Κυριακή πρωί μ’ ένα ποίημα: «Με τα δόντια» του Ταουφίκ Ζαγιάντ

Κομμουνιστής, από τους πιο θαρραλέους και αγαπημένους ηγέτες των Αράβων της Παλαιστίνης, εξέχων ποιητής της Παλαιστινιακής αντίστασης, ο Ταουφίκ Ζαγιάντ (Tawfiq Zayyad) γεννήθηκε στη Ναζαρέτ στις 7 του Μάη 1929.

Ανέπτυξε πολιτική δράση από πολύ νεαρή ηλικία. Μόλις το 1946 ηγήθηκε μιας φοιτητικής διαδήλωσης που διαμαρτύρονταν για τη φιλοσιωνιστική βρετανική πολιτική.

Πριν από τη Νάκμπα του 1948 [σ.σ.: η Νάκμπα, η ολοκληρωτική καταστροφή της Παλαιστίνης από το Ισραήλ, το 1948, τιμάται κάθε χρόνο στις 15 Μάη, για να υπενθυμίζει τους αγώνες του Παλαιστινιακού λαού ενάντια στην ισραηλινή κατοχή] ο Ζαγιάντ εντάχθηκε στο παράρτημα της Ναζαρέτ της Εθνικής Απελευθερωτικής Ένωσης στην Παλαιστίνη, το οποίο ιδρύθηκε το 1944 και περιλάμβανε Άραβες κομμουνιστές που είχαν αποχωριστεί από τους Εβραίους συντρόφους τους στο Κομμουνιστικό Κόμμα Παλαιστίνης. Εκείνη την περίοδο, επίσης, φάνηκε η αγάπη του για τη λογοτεχνία και τη γενική κουλτούρα, και άρχισε να δημοσιεύει τα πρώτα του ποιήματα στα τέλη της δεκαετίας του ’40.

Ο Ζαγιάντ, μαζί με άλλους συντρόφους του Συνδέσμου που μπόρεσαν να παραμείνουν στις αραβικές περιοχές που κατείχε το Ισραήλ, εντάχθηκαν στο Κομμουνιστικό Κόμμα του Ισραήλ που ιδρύθηκε τον Οκτώβρη του 1948.

Καθ’ όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του ’50 και μέχρι τις αρχές του ’60, ο Ζαγιάντ δραστηριοποιήθηκε σε συνδικαλιστικές δραστηριότητες στη Ναζαρέτ, ενώ αρθρογραφούσε στον τύπο σχετικά με την κατάσταση των εργατών, ιδιαίτερα των Αράβων, στο Ισραήλ.

Τον Μάρτη του 1954,σε μια μαζική συγκέντρωση διαμαρτυρίας η ισραηλινή αστυνομία συνέλαβε τον Ζαγιάντ και τον έστειλε στις φυλακές Τιβεριάδας, όπου ξυλοκοπήθηκε και λοιδορήθηκε από τους ανακριτές. Στη συνέχεια οδηγήθηκε ενώπιον του στρατοδικείου της Άκρας, το οποίο τον καταδίκασε σε σαράντα ημέρες φυλάκιση, κατηγορούμενος για «διατάραξη της ειρήνης» και «επίθεση κατά αστυνομικών».

Στις αρχές Ιούλη 1954, ο Ζαγιάντ εξελέγη στο Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Ναζαρέτ. Στην πρώτη κιόλας συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου πρότεινε να επιτραπεί η συμμετοχή του κοινού στις συνεδριάσεις του, πρόταση που απορρίφθηκε από τους περισσότερους άλλους συμβούλους.

Το 1958, και στον απόηχο μιας διαδήλωσης που σχεδιάστηκε κρυφά από το Κομμουνιστικό Κόμμα ως απάντηση στην άρνηση των ισραηλινών αρχών να χορηγήσουν άδεια στο κόμμα να οργανώσει πρωτομαγιάτικη διαδήλωση στη Ναζαρέτ και την Ουμ αλ Φαμ, ο Ζαγιάντ συνελήφθη και πάλι και πέρασε έξι μήνες στη φυλακή. Την περίοδο αυτή η ποίησή του ήταν παραγωγική.

Μεταξύ 1962 και 1964, ο Ζαγιάντ συνέχισε τις ακαδημαϊκές του σπουδές στο Ινστιτούτο Κοινωνικών Σπουδών της Μόσχας, όπου σπούδασε φιλοσοφία και πολιτική οικονομία. Μετά την επιστροφή του από τη Σοβιετική Ένωση, ανέλαβε το 1964 γραμματέας του κλάδου του Κομμουνιστικού Κόμματος στη Ναζαρέτ.

Το 1965, το Ισραηλινό Κομμουνιστικό Κόμμα διασπάστηκε και ο Ζαγιάντ ήταν ένας από τους Άραβες μέλη που δημιούργησαν με μερικούς Εβραίους συντρόφους τη Νέα Κομμουνιστική Λίστα, γνωστή ως Ράκα. Αυτό στη συνέχεια επανέλαβε το όνομα «Κομμουνιστικό Κόμμα Ισραήλ» στα μέσα της δεκαετίας του ’80.

Το 1966, ο Zayyad έγινε συντάκτης του λογοτεχνικού περιοδικού «al-Jadid», που εκδόθηκε από το Κομμουνιστικό Κόμμα. Αυτό του έδωσε περισσότερο χρόνο να αφοσιωθεί στις λογοτεχνικές του δραστηριότητες.

Στις αρχές της δεκαετίας του εβδομήντα, η ηγεσία του κόμματος τον έστειλε στην Πράγα για να το εκπροσωπήσει στη συντακτική επιτροπή του περιοδικού «Προβλήματα της Ειρήνης και του Σοσιαλισμού», που εκδίδονταν από τα κομμουνιστικά κόμματα, και ως υπεύθυνο για τους φοιτητές που στέλνει το κόμμα στα πανεπιστήμια των σοσιαλιστικών χωρών.

Στα τέλη του 1973, ο Ζαγιάντ εξελέγη βουλευτής της Κνεσέτ [σ.σ.: το κοινοβούλιο του Ισραήλ] στην όγδοη σύνοδό της, εκπροσωπώντας τη Ράκα. Όταν δημοσίευσε το ποίημά του, με τίτλο «The Great Crossing», την πρώτη επέτειο του πολέμου του Οκτώβρη του 1973, βουλευτές της ισραηλινής δεξιάς ζήτησαν να του απαγορεύσουν την είσοδο στην Κνεσέτ, να του στερήσουν τη βουλευτική ασυλία και να τον δικάσουν.

Η Δημοκρατική Λίστα της Ναζαρέτ, με επικεφαλής τον Ζαγιάντ, κέρδισε μια μεγάλη νίκη στις εκλογές για τον Δήμο της Ναζαρέτ, στις 9 Δεκέμβρη 1975, κερδίζοντας το 67% των ψήφων και 11 από τις 17 έδρες του συμβουλίου. Ο Ζαγιάντ εξελέγη Δήμαρχος και ξεκίνησε να μετατρέψει τη Ναζαρέτ σε πολιτικό και πολιτιστικό κόμβο. Άνοιξε τις συνεδριάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου στο κοινό και προσπάθησε να κάνει τη Ναζαρέτ να λάβει την ίδια επιδότηση με άλλες κωμοπόλεις και πόλεις που είχαν ισοδύναμο πληθυσμό. Πήρε επίσης την πρωτοβουλία να διοργανώσει εθελοντικές κατασκηνώσεις εργατών, που πραγματοποιούνται κάθε χρόνο στη Ναζαρέτ από το 1976 έως το 1992.

Μετά τη μεγάλη επιτυχία που σημείωσε η Δημοκρατική Λίστα της Ναζαρέτ, ο Ζαγιάντ συμμετείχε ενεργά στην ίδρυση του Δημοκρατικού Μετώπου για την Ειρήνη και την Ισότητα.

Από τη θέση του στην Κνεσέτ και ως δήμαρχος της Ναζαρέτ, ο Ζαγιάντ έπαιξε εξέχοντα ρόλο στην επιτυχία της απεργίας που είναι γνωστή ως «Ημέρα της Γης» στις 30 Μάρτη 1976. Αντιμετώπισε αποφασιστικά ορισμένους επικεφαλής αραβικών τοπικών συμβουλίων που επιχείρησαν, υπό την πίεση των ισραηλινών αρχών, να ανατρέψουν την απεργία. Ως αποτέλεσμα αυτής της στάσης, δέχθηκε σωματική επίθεση και έγινε προσπάθεια να κάψουν το σπίτι του.

Ξεκινώντας το 1975, ο Ζαγιάντ αφιέρωσε τον περισσότερο χρόνο του στη δουλειά του ως επικεφαλής του δήμου της Ναζαρέτ, μια θέση που κατείχε μέχρι το θάνατό του. Λίγα χρόνια πριν πεθάνει, ετοίμασε ένα φιλόδοξο πρόγραμμα για την ανάπτυξη της πόλης της Ναζαρέτ, το οποίο ονόμασε «The Nazareth Project 2000».

Το 1990 παραιτήθηκε από την έδρα του στην ισραηλινή Κνεσέτ, αλλά αντέστρεψε την απόφασή του υπό λαϊκή και κομματική πίεση, προκειμένου να ηγηθεί της λίστας του Δημοκρατικού Μετώπου για την Ειρήνη και την Ισότητα στις εκλογές που διεξήχθησαν τον Ιούνη του 1992.

Ως δήμαρχος και ως μέλος της Κνεσέτ, ο Ζαγιάντ έγινε στόχος πολλών απόπειρων δολοφονίας, οι οποίες απέτυχαν.

Ο Ταουφίκ Ζαγιάντ σκοτώθηκε στις 5 του Ιούλη 1994, σε ένα φρικτό αυτοκινητιστικό δυστύχημα κατά την επιστροφή του από την Ιεριχώ, όπου ήταν μεταξύ εκείνων που υποδέχονταν τον Παλαιστίνιο πρόεδρο Γιασέρ Αραφάτ.

Ο Ζαγιάντ ήταν ένας από τους πιο θαρραλέους και αγαπημένους ηγέτες των Αράβων της Παλαιστίνης. Ήταν γνωστός για τους ήπιους τρόπους του, την ειλικρίνειά του και την ταπεινή του συμπεριφορά. Επιπλέον, θεωρείται ως εξέχων ποιητής της Παλαιστινιακής αντίστασης. Τα ποιήματά του αντανακλούν τις ιδέες του, εστιάζοντας στα εθνικά ζητήματα του λαού του. Πολλά ποιήματά του μελοποιήθηκαν και έγιναν τραγούδια που αποτελούν μέρος της λαϊκής μουσικής κληρονομιάς της αντίστασης.

Το 1990, ο Ζαγιάντ τιμήθηκε με το Μετάλλιο της Ιερουσαλήμ για τον Πολιτισμό, τις Τέχνες και τη Λογοτεχνία από την Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO). Η σύζυγός του, μαζί με μερικούς φίλους και συντρόφους, ίδρυσαν το «Tawfiq Zayyad Institute for National Culture and Creativity», το οποίο επικεντρώνεται στη διατήρηση της λογοτεχνικής του κληρονομιάς. Το 1995, το Υπουργείο Πολιτισμού της Παλαιστινιακής Αρχής καθιέρωσε το Λογοτεχνικό Βραβείο «Ταουφίκ Ζαγιάντ» προς τιμήν του.

Πηγή πληροφοριών για τη ζωή και το έργο του Ταουφίκ Ζαγιάντ, η «Διαδραστική Εγκυκλοπαίδεια του Παλαιστινιακού Ζητήματος», από το Ινστιτούτο Παλαιστινιακών Σπουδών.

Το ποίημα «Με τα δόντια» (μετάφραση Καμάλ Κατάν) εμπεριέχεται στο βιβλίο “Ποίηση του λαού της Παλαιστίνης” (εκδ. έλευσις, Ομάδα Νεανικής Πολυέκφρασης Αρκαδίας),

Με τα δόντια

Με τα δόντια
θα υπερασπιστώ την κάθε στιγμή
από το χώμα της πατρίδας μου
με τα δόντια μου.
Γη άλλη πατρίδα μου δε δέχομαι
ακόμα κι αν με κρέμαγαν από τις φλέβες, μένω εδώ
όμηρος της αγάπης για τη μάντρα του σπιτιού μου,
για την πάχνη και το στοργικό ζαμπάκι, μένω εδώ
κι όλα τους τα σταυρώματα δε με συντρίβουν.
Μένω εδώ και υπερασπίζομαι
την κάθε σπιθαμή απ΄ το χώμα της πατρίδας μου
με τα δόντια.

“Κυριακή πρωί μ’ ένα ποίημα”: Δείτε όλα τα ποιήματα εδώ.