Διαβάζοντας την ανθρώπινη ιστορία μέσα από τις πυραμίδες των ηλικιών (6)

Πώς τα δημογραφικά στοιχεία επηρεάζουν την παγκόσμια οικονομία.

Ψευδή δημογραφικά στοιχεία;

Σε προηγούμενο άρθρο είδαμε ότι οι χώρες της Άπω Ανατολής, εκεί που υπάρχει ένα μεγάλο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού και το μεγαλύτερο μέρος της βιομηχανικής παράγωγης του πλανήτη έχουν προβλήματα γήρανσης του πληθυσμού καθώς και χαμηλό αριθμό γεννήσεων. Μήπως όμως τα προβλήματα είναι ακόμα μεγαλύτερα και δεν εμφανίζονται στις στατιστικές;

Ας πάρουμε για παράδειγμα την Ιαπωνία. Η Ιαπωνία έχει μόλις 2,7 εκατομμύρια αλλοδαπούς πολίτες σε σύνολο 124 εκατομμυρίων πολιτών (μέχρι το έτος 2022). Αντιθέτως 4 εκατομμύρια Ιάπωνες έχουν μεταναστεύσει σε άλλες χώρες (μέχρι το έτος 2022). Οι λόγοι για αυτά τα μικρά νούμερα σε σχέση με τον πληθυσμό της είναι πολλοί: Οι Ιάπωνες δεν ξέρουν Αγγλικά έχουν διαφορετική κουλτούρα, καλλιεργείται ένα είδος σωβινισμού-εθνικισμού, υπάρχουν περιορισμοί στη μετανάστευση, η Ιαπωνική γλώσσα είναι μια από τις πιο δύσκολες του κόσμου και τέλος η Ιαπωνία απομονώνεται ως σύμπλεγμα νήσων. Όλα αυτά αποτελούν έναν σημαντικό περιοριστικό παράγοντας στην διαδικασία της μετανάστευσης.  Αν πάρει κάνεις την διάφορα 4 εκατομμύρια (Ιαπώνων που ζουν εκτός Ιαπωνία) μείων 2,7 εκατομμύρια αλλοδαπών πολιτών που ζουν στην Ιαπωνία βρίσκει το ισοζύγιο μετανάστευσης το όποιο είναι μόλις 1,3 εκατομμύρια υπέρ αυτών που ζουν εκτός Ιαπωνίας. Και αυτό σε μια μεγάλη χρονική περίοδο 50-100 χρόνων. Μπορεί λοιπόν να θεωρήσει κανείς ότι η Ιαπωνία είναι μια κλειστή χώρα από την άποψη του ανθρωπινού δυναμικού.

Έστω ότι παίρνουμε ένα μικρό τμήμα από τα δημογραφικά στοιχεία τις Ιαπωνίας (Wikipedia). Αν δει τον μεγάλο πίνακα εδώ τότε θα διαπιστώσει ότι τις δεκαετίες του 30′, 40′ και του 50′ γεννιόντουσαν κατά μέσο όρο ανά έτος πάνω από 2 εκατομμύρια Ιάπωνες. Αυτοί που πεθαίνουν σήμερα προέρχονται κατά πλειοψηφία από εκείνες τις δεκαετίες. Οι θάνατοι τα τελευταία έτη είναι κοντά στο 1,5 εκατομμύριο. Έτσι έχουμε μια απόκλιση μισού εκατομμύριου θανάτων. 

Αν πάρουμε την περίπτωση της Κίνας τότε στις δεκαετίες του 50′ και του 60′ γεννιόντουσαν κατά μέσο όρο 22 εκατομμύρια Κινέζοι. Αυτοί που πεθαίνουν σήμερα έχουν γεννηθεί εκείνες τις δεκαετίες και είναι μόλις 9-11 εκατομμύρια (δες εδώ). Τα νούμερα των θανάτων της δεκαετίας 2013-2023 δεν ακολουθούν τα νούμερα των γεννήσεων των δεκαετιών του 50′ και 60′. Υπάρχει μια τεράστια διάφορα 12 εκατομμυρίων! Το επίσης εκπληκτικό είναι ότι οι γεννήσεις στην Κίνα έχουν μειωθεί στο μισό μέσα σε μόλις μια δεκαετία (2013 – 18 εκατ. ενώ το 2023 –  9 εκατ.). Σε μας οι γεννήσεις έπεσαν στο μισό μέσα σε 50 χρόνια (1974 – 144 χιλ. ενώ το 2023 – 72 χιλ).

Ας πάμε στην Ευρώπη και συγκεκριμένα στη Γερμανία. Άρθρο του BBC αναφέρει ένα λάθος 1,5 εκατομμυρίων κατοίκων λιγότερων από τις προβλέψεις! Η βύθιση του πληθυσμού για τα έτη 2010-2011 φαίνεται και εδώ στην wikipedia.

Κατά την άποψη μου γίνεται μια υπο-εκτίμηση θανάτων δηλαδή πεθαίνουν πολλοί περισσότεροι άνθρωποι από όσους εμφανίζονται στις επίσημες στατιστικές.

Τα δημογραφικά στοιχεία του πλανήτη.

Οι ιστορικοί που ασχολούνται με τα δημογραφικά στοιχεία του πλανήτη δεν μπορούν να προσδιορίσουν με ακρίβεια τον παγκόσμιο πληθυσμό της προϊστορικής περιόδου. Έτσι πιστεύουν ότι ο παγκόσμιος πληθυσμός κατά την νεολιθική περίοδο ήταν μερικά εκατομμύρια.

Ο παγκόσμιος πληθυσμός άρχισε να αυξάνεται με βραδείς ρυθμούς από την Αρχαιότητα και έφτασε το 1 δισεκατομμύριο στις αρχές της βιομηχανικής επανάστασης (έτος 1804). Τα τελευταία 220 χρόνια αυξήθηκε ακόμα πιο γρήγορα σύμφωνα με στοιχεία της wikipedia.

Από τον παρακάτω πίνακα βλέπουμε ότι ο πλανήτης έβαλε 1 δις (Από 3 δις – 4 δις) σε 14 χρόνια (1960-1974). Για να πάμε από τα 6 δις (1999) στα 7 δις (2011) χρειαστήκαμε 12 χρόνια ενώ θα έπρεπε να χρειαστούμε μόνο 7 γιατί οι κάτοικοι του πλανήτη ήταν διπλάσιοι. Έτσι ο ρυθμός αύξησης του παγκόσμιου πληθυσμού επιβραδύνεται.

Το πιο σημαντικό δημογραφικό στοιχειό όπως είδαμε είναι η γυναικεία γονιμότητα (woman fertility). Την δεκαετία του 60′ ήταν 5,3 ενώ σήμερα είναι 2,3. Στις μόνες περιοχές που παρατηρείται αύξηση του πληθυσμού είναι στην Υποσαχάρια Αφρική και σε κάποιες χώρες της Ασίας. 

Ένα εξίσου σημαντικό δημογραφικό στοιχείο είναι η διάμεση ηλικία (median age) που είναι ο μέσος όρος των ηλικιών των κατοίκων μιας περιοχής μιας χώρας ή ολόκληρου του πλανήτη. Η διάμεση ηλικία των κατοίκων του πλανήτη είναι στα 31 χρόνια ενώ την δεκαετία του 60 ήταν στα 22 χρόνια. Εκτός από την γονιμότητα συνδέεται και με την ικανότητα για εργασία, κατανάλωση κ.ο.κ. 

Το προσδόκιμο ζωής (μέσος όρος των ηλικιών) είναι ένας άλλος σημαντικός δημογραφικός δείκτης. Η αστική δημοσιογραφία προσπαθεί να μας πείσει ότι αυξάνεται ως συνέπεια της βελτίωσης του βιοτικού επιπέδου.

Συμπεράσματα

Σε προηγούμενα άρθρα μου αναφέρθηκα στις ανωμαλίες που δημιουργούνται στις ηλικιακές πυραμίδες. Οι ανωμαλίες αυτές είναι αποτέλεσμα πολέμων ή οικονομικών πολιτικών. Σε κάποιες άλλες εποχές και σε μικρές γεωγραφικές περιοχές αυτές οι ανωμαλίες θα ήταν το αποτέλεσμα μιας φυσικής καταστροφής όπως η έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης κατά την αρχαιότητα. Θα μπορούσε να πει κάποιος διαβάζοντας μόνο τις ηλικιακές πυραμίδες ότι το μοντέλο της ελεύθερης οικονομίας είναι από μόνο του μια φυσική καταστροφή!

Το όλο ζήτημα της στατιστικής των δημογραφικών στοιχείων δεν σταματάει εδώ. Η αστική δημοσιογραφία προσπαθεί να μας πείσει ότι ο παγκόσμιος πληθυσμός αυξάνεται. Όμως φαίνονται κάποια λάθη και κάποιες παραδοξότητες από τα ίδια τους τα στοιχεία τα οποία δεν επιβεβαιώνουν το παραπάνω πρόβλημα (υπερπληθυσμού). Ακόμα και αν έχουμε μια μικρή αύξηση του πληθυσμού αυτή εξανεμίζεται από την διάμεση ηλικία η οποία αυξάνεται. Η διάμεση ηλικία αντιπροσωπεύει την ζωτικότητα των ανθρώπων και η αύξηση της δημιουργεί τις συνθήκες για μελλοντική χαμηλή γονιμότητα. Στις ανεπτυγμένες χώρες μάλιστα εκεί που υπάρχει μεγάλη παράγωγη και κατανάλωση (Η.Π.Α – Ευρώπη – Κίνα κ.ο.κ) ο πληθυσμός καταρρέει.

Το κατασκευασμένο πρόβλημα του υπερπληθυσμού χρησιμοποιείται και εργαλειοποιείται από το κεφαλαιοκρατικό σύστημα. Το σύστημα επιδιώκει να περάσει διαφορές ‘πράσινες’ πολιτικές εξαιτίας του υπερπληθυσμού για να αυξήσει την κατανάλωση και την κερδοφορία του. 

Η αρχή έγινε την δεκαετία του 70′ με την ανακύκλωση. Το αποτέλεσμα ήταν να περάσουμε από τα προϊόντα πολλών χρήσεων στα προϊόντα μιας χρήσης. Έτσι ο πλανήτης γέμισε σκουπίδια αφού ελάχιστα πράγματα ανακυκλώνονται. Οι αγροτικές περιβαλλοντολογικές πολιτικές οι οποίες εφαρμοστήκαν στους μικρομεσαίους αγρότες ήταν αρκετά επιζήμιες για την παράγωγη και το εισόδημα τους. Τις τελευταίες δεκαετίες με την πράσινη ανάπτυξη είχαμε μια νέου τύπου οικονομία η οποία φαίνεται πλέον επιζήμια για τον πλανήτη. Δάση και οικοσυστήματα καταστράφηκαν για να εγκατασταθούν οι εκατοντάδες ανεμογεννήτριες. Τα φωτοβολταϊκά απαιτούν τεράστιες ποσότητες ενέργειας και υλικά για να κατασκευαστούν. Τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα χρειάζονται ηλεκτρική ενέργεια η οποία παράγεται από ορυκτά καύσιμα και πυρηνική ενεργεία. 

Μια πιο ευρύτερη ανάλυση …

Η κεφαλαιοκρατική παράγωγη απαιτεί συνεχώς αυξανόμενες ποσότητες και μεγαλύτερη ποικιλία υλικών για να μπορέσει να παράγει μεγαλύτερα κέρδη. Όμως τα υλικά αυτά σκορπίζουν και δεν είναι δυνατόν να ανακτηθούν. Σε προηγούμενα μου άρθρα αναφέρθηκα στην εντροπία η οποία είναι ένα μέγεθος της θερμοδυναμικής (φυσική). Η εντροπία σχετίζεται με την αταξία και επηρεάζει τα πάντα γύρω μας. Πολλά πράγματα χάνουν την φυσική τους δομή και διαλύονται (αύξηση εντροπίας-αταξίας). Αυτή η αταξία – εντροπία δυσχεραίνει την κεφαλαιοκρατική παράγωγη. Τα υλικά καθώς και ο παγκόσμιος πληθυσμός (ανεπτυγμένες χώρες) μειώνονται.

Στην αυγή του κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής (18ος-19ος αιώνας) τέτοια ζητήματα και προβλήματα υλικών-πληθυσμού για το κεφάλαιο δεν υπήρχαν. Η γη ήταν μια τεράστια αποθήκη και τα ορυκτά της φαίνονταν να είναι ανεξάντλητα. Οι γυναίκες γεννούσαν σε μικρές ηλικίες και δεν υπήρχαν μέθοδοι αντισύλληψης. Η γυναικεία γονιμότητα ήταν υψηλή (περισσότερο από 5 παιδιά ανά γυναίκα). Η θνησιμότητα ήταν μεγάλη αλλά πάντα κάτι “περίσσευε”. 

Το κύριο χαρακτηριστικό του καπιταλιστικού οικονομικού μοντέλο παραγωγής είναι η κύλιση κεφαλαίου όπως φαίνεται στο παρακάτω σχήμα:

Για να μπορέσει να επιβιώσει το κεφάλαιο χρειάζεται ολοένα μεγαλύτερες ποσότητες υλικών – ανθρώπων και μεγαλύτερη κινητικότητα. Η μετατροπή του κεφαλαίου από την μια μορφή στην άλλη πρέπει να γίνεται γρήγορα. Στις τελευταίες δεκαετίες όμως βλέπουμε να ισχύει ακριβώς το αντίθετο. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε και την μείωση του μέσου ποσοστού κέρδους (Κεφάλαιο – Μαρξ) η οποία δημιουργεί τις κεφαλαιοκρατικές κρίσεις. 

Ο πληθυσμός μειώνεται τα υλικά λιγοστεύουν και το κεφάλαιο λιμνάζει. 

Το κεφαλαιοκρατικό σύστημα παραπαίει. 

Οι λαοί του κόσμου, ελπίζω σύντομα, να γίνουν οι νεκροθάφτες αυτού του αδίκου κεφαλαιοκρατικού συστήματος!

Στάθης  Γεωργούλης 

ΠΕ 86 ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ
Δ’ ΕΛΜΕ Ανατολικής Αττικής