με 15 άγνωστα ή αξιοπερίεργα στιγμιότυπα από τη ζωή και το έργο της, όπως τον παρ’ολίγον…αναλφαβητισμό της, αλλά και τη μυστηριώδη εξαφάνισή της το 1926.
Με πάνω από 2 δισεκατομμύρια αντίτυπα των βιβλίων της εκτυπωμένα, η Βρετανίδα συγγραφέας Αγκάθα Κρίστι (1890-1976) έχει κρατήσει ξάγρυπνους αναρίθμητους αναγνώστες μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες. Κάποιες φορές, το μυστήριο που περιέβαλλε την προσωπική της ζωή -περιλαμβανομένης της πολύκροτης εξαφάνισης της το 1920- ανταγωνίστηκε τα καλύτερα μυθιστορήματά της. Ας ρίξουμε μια ματιά σε κάποιες επιβεβαιωμένες λεπτομέρειες από το βίο και την πολιτεία της διάσημης αστυνομικής συγγραφέα.
1.Η μαμά της δεν ήθελε να μάθει να διαβάζει
Πριν γίνει επιτυχημένη συγγραφέας, η Κρίστι διέτρεχε πραγματικό κίνδυνο να μεγαλώσει αναλφάβητη. Η μητέρα της λέγεται πως ήταν ενάντια στο να μάθει η κόρη της να διαβάζει ως την ηλικία των οχτώ (Η Κρίστι ήταν αυτοδίδακτη), επέμενε σε διδασκαλία κατ’οίκον και της αρνήθηκε να αποκτήσει οποιαδήποτε τυπική μόρφωση ως την ηλικία των 15, όταν η οικογένεια της την έστειλε σε Σχολή για δεσποινίδες στο Παρίσι.
2.Το πρώτο της μυθιστόρημα γράφτηκε μετά από στοίχημα
Αφότου πέρασε την εφηβεία της διαβάζοντας βιβλία και γράφοντας διηγήματα, η αδερφή της Κρίστι έβαλε στοίχημα αν θα μπορούσε η αδερφή της να ξεκινήσει κάτι σε μέγεθος μυθιστορήματος. Η Κρίστι αποδέχτηκε την πρόκληση κι έγραψε το “Η μυστηριώδης υπόθεση στο Styles”, μια ιστορία μυστηρίου με έναν στρατιώτη σε αναρρωτική άδεια που βρίσκει τον εαυτό του να εμπλέκεται σε μια υπόθεση δηλητηρίασης στο κτήμα ενός φίλου του. Το μυθιστόρημα, στο οποίο εμφανίζεται ο Ηρακλής Πουαρώ, απορρίφθηκε από έξι εκδότες μέχρι να εκτυπωθεί το 1920.
3.Ο Ηρακλής Πουαρώ βασίστηκε σε αληθινό πρόσωπο
Ο στυλάτος Πουαρώ, ο μυστακοφόρος ντετέκτιβ που έλυνε τα εγκλήματα ως τζέντελμαν, είναι ίσως το γνωστότερο δημιούργημα της Κρίστι. Η Κρίστι λέγεται πως τον εμπνεύστηκε όταν είδε τυχαία ένα Βέλγο άνδρα να κατεβαίνει από λεωφορείο στις αρχές του 1910. Λέγεται πως είχε κάπως παράξενη εμφάνιση, περίεργο μούσι και αινιγματική έκφραση. Το ντεμπούτο του μυθιστορηματικού του ομολόγου στο “Η μυστηριώδης υπόθεση στο Styles” επρόκειτο να είναι η πρώτη από πάνω από 40 εμφανίσεις.
4.Κάποτε εξαφανίστηκε για 10 μέρες
Το 1926 η Κρίστι-που ήδη είχε φτιάξει μια μεγάλη και πιστή βάση θαυμαστών-άφησε το σπίτι της στο Λονδίνο χωρίς να αφήσει ίχνος. Θα μπορούσε να είναι η αρχή μιας από τις ρυπαρές της ιστορίες, ιδίως αφότου ο σύζυγός της, Άρτσι, είχε πρόσφατα αποκαλύψει πως είχε ερωτευτεί μια άλλη γυναίκα και ήθελε διαζύγιο. Εξαπολύθηκε ανθρωποκηνυγητό από την αστυνομία, παρότι ήταν αχρείαστο: Η Κρίστι απλώς είχε βγει με το αμάξι από την πόλη με κατεύθυνση ένα σπα, πιθανόν για να βγάλει από το μυαλό της την ταραχώδη οικογενειακή της ζωή. Η συγγραφέας δεν έκανε καμία αναφορά στο περιστατικό στην κατοπινή της αυτοβιογραφία. Κάποιοι υπέθεσαν ότι ήταν κόλπο δημοσιότητας, άλλοι πίστεψαν τον ισχυρισμό της οικογένειας, πως είχε υποστεί κάποιου είδους επεισόδιο αμνησίας.
5.Δε συμπαθούσε τη βία
Ενώ συνήθως χρειάζεται μια δολοφονία για να ξεκινήσει ένα μυστήριο δολοφονίας, η προτιμώμενη μεθοδολογία της Κρίστι για την εξόντωση των χαρακτήρων της ήταν το δηλητήριο: Είχε δουλέψει σε κλινική κατά τα τη διάρκεια του πολέμου και είχε βαθιά γνώση φαρμακολογίας. Σπάνια φέρουν όπλο οι πρωταγωνιστές της. Οι δυο πιο διάσημοι ντετέκτιβ της, η Μις Μαρπλ και ο Ηρακλής Πουαρώ ήταν πρακτικά πασιφιστές.
6.Είχε ψευδώνυμο
Δεν είχε όλο το έργο της Κρίστι ποσοστά θνησιμότητας. Ξεκινώντας το 1930 και συνεχίζοντας ως το 1956, έγραψε τρία ρομαντικά μυθιστορήματα με το λογοτεχνικό ψευδώνυμο Μαίρη Γουεστμάκοτ. Το ψευδώνυμο ήταν σύνθεση του μεσαίου ονόματός της, Μαίρη, ενώ το Γουεστμάκοτ ήταν επίθετο των συγγενών της.
7.Αγαπούσε το σέρφινγκ
Η εικόνα της Κρίστι ως σεβάσμιας συγγραφέως μυστηρίου είναι η πιο εύκολα αναγνωρίσιμη από τους αναγνώστες, αλλά υπήρχε μια περίοδος που μπορούσε να βρει κανείς την Κρίστι να δαμάζει τα κύματα. Μαζί με το σύζυγό της, Άρτσι, η Κρίστι έκανε μαζικά ταξίδια το 1922, ξεκινώντας από τη Νότιο Αφρική και καταλήγοντας στη Χονολουλού. Σε κάθε βήμα, το ζευγάρι έγινε πιο ικανό στην ιστιοσανίδα, κάποιοι ιστορικοί πιστεύουν ότι ίσως ήταν οι πρώτοι Βρετανοί σέρφερ που έμαθαν να στέκονται όρθιοι στη σανίδα.
8.Δεν ήθελε να φωτογραφίζεται ως συγγραφέας
Α και δεν ντρεπόταν ακριβώς τις κάμερες-η Κρίστι έβγαζε συχνά φωτογραφίες όταν ταξίδευε-φαινόταν να αντιπαθεί την εμφάνιση της φωτογραφίας της στο κάλυμμα των μυθιστορημάτων της και μια φορά επέμεινε να εκδοθούν χωρίς απεικόνισή της. Είναι πιθανό πως η Κρίστι προτιμούσε να μην αναγνωρίζεται δημόσια.
9.Πήρε όρκο συγγραφής αστυνομικών βιβλίων
Ιδρυμένο το 1928 από τον συγγραφέα Άντονυ Μπέρκλεϋ, το London Detection Club ή Famous Detection Club, ήταν μια κοινωνική συνάθροιση των σημαντικών αστυνομικών συγγραφέων της Αγγλίας. Τα μέλη “ορκίζονταν” (κατά βάση σκωπτικά) να μην στερούν ποτέ από τον αναγνώστη βασικές ενδείξεις για την υπόθεση και ποτέ να μη χρησιμοποιούν ολότελα φανταστικά δηλητήρια ως στηρίγματα της πλοκής. Η Κρίστι ήταν μέλος με κύρος, και ανέλαβε το ρόλο της προέδρου επί τιμή το 1956 με μια προϋπόθεση: Δεν ήθελε ποτέ να βγάλει λόγο.
10.Έκανε ό,τι μπορούσε για ν’ αρχίσει το κάπνισμα
Παρότι σύντομα θα αποκτούσε τη φήμη πως σκοτώνει τους λάτρεις του, το κάπνισμα κάποτε έχαιρε τόσης εκτίμησης που φαινόταν ασυνήθιστο να μην τραβά κανείς μια τζούρα. Λίγο μετά το τέλος του πρώτου παγκοσμίου πολέμου, λέγεται πως η Κρίστι είπε πως απαγοητεύτηκε που δε μπορούσε να αποκτήσει τη συνήθεια παρότι είχε επανειλημμένα προσπαθήσει.
11.Έγραψε ένα θεατρικό έργο που ίσως να μη σταματήσει ποτέ να παίζεται
Η αυλαία για την “Ποντικοπαγίδα” σηκώθηκε για πρώτη φορά στο West End του Λονδίνου το 1952. Πάνω από 60 χρόνια μετά, ακόμα ανεβαίνει τακτικά και ξεπέρασε τις 25.000 παραστάσεις το 2012. Το έργο-για μια ομάδα ανθρώπων παγιδευμένων σε πανσιόν αποκλεισμένη απ’το χιόνι, με ένα δολοφόνο ανάμεσα τους-ήταν αρχικά ραδιοφωνικό σκετς, με τίτλο “Τρεις τυφλοπόντικες”, που γράφτηκε με αίτημα της Βασίλισσας Μαίρης το 1947.
12.Αγαπούσε την αρχαιολογία
Αφότου χώρισε τον φερόμενο παλιάνθρωπο Άρτσυ, η Κρίστι παντρεύτηκε τον αρχαιολόγο Μαξ Μάλλοουαν το 1930 και τον ακολουθούσε σε τακτικά ερευνητικά ταξίδια στη Συρία και το Ιράκ. Το 2015, ο εκδοτικός οίκος HarperCollins δημοσίευσε το “Έλα, πες μου πώς ζεις”, τα λησμονημένα για καιρό απομνημονεύματα των ταξιδιωτικών της εμπειριών από το 1946. Παρότι βοηθούσε τον άντρα της στις ανασκαφές, ποτέ δε σταμάτησε να δουλεύει πάνω στα βιβλία της: Το προτιμώμενο μέσο μετακίνησης ήταν συχνά το Οριάν Εξπρές, γεγονός που πιθανόν ενέπνευσε το “Έγκλημα στο Οριάν Εξπρές”.
13.Εμπνεύστηκε τουλάχιστο ένα από τα “θύματά” της από έναν μπελά στην πραγματική ζωή
Όταν ο Μάλλοουαν παντρεύτηκε την Κρίστι, ήταν βοηθός του γνωστού αρχαιολόγου Σερ Λέοναρντ Γούλεϋ. Αυτό το γεγονός τάραζε τη σύζυγο του Γούλεϋ, που αρνήθηκε στην Κρίστι να μείνει σε ανασκαφική κατασκήνωση της Μεσοποταμίας. Ο Μάλλοουαν αναγκαζόταν να παίρνει τραίνο προς τη Βαγδάτη κάθε νύχτα για να την δει. Η Κρίστι σύντομα έγραφε το “Φόνος στη Μεσοποταμία”: Θύμα ήταν η σύζυγος ενός διευθυντή αρχαιολογικών ανασκαφής, που δολοφονήθηκε με ένα αρχαίο σκήπτρο. Η Κρίστι αφιέρωσε το βιβλίο στους Γούλεϋ, που ποτέ δεν ξαναπήγαν με τον Μάλλοουαν σε ανασκαφή.
14.Μπορείς να νοικιάσεις το παλιό της σπίτι.
Αν νιώθεις πως το να μείνεις στην ίδια κατοικία με την Κρίστι είναι από τα πράγματα που θέλεις να κάνεις οπωσδήποτε στη ζωή σου, η πρώην οικία της στο Ντέβονσάιρ της Αγγλίας διατίθεται προς ενοικίαση. Το αιωνόβιο κτίριο ήταν το καλοκαιρινό καταφύγιο της Κρίστι της δεκαετία του ’50, τμήματα του νοικιάζονται σε άτομα ή γκρουπ για 500 δολάρια τη βραδιά. Κάποια έπιπλα κι ένα πιάνο που κάποτε ανήκαν στη συγγραφέα παραμένουν στην οικία.
15.Οι Times της Νέας Υόρκης αφιέρωσαν επικήδειο στον Ηρακλή Πουαρώ όταν πέθανε.
Όπως και ο Άρθουρ Κόναν Ντόυλ πριν από αυτή, η Κρίστι τελικά κουράστηκε από τον εμβληματικό της χαρακτήρα κι έβαλε τον Ηρακλή Πουαρώ να πεθάνει στο μυθιστόρημα του 1975 “Η κουρτίνα”. Η αντίδραση στην απώλειά του ήταν τόσο έντονη, που οι Times της Νέας Υόρκης δημοσίευσαν έναν πρωτοσέλιδο “επικήδειο” για το χαρακτήρα στις 6 Αυγούστου. Η Κρίστι πέθανε την επόμενη χρονιά.
