Εις μνήμην

«Ένα ανθρώπινο σώμα καταλήγει να είναι 640 γραμμάρια στάχτης» έγραφε ο Μαρσέλ Νατζαρή Εβραίος της Θεσσαλονίκης στην επιστολή που βρέθηκε θαμμένη κοντά στο Κρεματόριο ΙΙΙ του Άουσβιτς

Η ΑΝΑΚΡΙΣΗ

Πέτερ Βάις

Κατά την παρουσίαση αυτού του έργου, δεν πρέπει να επιχειρηθεί μια αναπαράσταση του δικαστηρίου, όπου έγινε ή δίκη για το στρατόπεδο. Μια τέτοια αναπαράσταση φαίνεται στο συγγραφέα του δράματος το ίδιο αδύνατη όσο και μια παρουσίαση του στρατοπέδου στη σκηνή. Στο δικαστήριο εμφανίστηκαν εκατοντάδες μάρτυρες. Η αντιπαράθεση των μαρτύρων και των κατηγορουμένων καθώς και οι λόγοι και οι αντίλογοι πλημμύριζαν από συναισθηματική έξαρση. Απ’ όλα αυτά δεν μπορεί να μείνει στη σκηνή παρά μόνο ένα συμπύκνωμα της μαρτυρίας. Το συμπύκνωμα αυτό πρέπει να περιέχει μόνο τα γεγονότα όπως παρουσιάστηκαν στη δίκη. Τα προσωπικά βιώματα και οι συγκρούσεις πρέπει να υποχωρήσουν μπροστά στην ανωνυμία. Με το να χάνουν οι μάρτυρες στο έργο τα ονόματά τους γίνονται απλά φερέφωνα. Οι εννιά μάρτυρες καταθέτουν μονάχα αυτό πού εκφράσανε εκατοντάδες άλλοι. Οι διαφορετικές εμπειρίες μπορούν το πολύ να υποδηλωθούν με μια διαφοροποίηση στη φωνή και τη στάση. Οι μάρτυρες 1 και 2 είναι μάρτυρες υπεράσπισης του προσωπικού του στρατοπέδου. Οι μάρτυρες 4 και 5 είναι γυναικεία πρόσωπα, οι υπόλοιποι αντρικά πρόσωπα απ’ τις τάξεις των κρατουμένων που επιζήσανε. Αντίθετα, απ’ τους 18 κατηγορουμένους ό καθένας είναι κι ένα ξεχωριστό πρόσωπο. Τα ονόματά τους πάρθηκαν απ’ την πραγματική δίκη. Το ότι έχουν δικά τους ονόματα είναι σημαντικό, γιατί τα είχαν και στην περίοδο πού αποτελεί τώρα το αντικείμενο της δίκης, ενώ οι κρατούμενοι είχαν χάσει τα δικά τους. Ωστόσο οι φορείς των ονομάτων δεν πρόκειται να κατηγορηθούν άλλη μια φορά σ’ αυτό το δράμα. Δανείζουν στο συγγραφέα του δράματος μονάχα τα ονόματά τους, πού εδώ χρησιμεύουν σα σύμβολα. 

Τραγούδι για τις δυνατότητες της Επιβίωσης (σελίδα 132)

Πρόεδρος: Κυρία μάρτυς περάσατε μερικούς μήνες στο μπλόκ των γυναικών νούμερο δέκα, όπου γίνονταν ιατρικά πειράματα. Τι μπορείτε να μας αναφέρεται σχετικά με τα πειράματα αυτά;

Μάρτυς 4: (Σωπαίνει)

Πρόεδρος: Κυρία μάρτυς καταλαβαίνουμε ότι σας είναι δύσκολο να μιλήσετε κι ότι θα προτιμούσατε να σωπάσετε. Σας παρακαλούμε ωστόσο ν ανατρέξετε στη μνήμη σας για οποιοδήποτε περιστατικό που θα μπορούσε να φωτίσει τα γεγονότα που πραγματευόμαστε εδώ.

Μάρτυς 4: Είμασταν κάπου εξακόσιες γυναίκες. Ο καθηγητής Κλάουμπέργκ διεύθυνε τις έρευνες. Οι υπόλοιποι γιατροί πρόσφεραν το ανθρώπινο υλικό.

Πρόεδρος: Πως γίνονταν τα πειράματα;

Μάρτυς 4: (Σωπαίνει)

Συνήγορος: Κυρία μάρτυς μήπως πάσχετε από διαλείψεις;

Μάρτυς 4: Απ τον καιρό της παραμονής μου στο στρατόπεδο εξακολουθώ να είμαι άρρωστη

Συνήγορος: Ποια τα συμπτώματα της αρρώστιας σας ;

Μάρτυς 4: Λιποθυμίες και ανακάτωση. Πριν λίγο στην τουαλέτα έκανα εμετό γιατί μύριζε χλώριο. Με χλώριο πότιζαν τα πτώματα. Δε μπορώ να παραμείνω σε κλειστό χώρο.

Συνήγορος: Διαλείψεις δεν έχετε;

Μάρτυς 4: Θα ήθελα να ξεχάσω μάταια τα βλέπω όλα συνέχεια μπροστά μου θα ήθελα να σβήσω τον αριθμό απ΄το μπράτσο μου. Το καλοκαίρι όταν φοράω ρούχα δίχως μανίκια βλέπω ανθρώπους να καρφώνουν το βλέμμα στο μπράτσο μου και το βλέμμα τους έχει πάντα εκείνη την έκφραση.

Συνήγορος: Ποια έκφραση;

Μάρτυς 4: Της ειρωνείας.

Συνήγορος:. Κυρία μάρτυς έχετε την εντύπωση ότι ακόμα σας καταδιώκουν;

Μάρτυς 4: (Σωπαίνει)

Πρόεδρος: Κυρία Μαρτυς ποια πειράματα θυμάστε;

Μάρτυς 4: Έφερναν κορίτσια δεκαεφτά ως δεκαοχτώ χρονών και τα είχαν διαλέξει ανάμεσα στις πιο γερές κρατούμενες. Τα χρησιμοποιούσαν για πειράματα με ακτίνες Χ.

Πρόεδρος: Τι είδους πειράματα ήταν αυτά;

Μάρτυς 4: Έβαζαν τα κορίτσια μπροστά στη συσκευή και τοποθετούσαν από μια πλάκα στην κοιλιά και τα οπίσθια τους. Μετά έκαιγαν με τις ακτίνες την ωοθήκη. Δημιουργούνταν τότε στην κοιλιά και τα οπίσθια βαθιά εγκαύματα και πληγές.

Πρόεδρος: Τι έκαναν με τα κορίτσια;

Μάρτυς 4: Μέσα σε τρεις μήνες έκαναν σ αυτά απανωτές εγχειρήσεις.

Πρόεδρος: Και οι άρρωστες πέθαιναν;

Μάρτυς 4: Αν δεν πέθαιναν κατά τη διάρκεια των πειραμάτων πέθαιναν αμέσως μετά. Ύστερα από μερικές εβδομάδες τα κορίτσια άλλαζαν ολότελα. Έμοιαζαν γριές.

Πρόεδρος: Κυρία Μάρτυς, μήπως κανένας απ τους κρατούμενους που βρίσκονται εδώ ήταν παρών σ αυτές τις εγχειρήσεις;

Μάρτυς 4: Όλοι οι γιατροί αντάμωναν καθημερινά στους θαλάμους του. Θα πρέπει να υποθέσουμε ότι τουλάχιστον γνώριζαν τα πειράματα αυτά.

Συνήγορος: Απορρίπτουμε κατηγορηματικά τέτοιους ισχυρισμούς. Το γεγονός ότι οι πελάτες μας εργάζονταν κοντά στον τόπο όπου συνέβησαν τα περιστατικά με κανένα τρόπο δεν τους κάνει συνυπεύθυνους.

Πρόεδρος: Κυρία Μάρτυς τι άλλες επεμβάσεις γίνονταν;

Μάρτυς 4: (Σωπαίνει)

Συνήγορος: Έχουμε τη γνώμη ότι η κατάσταση της υγείας της δεν επιτρέπει στη μάρτυρα να δώσει στο δικαστήριο αξιόπιστες απαντήσεις.

Κατήγορος: Κυρία μάρτυς μπορείτε να περιγράψετε κι άλλα πειράματα που έγιναν παρουσία σας;

Μάρτυς 4: Με μια σύριγγα που στην άκρη της είχαν τοποθετήσει μια βελόνα έχυναν στη μήτρα ένα υγρό.

Πρόεδρος: Τι υγρό ήταν αυτό;

Μάρτυς 4: Ήταν μια τσιμεντοειδής μάζα που προξενούσε ένα καυστικό οδυνηρό πόνο. Οι γυναίκες πήγαιναν μετά διπλωμένες και με την αίσθηση ότι θ άνοιγε η κοιλιά τους.

Πρόεδρος: τι επεδίωκαν μ αυτή την ένεση;

Μάρτυς 4: Μετά την ένεση διοχέτευαν ένα άλλο υγρό για να κάνουν την ακτινοσκόπηση. Μετά την ακτινοσκόπηση συχνά ξανάχυναν τη μάζα. Το πείραμα μπορούσε να επαναληφθεί πολλές φορές σε διάστημα τριών τεσσάρων εβδομάδων. Ο θάνατος προερχόταν τις περισσότερες φορές από φλεγμονή της μήτρας ή από περιτονίτιδα. Δεν είδα ποτέ μου να αποστειρώνουν τα ιατρικά όργανα κατά την διάρκεια των εξετάσεων.

Πρόεδρος: Πόσα πειράματα αυτού του είδους υπολογίζετε ότι έγιναν;?

Μάρτυς 4: Στους έξη μήνες που πέρασα στο μπλόκ δέκα έγιναν τετρακόσια τέτοια πειράματα. Σε σχέση μ αυτά τα πειράματα έγιναν και τεχνητές γονιμοποιήσεις. Σε περίπτωση εγκυμοσύνης έκαναν στη γυναίκα έκτρωση.

Πρόεδρος:. Σε ποιο μήνα της εγκυμοσύνης γινόταν οι η έκτρωση;

Μάρτυς 4: Στον έβδομο, όσο διαρκούσε η εγκυμοσύνη έκαναν διάφορα πειράματα με ακτίνες Χ. Μετά τον τοκετό αν το βρέφος γεννιόταν ζωντανό το σκότωναν και το νεκροτομούσαν.

Συνήγορος: Κυρία μάρτυς τα γεγονότα που αναφέρετε στο δικαστήριο προέρχονται από δεύτερο χέρι ή από προσωπικές σας εμπειρίες;

Μάρτυς 4: Από προσωπικές εμπειρίες

Συνήγορος: Τι ήταν αυτό που σας προφύλαξε από μια θανατηφόρα ασθένεια;

Μάρτυς 4: Το άδειασμα του στρατοπέδου

Στο στρατόπεδο του Άουσβιτς από τις 800  κρατούμενες γυναίκες που υποβάλλονται σε πειράματα από τους γιατρούς των ναζί, μόνο 300 κατάφεραν να επιζήσουν. Το μεγαλύτερο στρατόπεδο εξόντωσης του Γ. Ράιχ. Συνολικά εκτοπίστηκαν στο Άουσβιτς περισσότεροι από 1,3 εκατομμύρια άνθρωποι, από τους οποίους περισσότεροι από 1,1 εκατομμύρια εξοντώθηκαν.

Ήταν 27 Γενάρη του 1945, όταν ο Κόκκινος Στρατός μπήκε στο κρεματόριο, και αποκάλυψε σε όλο τον κόσμο τη φρίκη του φασισμού. Ελευθέρωσαν 7,000 κρατούμενους άρρωστους και εξαντλημένους μαζί με 348.820 ανδρικά κοστούμια, 836.255 γυναικεία πανωφόρια και δεκάδες χιλιάδες ζευγάρια παπούτσια.