Έρχονται οι Οικοδόμοι! – Ένα ντοκιμαντέρ για αυτούς που χτίζουνε τον κόσμο

Δε μου αρέσει όταν κάποιος λέει τους πάντες συναδέλφους, ενώ είναι από άλλον κλάδο. Καταλαβαίνω όμως γιατί το κάνει. Συνάδελφοι είμαστε όλοι στην τρέλα -για να παραφράσουμε το τραγούδι των Κατσιμίχα. Συνάδελφοι στην καταπίεση, την άγρια εκμετάλλευση, την επισφάλεια, τις άθλιες συνθήκες. Συγκάτοικοι σε έναν κόσμο πολύ διαφορετικό από αυτόν που μπορούμε και θέλουμε να φτιάξουμε.

Μόνο που κάποιοι είναι λίγο πιο… συνάδελφοι απ’ τους υπόλοιπους. Ειδική κατηγορία. Σαν κάτι ηρωικούς βετεράνους, που ντρέπεσαι να τους πεις συντρόφους και να τους μιλάς στον ενικό. Ή σαν την σπάνια ιδιότητα του κομμουνιστή που είναι τίτλος βαρύς και ασήκωτος, προς κατάκτηση κάθε μέρα, και δεν τον χαρίζεις σε όποιον να ’ναι. Κι αν οι καλύτεροι συνάδελφοι είναι κατά κανόνα κομμουνιστές, δεν είναι ακριβώς σπορά της τύχης.

Αυτό ακριβώς συμβαίνει με τους οικοδόμους, που είναι από παράδοση λίγο… πιο ηρωικοί από τους υπόλοιπους. Με ειδικό βάρος και την αχλή της ιστορίας να τους περιτυλίγει στο φαντασιακό όσων έχουμε φωνάξει ρυθμικά κάποια φορά στη ζωή μας το σύνθημα «έρχονται οι οικοδόμοι» -δηλαδή η περιφρούρηση- με ένα μικρό ρίγος και την εσωτερική προσμονή να φουντώνει. Γιατί οι δικοί μας ήρωες δε φοράνε στολή, αλλά γίνονται συχνά κακός μπελάς για τους ένστολους.

Το γιαπί, το πηλοφόρι, το μυστρί, μπορεί να μην κάνουν τους άντρες, γεννάνε όμως συχνά κομμουνιστές, που ξέρουν από πρώτο χέρι πώς δένεται το ατσάλι και χτίζεται η πλάση. Αυτοί που χτίζουν τα πάντα γύρω μας, ήταν πάντα στην πρωτοπορία όσων θέλουν να χτίσουν έναν καλύτερο κόσμο. Και υπάρχουν λόγοι ταξικοί -και όχι μόνο-, που οι ηρωικοί οικοδόμοι ήταν και είναι ακόμα πρωτοπόροι σύντροφοι.

Είτε γιατί η οικοδομή έγινε ταξικό καταφύγιο για όσους είχαν φάκελο στην Ασφάλεια. Είτε γιατί οι μεσαιωνικές -στην κυριολεξία- συνθήκες εργασίας, με τους εργάτες να δουλεύουν σαν υποζύγια, έκαναν συχνά τους κυρ-Μέντιους να ξεσηκώνονται για να ’ρθει ανάποδα ο ντουνιάς. Είτε τέλος γιατί στις διαδηλώσεις που πνίγονταν στην καταστολή, οι οικοδόμοι έδειχναν στην πράξη πως το ξύλο έχει δυο πλευρές (οπότε μπορούμε να το αρπάξουμε και εμείς) και ήταν πιο έμπειροι και δυνατοί από τους Μπαλούρδους της εποχής, δίνοντάς τους ένα καλό μάθημα. Ποιος είπε πως το ξύλο δεν μπορεί να έχει παιδαγωγική αξία καμιά φορά;

Το ντοκιμαντέρ «Συνάδελφοι ηρωικοί οικοδόμοι» της ομάδας «Συλλογική Μνήμη» είναι μια σύντομη οπτική εξήγηση-απάντηση στο ερώτημα «γιατί έχει το όνομα, τη χάρη και τόση αίγλη αυτός ο κλάδος». Μια ματιά που εστιάζει στην πιο ηρωική εποχή του, τη «σύντομη δεκαετία του ’60», που οριοθετείται από δύο εμβληματικές πανοικοδομικές απεργίες: τον Δεκέμβρη του 1960 και τον Απρίλη του 1967, λίγες μέρες πριν το πραξικόπημα. Είναι χαρακτηριστικό ότι η χούντα των Συνταγματαρχών βρίσκει τους πρωτεργάτες της δεύτερης απεργίας κρατούμενους στη φυλακή, να «απολαμβάνουν» τα καλά της (αστικής) «δημοκρατίας», και δε χρειάζεται να τους κυνηγήσει η ίδια.

Αν έπρεπε να ξεχωρίσουμε κάποιο σημείο, θα ήταν δύσκολο να διαλέξουμε (μόνο) ένα. Να σταθούμε στο ενδιαφέρον και μάλλον άγνωστο στο ευρύ κοινό θέμα; Στις συγκινητικές αφηγήσεις των πρωταγωνιστών που είναι η ζωντανή ιστορία του κινήματος; Στην (ακόμα μεγαλύτερη) συγκίνηση για όσους έφυγαν από τη ζωή στο ενδιάμεσο, μέχρι να ολοκληρωθεί και να προβληθεί το ντοκιμαντέρ -όπως ο Διαμαντής Μαυροδόγλου; Στην ανάδειξη της βιοπάλης και της ταξικής πάλης όσων βρίσκονται στη σωστή πλευρά της ιστορίας -κι ας θέλουν να την ξαναγράψουν οι νικητές στα επίσημα εγχειρίδια-, πασχίζοντας να κινήσουν τον τροχό της;

Η προσπάθεια των συντελεστών έχει ανεκτίμητη αξία. Έκαναν μια επίμοχθη έρευνα, διασώζοντας πολύτιμες μαρτυρίες. Τις χώρεσαν σε ένα ντοκιμαντέρ και τις κατέστησαν αυτομάτως προσιτές στο ευρύ κοινό. Έδρασαν ανιδιοτελώς, από το υστέρημα του χρόνου και της τσέπης τους, με μοναδικό χρηματοδότη το κοινό τους. Επέμειναν στη δωρεάν διανομή της δουλειάς τους, για να γίνει υπόθεση του μαζικού κινήματος (σωματείων, συλλόγων και πολιτιστικών ομάδων που το προβάλλουν). Επιδιώκουν να είναι παρόντες σε κάθε προβολή και να ανοίγει συζήτηση με το κοινό, να αναπτύσσονται προβληματισμοί και αναστοχασμός στο περιεχόμενο. Κι επέλεξαν συνειδητά, αντί κάποιου έντυπου προγράμματος, να συνοδεύσουν την κυκλοφορία του ντοκιμαντέρ με μια αυτοέκδοση-μπροσούρα, με μια σύντομη ιστορική μελέτη του θέματος.

Θα άξιζαν έναν μεγάλο έπαινο, και μόνο για ένα από τα παραπάνω -πόσο μάλλον όταν όλα αυτά συνυπάρχουν. Ίσως, όμως, τονίζοντας αυτό το κομμάτι, αδικούμε τα υπόλοιπα και τις καλλιτεχνικές αρετές της δουλειάς τους, που δεν είναι αμελητέες. Και όχι μόνο γιατί η «τέχνη είναι οι αγώνες του λαού», όπως λέει ένας στίχος του Τοτέμ.
Για παράδειγμα η μετάβαση στην εισαγωγή από το ασπρόμαυρο βιντεάκι της εποχής, με τα κλισέ για τα λαμπερά φώτα της νυχτερινής Αθήνας, τα μεγάλα, μοντέρνα κτίρια και την εντυπωσιακή ανάπτυξη μιας πόλης που αλλάζει, στο κυρίως θέμα, και η σύνδεση με τους ανθρώπους που βρίσκονται πίσω από τη μεγάλη εικόνα και έχτισαν αυτό το «θαύμα», είναι σπουδαία σκηνοθετική-σεναριακή σύλληψη. Και δεν είναι η μόνη…

Ανάμεσα στους τίτλους τέλους, παρεμβάλλεται μια χιουμοριστική σκηνή, με έναν από τους ηρωικούς συναδέλφους, που διηγείται πώς λειτουργούσαν οι πιάτσες. Και όταν τον ρωτάνε, αν ξεκινούσε τα χαράματα με το αυτοκίνητο, αιφνιδιάζεται και βάζει τα γέλια, δείχνοντας πόσο διαφορετικά ήταν τα δεδομένα για τους βιοπαλαιστές των πρώτων μεταπολεμικών χρόνων.
Σε ένα άλλο σημείο, ένας οικοδόμος διηγείται πώς του έδωσαν ραντεβού στο γιαπί οι συνάδελφοί του, μία ώρα πριν να ξεκινήσει η βάρδια, για να του λυθεί η απορία την επόμενη μέρα, όταν κατάλαβε πως τον ήθελαν για πολιτική δουλειά, που γινόταν κρυφά, στο όριο της… παρανομίας.

Μπορεί σήμερα η συνδικαλιστική δουλειά να είναι (τυπικά και στη θεωρία) νόμιμη, και το αυτοκίνητο να μη θεωρείται απαγορευμένη πολυτέλεια -αν και αυτό είναι υπό αίρεση, αν υπολογίσει κανείς τις διαρκείς ανατιμήσεις της βενζίνης. Η δεκαετία του ’60, όμως, είναι πολύ πιο κοντινή από όσο πιστεύουμε και το πιστοποιούν μια σειρά κοινά στοιχεία -κι ας ακούμε συχνά ότι έχουν παλιώσει και ανήκουν πια στο παρελθόν.

Η δουλειά μυρμηγκιού με τον κόσμο -που δεν έχει μάθει τη δύναμή του, όταν οργανώνεται. Η προσπάθεια (με αιχμή του δόρατος τους παλιούς αγωνιστές που γύριζαν από τις εξορίες) να στηθούν Σωματεία από το μηδέν. Ο σκληρός αγώνας ενάντια στους αποκλεισμούς και τις νοθείες. Η αντιπαράθεση με τον εργοδοτικό συνδικαλισμό -αλλά και η προσπάθεια να τον σύρουν σε απεργιακές κινητοποιήσεις και κλαδικές διεκδικήσεις. Οι μικρές αλλά σπουδαίες νίκες για καθημερινά ζητήματα, όπως η καθιέρωση της 7ωρης εργάσιμης ημέρας και οι αυξήσεις στους μισθούς. Η σύνδεσή τους με πολιτικά ζητήματα και τον αγώνα ενάντια στον ιμπεριαλισμό που ματοκυλά τους λαούς. Η ευρηματική αξιοποίηση κάθε πιθανού μέσου που συσπειρώνει κόσμο -αθλητικές διοργανώσεις, πολιτιστικές ομάδες κτλ. Η άγρια καταστολή ενός καθεστώτος που αλλάζει μανδύες αλλά έχει σταθερή στόχευση ενάντια στους εργατικούς αγώνες.

Σε πολλά σημεία αρκεί να αλλάξει κανείς τις ημερομηνίες, για να διαβάσει τη δική μας εποχή και τους αγώνες που αλλάζουν ίσως μορφή, αλλά όχι περιεχόμενο. Γι’ αυτό οι «ηρωικοί οικοδόμοι» είναι υπόδειγμα συναδέλφων, όχι μόνο για τον κλάδο τους, αλλά και για όσους είναι συνάδελφοι στην καταπίεση και ασφυκτιούν σε αυτόν τον κόσμο. Συνάδελφοι όλου του κόσμου ενωθείτε!

Οι προηγούμενες δουλειές της «Συλλογικής Μνήμης» (για τους Παρτιζάνους των Αθηνών και τις Γυναίκες του ΔΣΕ που επιχείρησαν τη δική τους έφοδο σε έναν «Καθαρό Ουρανό») ήταν εμπνευσμένες από τις πιο ένδοξες στιγμές του λαϊκού κινήματος και τους ένοπλους αγώνες που έδωσαν. Αλλά ο αγώνας των ηρωικών οικοδόμων δεν υστερεί σε ηρωισμό και ένδοξες σελίδες. Ήταν και παραμένουν ηρωικοί γιατί δεν υπέστειλαν τη σημαία του αγώνα στις πιο δύσκολες στιγμές του κινήματος και της πρωτοπορίας του. Ας θυμηθούμε πώς εγκωμιάζει ο Βλαδίμηρος όσους καλούνται να δράσουν με επαναστατικό τρόπο σε μη επαναστατικούς καιρούς. Και ας μην ξεχνάμε πώς οι πυρήνες των οικοδόμων ασφυκτιούσαν με τη συμβιβαστική πολιτική της ΕΔΑ (που γινόταν σταδιακά ουρά της Ένωσης Κέντρου) και έτειναν να αυτονομηθούν, ακολουθώντας τη δική τους λογική και γέρνοντας αποφασιστικά την πλάστιγγα στην επερχόμενη διάσπαση του ’68.

Μπορεί το δικό τους παράδειγμα να είναι κάπως πιο… γήινο -γι’ αυτό και πιο κοντά σε όσα ζούμε σήμερα. Αλλά δεν παύει να είναι προϋπόθεση για να πάρουμε φόρα και να φτάσουμε πιο μακριά -ακόμα και στον ουρανό.

Λίγα λόγια για το ντοκιμαντέρ

Η λήξη του Εμφυλίου Πολέμου βρίσκει χιλιάδες κατατρεγμένους αντάρτες και κατατρεγμένες αντάρτισσες στις σοσιαλιστικές χώρες, καθώς και στην εξορία. Την ίδια περίοδο σε συνθήκες φόβου και τρομοκρατίας νέα παιδιά από τα χωριά καταφθάνουν στα αστικά κέντρα και κυρίως στην Αθήνα, διεκδικώντας ένα καλύτερο και πιο αισιόδοξο αύριο. Μεταξύ των επαγγελμάτων που ασκούν είναι οι χειρωνακτικές εργασίες, όπως αυτή της οικοδομής.

Ταυτόχρονα, στα μέσα της δεκαετίας του ’50 αποφυλακίζονται οι πρώτοι κομμουνιστές, οι οποίοι για να επιβιώσουν στρέφονται και εκείνοι προς τις οικοδομές, καθώς ήταν το μοναδικό επάγγελμα που δεν χρειαζόταν πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων. Έρχονται σε επαφή με τους νέους που έχουν καταφθάσει στην πρωτεύουσα και με την αγωνιστική εμπειρία τους οργανώνουν και οργανώνονται σε σωματεία παλεύοντας για την καλυτέρευση των συνθηκών εργασίας και επιβίωσης.

Με σκληρό αγώνα οι μεγαλειώδεις απεργιακές κινητοποιήσεις τους φέρνουν σημαντικές εργασιακές κατακτήσεις, όπως είναι η ασφάλιση, η εργασία σε συνεχές ωράριο, τα δωρεπιδόματα και το μπλόκο στην αστυνομική παρουσία στις συνελεύσεις τους. Ταυτόχρονα, το κίνημα των οικοδόμων ορθώνει και πολιτικό ανάστημα με αιτήματα, όπως την απόσυρση των βάσεων των ΗΠΑ, την ειρήνη, την έξοδο από την ΕΟΚ, το Κυπριακό κτλ.

Οι οικοδόμοι αποτέλεσαν την πρωτοπορία του ταξικού – εργατικού κινήματος, δίνοντας ένα λαμπρό παράδειγμα αντίστασης και διεκδίκησης σε μια μαύρη ιστορική περίοδο.

Η σκέψη της ομάδας ΣΥΛΛΟΓΙΚΗ ΜΝΗΜΗ

Μετά τα ντοκιμαντέρ «Οι Παρτιζάνοι των Αθηνών» και «Καινούργιος Ουρανός: Οι γυναίκες στον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας» συνεχίζουμε με την έρευνα ιστορικών γεγονότων που αποτυπώνονται στον κινηματογραφικό φακό μέσω της προφορικής ιστορίας.

Στον πυρήνα της σκέψης μας είναι η υλοποίηση των έργων μας μέσα της  αυτοχρηματοδότησης των ντοκιμαντέρ και της ενίσχυσης μέσω καμπάνιας crowdfunding.

Η πρόσφατη εμπειρία μας από την επιτυχημένη καμπάνια crowdfunding του «Καινούργιου Ουρανού» μας απέδειξε ότι μπορούμε να στηριχθούμε στην «από τα κάτω» χρηματοδότηση, καλύπτοντας μεγάλο μέρος των εξόδων της παραγωγής.

Οι ανάγκες του ντοκιμαντέρ «Συνάδελφοι ηρωικοί οικοδόμοι»

Τα γυρίσματα του ντοκιμαντέρ για τις συνεντεύξεις των ανθρώπων που συμμετέχουν με τις μαρτυρίες τους ξεκίνησαν το 2020, ενώ σταδιακά ολοκληρώνονται. Η ομάδα μας έχει στόχο, όπως έγινε και με τα προηγούμενα έργα της, με την ολοκλήρωσή του να το προβάλλει σε ελληνικά και ξένα φεστιβάλ, κινηματογράφους, δήμους, στέκια και κοινωνικούς χώρους.

Ζητείται, λοιπόν, η συνδρομή όλων, προκειμένου να καλυφθεί ένα μέρος των εξόδων που έχουν γίνει, καθώς και για να καλυφθούν έξοδα post production που πρόκειται να γίνουν. Ειδικότερα, το ποσό που θα συγκεντρωθεί θα καλύψει τα παρακάτω έξοδα:

Έξοδα μετακίνησης εντός και εκτός Αττικής για τις ανάγκες συνεντεύξεων

Έξοδα αγοράς αρχειακού υλικού που «ντύνει» το ντοκιμαντέρ

Έξοδα μοντάζ, μίξης και σχεδιασμού ήχου και color correction

Μετατροπή σε κατάλληλο αρχείο για προβολές σε φεστιβάλ (DCP)

Έξοδα μετάφρασης και υποτιτλισμού

Καμπάνια επικοινωνίας και προώθησης (αφίσες, ιστοσελίδα και λοιπό υλικό)

Έξοδα συμμετοχής σε ελληνικά και ξένα φεστιβάλ

Λοιπά έξοδα (βιβλία, σκληροί δίσκοι για back up και μοντάζ)

Γιατί να εμπιστευτείτε την ομάδα ΣΥΛΛΟΓΙΚΗ ΜΝΗΜΗ

Η ομάδα ΣΥΛΛΟΓΙΚΗ ΜΝΗΜΗ, όπως προαναφέρθηκε, μετρά ήδη δύο ντοκιμαντέρ προφορικής ιστορίας ως δείγμα γραφής, τους «Παρτιζάνους των Αθηνών» και τον «Καινούργιο Ουρανό: Οι γυναίκες στον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας». Τα ντοκιμαντέρ αυτά προβλήθηκαν σε ποικίλους χώρους, συμμετείχαν σε εκδηλώσεις και προβολές ιστορικού ενδιαφέροντος και προσπάθησαν να βάλουν το λιθαράκι τους στην αποτύπωση της νεότερης ιστορίας.

Περαιτέρω, η ομάδα ΣΥΛΛΟΓΙΚΗ ΜΝΗΜΗ αποτελείται από ένα μη σταθερό πυρήνα ανθρώπων, επαγγελματιών και ερασιτεχνών, οι οποίοι έχουν ενδιαφέρον τόσο για την ιστορία, όσο και για την ανάδειξή της μέσω ενός αξιόλογου καλλιτεχνικού αποτελέσματος. Με σχεδόν ανύπαρκτους πόρους, αλλά με την πεποίθηση ότι ιστορίες σαν και αυτές πρέπει να ειπωθούν και να μην μείνουν στο «συρτάρι» για οικονομικούς λόγους.

Όπως συνέβη και στο παρελθόν, μετά την ολοκλήρωση ενός κύκλου προβολών το ντοκιμαντέρ θα βρίσκεται διαθέσιμο ελεύθερα στο διαδίκτυο. Η βοήθειά σας θα αποτελέσει κινητήριο δύναμη για να συνεχίσουμε την προσπάθεια καταγραφής της ιστορίας «από τα κάτω».

Τέλος, εφόσον κάποιος/κάποια δεν μπορεί να συνεισφέρει οικονομικά, μπορεί να μας βοηθήσει κοινοποιώντας ή/και στέλνοντας σε φίλους την πρόσκληση οικονομικής ενίσχυσης, ώστε να διαδοθεί σε όσο το δυνατόν περισσότερο κόσμο.

Πώς μπορείτε να μας ενισχύσετε

Μπορείτε να ενισχύσετε την παραγωγή του ντοκιμαντέρ μέσω κατάθεσης στον παρακάτω τραπεζικό λογαριασμό:

GR45 0172 1260 0051 2610 0604 487

Τράπεζα Πειραιώς – BIC/SWIFT: PIRBGRAA

Δικαιούχος: Ξύδας Ιωάννης

ή/και μέσω Paypal με τη χρήση χρεωστικής ή πιστωτικής κάρτας στο link: https://www.paypal.com/donate/?hosted_button_id=D92BPDG32J2FN.

Ομάδα ΣΥΛΛΟΓΙΚΗ ΜΝΗΜΗ