Νέο σύστημα καθορισμού του κατώτατου μισθού: Τα 6 + 1 ψέματα της κυβέρνησης και η αλήθεια της συμπίεσης όλων των αποδοχών προς τα κάτω

Την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των μεγάλων επιχειρήσεων, συγκεντρώνοντας μια μεγάλη μάζα εργαζομένων στο επίπεδο του κατώτατου μισθού, με τους μέσους μισθούς να φθίνουν διαρκώς.

Αποτελεί συνέχεια των πολιτικών που έχουν εφαρμόσει οι κυβερνήσεις ΝΔ – ΣΥΡΙΖΑ – ΠΑΣΟΚ ειδικά τα τελευταία 12 χρόνια, που οδήγησαν στην εξής …μεγάλη κατάκτηση για την εργοδοσία: Στο να αυξηθεί ο κατώτατος μεικτός μισθός κατά 29 ευρώ και την ίδια περίοδο να μειωθούν οι μέσες μεικτές αποδοχές κατά 146 ευρώ (βλ. το σχετικό διάγραμμα)! Δηλαδή, οι αμοιβές των μισθωτών να συμπιέζονται προς τα κάτω, κάτι που αποτελεί χρυσωρυχείο για τους επιχειρηματικούς ομίλους.

Αναλυτικότερα, η κυβέρνηση της ΝΔ έφερε την περασμένη Πέμπτη στη δημόσια διαβούλευση νομοσχέδιο για την ενσωμάτωση της ευρωπαϊκής Οδηγίας 2022/2041. Πιο συγκεκριμένα, με το ν/σ διαμορφώνει «ένα νέο σύστημα καθορισμού νομοθετημένου κατώτατου μισθού και ημερομισθίου μέσω μαθηματικού τύπου, που λαμβάνει υπόψη πραγματικά οικονομικά μεγέθη, όπως ο πληθωρισμός και η παραγωγικότητα της οικονομίας». Δεν είναι τυχαία η επισήμανση της κυβέρνησης ότι αυτό το νομοσχέδιο είναι επεξεργασμένο «κατά το πρότυπο του συστήματος που εφαρμόζεται στη Γαλλία»¹.

2011 – 2023: Ο κατώτατος μισθός αυξήθηκε κατά 29 ευρώ, οι μέσες αποδοχές μειώθηκαν κατά 146 ευρώ!

Οι βασικοί ισχυρισμοί της είναι ότι το νέο σύστημα θα είναι «αντικειμενικό», ότι ο νόμος «θα απαγορεύει τη μείωση μισθού σε οποιεσδήποτε συνθήκες» και θα εξασφαλίζει «επαρκείς κατώτατους μισθούς»². Οπως λέει, θα χρησιμοποιεί έναν μαθηματικό τύπο από όπου θα εξάγεται το ποσοστό μεταβολής κάθε χρόνο, και έτσι θα αναπροσαρμόζεται αυτόματα ο κατώτατος μισθός. Διευκρινίζει δε ότι το νέο αυτό σύστημα θα ισχύει από το έτος 2028, και για τα έτη 2025, 2026 και 2027 θα εφαρμοστεί μια «μεταβατική διαδικασία».

Επίσης, το νομοσχέδιο, και πάλι στο πλαίσιο ενσωμάτωσης της Οδηγίας, προβλέπει την εκπόνηση Σχεδίου Δράσης «για την αύξηση του ποσοστού των εργαζομένων που καλύπτονται από Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας. Το Σχέδιο Δράσης θα εκδοθεί εντός ενός έτους από την ψήφιση του νόμου»³. Να σημειωθεί ότι η υποχρέωση εκπόνησης Σχεδίου Δράσης αφορά στα κράτη – μέλη της ΕΕ όπου το ποσοστό κάλυψης από Συλλογικές Συμβάσεις είναι κάτω από 80%.

Οπως θα αποδείξουμε στη συνέχεια, εκτός από τις διαδικαστικές διευκρινίσεις, τα παραπάνω δεν έχουν ούτε μια στάλα αλήθειας! Παρά τους ισχυρισμούς της κυβέρνησης, ο κατώτατος μισθός θα συνεχίσει να είναι έρμαιο στα χέρια των κεφαλαιοκρατών και θα αυξομειώνεται με κριτήριο τη θωράκιση της κερδοφορίας τους.

Ακολουθεί λοιπόν μια αναλυτική παρουσίαση και αποδόμηση των ψεμάτων της κυβέρνησης, τα οποία μάλιστα διακινούνται αυτούσια από το υπουργείο στα αστικά ΜΜΕ και από εκεί διασπείρονται σαν …γνήσια fake news.

Πρώτο ψέμα:«Το κράτος παρεμβαίνει και νομοθετεί προς όφελος των εργαζομένων», όπως ισχυρίζεται η υπουργός Εργασίας, Ν. Κεραμέως.

Το κράτος στον καπιταλισμό δρα προς όφελος της κυρίαρχης αστικής τάξης, ή αλλιώς των μονοπωλιακών ομίλων, των μεγάλων επιχειρήσεων. Τρανταχτά αδιαμφισβήτητα παραδείγματα αποτελούν οι παρεμβάσεις του με τις οποίες προκάλεσε τεράστια μείωση στον κατώτατο μισθό και κατάργησε τις συλλογικές διαπραγματεύσεις για την υπογραφή Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας.

Τον Φλεβάρη του 2012 η τότε συγκυβέρνηση ΠΑΣΟΚ, ΝΔ και ακροδεξιού Καρατζαφέρη εξέδωσε την Πράξη Υπουργικού Συμβουλίου (ΠΥΣ) 6/2012 που επέβαλε τη μείωση του κατώτατου μισθού κατά 32% για τους εργαζομένους έως 25 ετών και κατά 22% για τους εργαζόμενους άνω των 25 ετών. Στην ίδια ΠΥΣ δηλωνόταν ρητά: «Η άμεση προσαρμογή στα νέα μειωμένα κατώτατα όρια μισθών και ημερομισθίων, όπως καθορίζονται στις προηγούμενες παραγράφους, δεν προϋποθέτει τη σύμφωνη γνώμη των εργαζομένων».

Στη συνέχεια η μεθεπόμενη συγκυβέρνηση ΝΔ – ΠΑΣΟΚ πέρασε τον νόμο Ν. 4172/2013, με υπουργό Εργασίας τον Γ. Βρούτση, με τον οποίο καταργήθηκαν οι συλλογικές διαπραγματεύσεις για τον καθορισμό του κατώτατου μισθού, του οποίου η διαμόρφωση μέχρι και σήμερα γίνεται με υπουργική απόφαση.

Τον νόμο αυτό εφάρμοσε πρώτη η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, με υπουργό Εργασίας την Εφη Αχτσιόγλου, σημερινό στέλεχος της Νέας Αριστεράς, γι’ αυτό έμεινε στην ιστορία ως «νόμος Βρούτση – Αχτσιόγλου».

Δεύτερο ψέμα: «Προβλέπεται ρητά ότι ο κατώτατος μισθός ΔΕΝ μπορεί να μειωθεί».

Αρκεί η αναφορά στην προαναφερόμενη ΠΥΣ και στον νόμο για να διαλυθεί η αυταπάτη που προσπαθεί να καλλιεργήσει σήμερα η κυβέρνηση της ΝΔ ότι με το νομοσχέδιο που φέρνει δεν θα μειωθεί ο κατώτατος μισθός σε οποιαδήποτε συνθήκη.

Γιατί μέχρι το 2012 υπήρχε νόμος που όριζε ότι για τη διαμόρφωση του κατώτατου μισθού γίνονται συλλογικές διαπραγματεύσεις της ΓΣΕΕ με τις ενώσεις των εργοδοτών. Τον νόμο αυτό κατάργησε σε μια νύχτα η παραπάνω ΠΥΣ και παγίωσε την κατάσταση αυτή ο νόμος 4172/2013. Ετσι και τώρα ο κατώτατος μισθός μπορεί να μειωθεί με μια νέα ΠΥΣ ή με έναν επόμενο νόμο που θα καταργεί τον προηγούμενο. Αρκεί να αποτελεί ανάγκη των κεφαλαιοκρατών, όπως ακριβώς έγινε το 2012 για να αντιμετωπίσουν την καπιταλιστική κρίση, σε βάρος των εργαζομένων.

Είναι χαρακτηριστικό ότι η Οδηγία, που αποτελεί «ευαγγέλιο» για την κυβέρνηση, το ΠΑΣΟΚ και τα άλλα αστικά κόμματα, προτείνει ως κριτήριο αξιολόγησης της επάρκειας ή όχι του κατώτατου μισθού«το 60% του ακαθάριστου διάμεσου μισθού και το 50% του ακαθάριστου μέσου μισθού»⁴.

Σύμφωνα με τα τελευταία όμως δημοσιοποιημένα στοιχεία (ΕΦΚΑ) Μηνιαίας Απασχόλησης Δεκέμβρη 2023, το 60% του ακαθάριστου διάμεσου μισθού είναι 605,75 ευρώ (!) και το 50% του ακαθάριστου μέσου μισθού είναι 653,42 ευρώ! Επομένως, με βάση αυτήν την αξιολόγηση και με δεδομένο ότι σήμερα ο κατώτατος μισθός είναι 830 ευρώ μεικτά, στην καλύτερη περίπτωση μένει να μας πουν «και ευχαριστημένοι να είστε, που θέλετε και αύξηση!».

Ακόμα χειρότερα, θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα κριτήρια αυτά ως δικαιολογητική βάση ακόμα και για μείωση του κατώτατου.

Τρίτο ψέμα:«Από το 2028 ο κατώτατος μισθός θα διαμορφώνεται αντικειμενικά».

Οι παράγοντες που λαμβάνονται υπόψη – πληθωρισμός και παραγωγικότητα της οικονομίας – για τον σχηματισμό του μαθηματικού τύπου είναι πολιτική επιλογή της κυβέρνησης και γίνεται ξεκάθαρα από ταξική σκοπιά, για λογαριασμό των επιχειρηματικών ομίλων. Δηλαδή η «τράπουλα» είναι από πριν σημαδεμένη για το πώς θα διαμορφώνεται ο κατώτατος μισθός.

Αλλωστε, η εφαρμογή παρόμοιων μαθηματικών τύπων σε άλλες χώρες σε καμιά περίπτωση δεν διαμόρφωσε «επαρκείς» κατώτατους μισθούς, αλλά μισθούς πείνας, γεγονός που προκάλεσε μεγάλες εργατικές αντιδράσεις, όπως έγινε στην περίπτωση της Γαλλίας τα τελευταία χρόνια.

Τέταρτο ψέμα:«Ο κατώτατος μισθός, κατά κύριο λόγο, θα αναπροσαρμόζεται αυτόματα».

Εδώ, θα αφήσουμε το ίδιο το νομοσχέδιο της κυβέρνησης να ακυρώσει το ψέμα της. Κι αυτό γιατί οι εξαιρέσεις που προβλέπει το νομοσχέδιο, ώστε να ακυρωθεί ακόμα και αυτή η «αυτόματη αναπροσαρμογή», είναι πολλές, όλες κομμένες στα μέτρα του κεφαλαίου και επαρκώς αόριστες ώστε να μπορούν να χρησιμοποιηθούν για κάθε περίσταση.

Συγκεκριμένα λοιπόν: Στο άρθρο 6 προβλέπεται ότι «ο νομοθετημένος κατώτατος μισθός και το νομοθετημένο κατώτατο ημερομίσθιο δεν πρέπει να αναπροσαρμοστούν κατά το επόμενο έτος σύμφωνα με τον συντελεστή της παρ. 1, διότι α) η οικονομία βρίσκεται σε σημαντική ύφεση ή β) υπάρχει σημαντική απόκλιση του εθνικού πληθωρισμού (Δείκτη Τιμών Καταναλωτή) από τον στόχο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας ή γ) υπάρχει σημαντική ανισορροπία στο ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών ή δ) η βάσει του συντελεστή της παρ. 1 αναπροσαρμογή δεν δικαιολογείται από τα επίπεδα και τις μακροπρόθεσμες εξελίξεις στην παραγωγικότητα και τη δυναμική της ή την απόκλιση του κατώτατου μισθού από το εξήντα τοις εκατό (60%) του ακαθάριστου διάμεσου μισθού ή ε) υπερβαίνει τις δημοσιονομικές δυνατότητες της χώρας ή στ) δεν δικαιολογείται από έκτακτες περιστάσεις» (οι υπογραμμίσεις δικές μας).

Το ίδιο το νομοσχέδιο της κυβέρνησης δηλαδή προβλέπει έξι διαφορετικούς λόγους, εκ των οποίων αρκεί να ισχύει έστω και ο ένας για να παγώσει ο κατώτατος μισθός!

Είναι λοιπόν άμεσα αντιληπτό ότι ανά πάσα στιγμή μπορεί να γίνει επίκληση σε αυτές τις εξαιρέσεις. Είτε γιατί συμβαίνουν σχεδόν πάντα, τουλάχιστον μία από αυτές – και άρα δεν είναι εξαιρέσεις – είτε γιατί αποτελεί πολιτική επιλογή του κεφαλαίου και των κυβερνήσεών του να κρίνουν αν μια περίσταση είναι έκτακτη ή όχι.

Πέμπτο ψέμα:«Το Σχέδιο που θα εκπονηθεί θα έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση του αριθμού των εργαζομένων που καλύπτονται από Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας».

Οπως ομολογεί το υπουργείο Εργασίας σε κείμενο, που συνοδεύει το νομοσχέδιο και φέρει τον τίτλο «Ανάλυση Συνεπειών Ρύθμισης», «τα κράτη – μέλη έχουν υποχρέωση προσπάθειας και όχι αποτελέσματος (!) όσον αφορά την προώθηση των συλλογικών διαπραγματεύσεων για τη ρύθμιση των μισθών». Με άλλα λόγια, θα πιάσουν την κουβέντα και θα κοροϊδεύουν τον κόσμο ότι κάτι …κάνουν.

Δηλαδή, η κυβέρνηση δίνει σήμα στους εργοδότες ότι τουλάχιστον για τα επόμενα 3 – 5 χρόνια έχουν ξεμπερδέψει με τις κλαδικές Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας.

Ακόμα και αν το Σχέδιο μπορούσε να έχει κάποιο αποτέλεσμα, αυτό θα ερχόταν ύστερα από πολλά χρόνια καθώς προβλέπει ότι «το πρώτο Σχέδιο Δράσης της παρ. 1 εκδίδεται εντός ενός (1) έτους από την έναρξη ισχύος» του νομοσχεδίου (παρ. 4, άρθρο 5) και ότι «το Σχέδιο Δράσης έχει διάρκεια από ένα (1) έως πέντε (5) έτη» (παρ. 1, άρθρο 5). Δηλαδή, η κυβέρνηση νομοθετεί ότι ίσως το …2030 να μπορέσει η τότε κυβέρνηση να παρουσιάσει ένα «σχέδιο» για το πώς θα αυξηθεί το ποσοστό κάλυψης εργαζομένων από ΣΣΕ.

Ως προς τον προσανατολισμό του Σχεδίου, ενδεικτικό είναι ότι τα μέτρα που θα περιλαμβάνει θα αφορούν μεταξύ άλλων «β) τη δημιουργία βάσεων δεδομένων με στοιχεία, ιδίως για τους μισθούς, το κόστος παραγωγής, την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας και την απασχόληση». Μέτρο που υπηρετεί την κατεύθυνση προσαρμογής των ΣΣΕ στα μέτρα των εργοδοτών.

Αλλωστε, στο νομοσχέδιο ορίζεται ότι ως ΣΣΕ προσμετρούνται όχι μόνο οι κλαδικές και επιχειρησιακές Συμβάσεις αλλά και αυτές που υπογράφτηκαν με τις Ενώσεις Προσώπων, οι οποίες, ιδιαίτερα τον καιρό της καπιταλιστικής κρίσης, αποτέλεσαν τον «Δούρειο Ιππο» της εργοδοσίας για να επιβάλει μείωση ή καθήλωση των μισθών. Ακόμα προσμετρώνται οι διαιτητικές αποφάσεις του ΟΜΕΔ. Αναφέρει στην «Ανάλυση Συνεπειών Ρύθμισης» η κυβέρνηση: «Την ανάγκη παρακολούθησης του ποσοστού κάλυψης των αμοιβών των εργαζομένων με ΣΣΕ, υπολογίζοντας προς τούτο όλες τις ΣΣΕ, περιλαμβανομένων των επιχειρησιακών, ανεξάρτητα από το εάν αυτές καταρτίστηκαν από σωματεία ή από ενώσεις προσώπων καθώς και αυτές των οποίων το πεδίο ισχύος τους επεκτάθηκε με προσχώρηση ή επέκταση, και χωρίς διάκριση μεταξύ Συλλογικών Συμβάσεων και διαιτητικών αποφάσεων».

Τη διαχρονική πολιτική χτυπήματος των ΣΣΕ επιβεβαιώνουν άλλωστε πλήρως στοιχεία του Οργανισμού Μεσολάβησης και Διαιτησίας (ΟΜΕΔ) και του ΙΝΕ ΓΣΕΕ, τα οποία δείχνουν τα εξής:

— Το 2009 το ποσοστό κάλυψης εργαζομένων από Συλλογικές Συμβάσεις ήταν 70%. Το 2023, μετά τους αλλεπάλληλους νόμους που χτύπησαν τις ΣΣΕ, το ποσοστό κάλυψης έπεσε κάτω από 25%!

— Την τριετία 2007 – 2009 είχαν υπογραφεί 503 κλαδικές και ομοιοεπαγγελματικές συμβάσεις εργασίας και 666 επιχειρησιακές, οι οποίες γίνονταν αυτόματα υποχρεωτικές.

— Την τριετία 2021 – 2023 υπογράφτηκαν μόλις 74 κλαδικές και ομοιοεπαγγελματικές συμβάσεις, από τις οποίες η κυβέρνηση έκανε υποχρεωτικές μόνο τις 25, δηλαδή το 34,5%.

— Το 2024, μέχρι τον Σεπτέμβρη, είχαν υπογραφεί 8 κλαδικές και ομοιοεπαγγελματικές συμβάσεις εργασίας, από τις οποίες η κυβέρνηση έκανε υποχρεωτικές μόνο τις 2, δηλαδή το 25%!

Εκτο ψέμα:«Το κράτος και η εργοδοσία δεν παρεμβαίνουν στο συνδικαλιστικό κίνημα».

Η κυβέρνηση στην «Ανάλυση Συνεπειών Ρύθμισης» επικαλείται μελέτη εμπειρογνωμόνων της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας, που έχει αξιολογήσει ότι «η ισχύουσα νομοθεσία για τη συνδικαλιστική ελευθερία και τη συλλογική αυτονομία» ανταποκρίνεται «στις κατευθυντήριες αρχές της ΔΟΕ και συνοδεύτηκε από επιμέρους συστάσεις βελτίωσής τους».

Περαιτέρω ισχυρίζεται ότι η νομοθεσία αυτή «χαρακτηρίζεται από τη μη παρέμβαση του κράτους, την απαγόρευση της παρέμβασης του εργοδότη στην άσκηση των συνδικαλιστικών ελευθεριών, την παροχή επαρκών διευκολύνσεων για την άσκηση συνδικαλιστικών δικαιωμάτων και τη λειτουργία των ελεύθερων συλλογικών διαπραγματεύσεων».

Πρόκειται για ξεκάθαρη διαστρέβλωση, όταν όλα αυτά τα χρόνια, με νόμους του ΠΑΣΟΚ, της ΝΔ και του ΣΥΡΙΖΑ, έχουν χτυπηθεί οι ΣΣΕ, το δικαίωμα της απεργίας, συνολικά τα συνδικαλιστικά δικαιώματα, ενώ επιχειρείται να επιβληθεί αυστηρός έλεγχος στα συνδικάτα. Τέτοιος είναι ο νόμος 4808/2021 (Χατζηδάκη), η εγκύκλιος Αχτσιόγλου για να μην κηρυχθεί μια ΣΣΕ υποχρεωτική κ.ά.

Ακόμα είναι χαρακτηριστικό ότι το νομικό οπλοστάσιο που έχουν συνδιαμορφώσει τα κόμματα αυτά έχει ως αποτέλεσμα 9 στις 10 απεργίες να κρίνονται παράνομες ή και καταχρηστικές.

Εβδομο ψέμα:Με το νομοσχέδιο «ρυθμίζεται σύμφωνα με την Οδηγία το ζήτημα της διαφοροποίησης του κατώτατου μισθού και ημερομισθίου στον δημόσιο τομέα, ώστε να μην παρουσιάζει υστέρηση σε σχέση με τον κατώτατο μισθό και το κατώτατο ημερομίσθιο που ισχύουν στον ιδιωτικό τομέα».

Εδώ η κυβέρνηση θεωρεί τους εργαζόμενους στο Δημόσιο …«χρυσόψαρα». Οτι δεν θυμούνται και δεν γνωρίζουν πως όλες οι κυβερνήσεις μέχρι σήμερα έκοψαν το 2010 και διατηρούν μέχρι και τώρα την κατάργηση του 13ου και 14ου μισθού στο Δημόσιο. Οτι πετσόκοψαν παραπέρα τους μισθούς τους με διάφορες μεθοδεύσεις. Επομένως ο ισχυρισμός ότι αντιμετωπίζεται η υστέρηση είναι επιεικώς γελοίος.

Χρήστος Μανταλόβας

Αναδημοσιεύεται από τον Ριζοσπάστη του Σαββατοκύριακου 16-17 Νοέμβρη 2024