Διαβάζοντας την ανθρώπινη ιστορία μέσα από τις πυραμίδες των ηλικιών (2) – Ηλικιακές πυραμίδες Ευρώπης

Σε προηγούμενο άρθρο έγινε μια ανάλυση των τύπων των ηλικιακών πυραμίδων (γραφήματα).

Μπορεί κάποιος να διαβάσει την ιστορία μιας χώρας αναλύοντας την ηλικιακή της πυραμίδα; Αυτό είναι εφικτό αφού πολλές φορές οι ηλικιακές πυραμίδες παρουσιάζουν εσοχές ή εξοχές καθώς και ανισομετρίες στην κατανομή φύλου (άνδρες – γυναίκες).

Η ηλικιακή πυραμίδα Γερμανίας αμέσως μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο (1939-1945).

Η ηλικιακή πυραμίδα της Γερμανίας του 1946 παρουσιάζει ενδιαφέρον γιατί πάνω σε αυτή αποτυπώνεται ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος αλλά και ο εξίσου αιματηρός και καταστροφικός πρώτος παγκόσμιος πόλεμος.

Η πρώτη εσοχή δημιουργήθηκε εξαιτίας του γεγονότος ότι 20 χρόνια πριν το 1946 έλαβε χώρα ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος (1914-1918). Οι γεννήσεις τότε μειωθήκαν γιατί οι άνδρες έλειπαν ή πέθαιναν στον πόλεμο. Η Γερμανία τότε είχε χαμηλή αναπαραγωγική ικανότητα (Βελάκι 1).

Κάτι αντίστοιχο έγινε και με τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Στην χρονιά που αναφέρεται η παρακάτω πυραμίδα (1946) και στις κοντινές σε αυτή χρονιές οι γεννήσεις ήταν λίγες γιατί πολλοί άνδρες έλειπαν ή πέθαναν στα μέτωπα του πολέμου. Έτσι η αναπαραγωγική ικανότητα της Γερμανίας των ετών 1940 έως 1950 ήταν χαμηλή (Βελάκι 2). Υπήρχε επιπλέον και ένας παραπάνω λόγος χαμηλής γονιμότητας ο οποίος συνδέει τα σημεία 1 και 2 τον οποίο θα αναλύσουμε στην ηλικιακή πυραμίδα της Ρωσίας.

Είναι προφανές από το γράφημα ότι οι γυναίκες είναι πολύ περισσότερες από τους άνδρες στις ηλικίες των 20 έως 60 ετών. Αυτό συμβαίνει γιατί περισσότεροι άνδρες σε σύγκριση με τις γυναίκες χάθηκαν στα μέτωπα των δύο παγκοσμίων πολέμων (Α.Π.Π 1914-1918 – Β.Π.Π 1939-1945). Αυτό εκφράζει το βαθύ κόκκινο του γραφήματος (Βελάκι 3 – Γυναίκες πλεόνασμα).

Όλα αυτά φαίνονται στο παρακάτω γράφημα (Γερμανία 1946).

Η ηλικιακή πυραμίδα της Ρωσίας (2022).

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η ηλικιακή πυραμίδα της Ρωσίας του 2022. Στο κέντρο του γραφήματος αναγράφονται οι ηλικίες αλλά και η ημερομηνία γέννησης των πολιτών της Ρωσικής Ομοσπονδίας οι οποίες θα μας φανούν ιδιαίτερα χρήσιμες.

Κοντά στην κορυφή του γραφήματος βρίσκεται μια εσοχή (Βελάκι 1 – περίοδος 1941-1945). Αίτια αυτής της εσοχής και της αντίστοιχης χαμηλής γονιμότητας είναι και πάλι ο καταστροφικός Β.Π.Π.

Μια δεύτερη εσοχή δημιουργείται στα έτη 1965-1970 (Βελάκι 2). Εκείνη την εποχή δεν συνέβη τίποτα το καταστροφικό στην Ρωσία. Αυτή η εσοχή οφείλει την ύπαρξη της στο φαινόμενο της “αντήχησης”. Οι Ρώσοι-Ρωσίδες που είχαν γεννηθεί εκείνη την περίοδο είχαν γονείς οι οποίοι ήταν γεννημένοι πριν από 25 περίπου χρόνια κατά την διάρκεια του Β.Π.Π. Ο αδύναμος αριθμητικά πληθυσμός της Ρωσίας του Β.Π.Π (περίοδος 1941-1945) έδωσε αντίστοιχα μικρό αριθμό παιδιών (1965-1970).

Η δεύτερη “αντήχηση” του Β.Π.Π θα λάβει χώρα την δεκαετία του ’90 (Βελάκι 3). Αντί όμως να μικραίνει και να αρχίσει να “σβήνει” γίνεται ακόμα πιο έντονη γιατί θα συναντήσει την απόλυτα καταστροφική οικονομική μετάβαση της Ρωσίας από το σοσιαλιστικό μοντέλο στο μοντέλο της ελεύθερης οικονομίας η οποία ισοπέδωσε το βιοτικό επίπεδο των πολιτών της Ρωσικής ομοσπονδίας.

Η σημερινή Ρωσία του Πούτιν δίνει χαμηλό αριθμό γεννήσεων (Βάση της πυραμίδας). Οι λόγοι είναι πολλαπλοί: Ο μικρός αριθμός υποψήφιων γονέων της δεκαετίας του ’90 , ο πόλεμος στη Ουκρανία και η έλλειψη αποτελεσματικού κοινωνικού κράτους με έμφαση στην ενίσχυση της μητρότητας (Βελάκι 4).

Η επόμενη ανωμαλία σχετίζεται με την κατάσταση της υγείας του ανδρικού πληθυσμού της Ρωσίας. Μετά την ηλικία των 40 ετών ο γυναικείος πληθυσμός της Ρωσίας είναι αρκετά μεγαλύτερος από τον ανδρικό (Γυναίκες πλεόνασμα – σκούρο κόκκινο). Η κύρια αιτία του φαινομένου είναι ο αλκοολισμός ο οποίος σκοτώνει νωρίς τους άνδρες οι οποίοι είναι περισσότερο επιρρεπείς από της γυναίκες στο αλκοόλ (Βελάκια 5).

Όλα αυτά φαίνονται στο παρακάτω γράφημα (Ρωσία 2022). 

Η ηλικιακή πυραμίδα της Ουκρανία (2023).

Η ηλικιακή πυραμίδα της Ουκρανίας παρουσιάζει παρόμοια χαρακτηριστικά με αυτή της Ρωσίας. Εδώ όμως έχουμε ένα σκηνικό απόλυτης καταστροφής.

Στο πρώτο βελάκι έχουμε τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Στο δεύτερο βελάκι την “αντήχηση” που προκάλεσε ο Β.Π.Π. Στο τρίτο την καταστροφική οικονομική μετάβαση της Ουκρανίας στο μοντέλο της ελεύθερης οικονομίας και τέλος την απόλυτη ισοπέδωση του βιοτικού επιπέδου που έφερε ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος Ουκρανίας – Ρωσίας (Βελάκι 4). Η μάστιγα του αλκοολισμού φαίνεται και εδώ στο πέμπτο βελάκι.

Αν αυτή η καταστροφή συνεχιστεί τότε σε λίγα χρόνια θα μιλάμε για μια γενοκτονία Ουκρανών και Ρώσων (μειονότητας). Η γενοκτονία αυτή θα είναι αντίστοιχη με τις γενοκτονίες που προκάλεσε η αποικιοκρατική Ευρώπη στους αυτόχθονες πληθυσμούς της Αμερικής της Ασίας της Αφρικής και της Αυστραλίας.

Όλα αυτά φαίνονται στο παρακάτω γράφημα (Ουκρανία 2023).

Ηλικιακές πυραμίδες της Ελλάδας και της Γερμανίας (2020).

Οι ηλικιακές πυραμίδες της Ρωσίας και της Ουκρανίας δείχνουν τις καταστροφές που έφερε το μοντέλο της ελεύθερης οικονομίας (Ναζιστική Γερμανία – αστική δημοκρατία) στις σοσιαλιστικές χώρες. Κάτι αντίστοιχο συνέβη και στις χώρες της “Δύσης” μετά την ανατροπή του σοσιαλισμού (Δεκαετία ’90). 

Παραδείγματα ηλικιακών πυραμίδων χωρών που εκθέτουν το δημογραφικό πρόβλημα και την πτώση του βιοτικού επιπέδου της Δύσης των τελευταίων 30 ετών είναι η Ελλάδα και η Γερμανία (Βελάκι 1) .

ΠΗΓΗ: Wikipedia

Στη συνέχεια: Ηλικιακές πυραμίδες Μέσης Ανατολής.

Στάθης Γεωργούλης 

ΠΕ 86 ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ
Δ’ ΕΛΜΕ Ανατολικής Αττικής