Ο ανθός της ελληνικής κοινωνίας (Καταλληλότεροι και καλύτεροι πέρα από κάθε υποψία)

Η φράση του τίτλου παραπέμπει σε σύνθημα που εμφανίστηκε σε πανό σε πορεία του 1990, μετά την αθώωση του αστυνομικού Μελίστα για τη δολοφονία του Μιχάλη Καλτεζά (αν και έχω την εντύπωση πως το πανό ειρωνευόταν όχι γενικά και αόριστα μια μικροαστική αντίληψη, αλλά συγκεκριμένα δήλωση του  Κωνσταντίνου Μητσοτάκη “είστε ο ανθός της ελληνικής νεολαίας” προς τους αστυνομικούς των ΜΑΤ, χωρίς όμως να καταφέρω να βρω κάποια επιβεβαίωση του γεγονότος αυτού). Το σύνθημα αυτό, ή η αρχική δήλωση αν τελικά υπήρχε, συνοψίζει τι θεωρεί ένα κομμάτι της ελίτ ως αριστεία. Λανθασμένα αυτό πολλές φορές σχετίζεται με την επαγγελματική ικανότητα, την θέληση για μάθηση, τον χαρακτήρα. Άριστος για την ελίτ είναι ο πειθήνιος, ή ακόμα καλύτερα αυτός ή αυτή που μπορεί να υπερασπιστεί και να εξασφαλίσει την αναπαραγωγή της εξουσίας της. 

Στην “Ελληνοφρένεια” της Τετάρτης 9/4 ακούγεται δήλωση της Ντόρας Μπακογιάννη όπου αναφέρει πως η κυβέρνηση έβαλε τους καλύτερους στον ΕΟΔΑΣΑΑΜ. Όμως ο καλύτερος είναι επιθετικός συγκριτικός προσδιορισμός, και άρα για να έχει νόημα θα έπρεπε να ακολουθεί άλλη μια λέξη που να προσδιορίζει το καλύτερος σε τι. Στο γλύψιμο; Στο να εκτελεί εντολές; Στο να έχει βύσμα; Δεν είναι τυχαίο ότι όποτε ακούγονται οι λέξεις καλύτερος, πιο κατάλληλος, κλπ δεν υπάρχει ποτέ το ουσιαστικό μετά και συνήθως η επιλογή ποτέ δε βασίζεται σε μετρήσιμα μεγέθη. 

Αυτό πολλές φορές δημιουργεί μια αίσθηση ανεπάρκειας, αποτυχίας, όσων βλέπουν τις επιτελικές θέσεις να καλύπτονται από, πολλές φορές, άσχετους με το αντικείμενο ανθρώπους, ενώ οι ίδιοι απορρίπτονται ως λιγότερο κατάλληλοι. Μήπως δεν είχαν ένα οργανωμένο βιογραφικό όπως είχε δηλώσει παλαιότερα ο  υπουργός –πλέον- Κυρανάκης; Μήπως δεν έχουν προσπαθήσει αρκετά; Ή μήπως έχουν προσπαθήσει σε λάθος πεδίο;

Γιατί, αν κάποιος κοιτάξει ποιοι και ποιες στελεχώνουν τις επιτελικές θέσεις, από διοικητές νοσοκομείων έως συντονιστές οργανώσεων και πολυεθνικών εταιρειών, θα διαπιστώσει ότι το κοινό τους στοιχείο δεν είναι ποτέ η επιστημονική ή επαγγελματική τους κατάρτιση, αλλά η ικανότητά τους να υπακούν σε εντολές και χάρες, να αναπαραγάγουν ένα σύστημα πελατειακών σχέσεων σε ένα δίκτυο δημοσίων σχέσεων για ημετέρους. Για αυτό το λόγο εξάλλου ποτέ κάποια τέτοια θέση δεν έχει μια συγκεκριμένη προκήρυξη με μετρήσιμα δεδομένα. Οι προκηρύξεις αυτές (αν υπάρχουν) είναι ασαφείς με ευχολόγιο το τι θα ήταν καλό να έχει ένας υποψήφιος και όχι με το τι θα έπρεπε να έχει, όχι με μετρήσιμα μεγέθη αλλά συνήθως με μια συνέντευξη που θα καθαρίσει το τοπίο για τον καταλληλότερο, για τον καλύτερο, για τον ανθό. 

Έχει ενδιαφέρον ως υπόθεση εργασίας να αναζητήσει κάποιος μια προκήρυξη για διοικητή νοσοκομείου στη Γαλλία και μια στην Ελλάδα. Στη Γαλλία υπάρχουν δέκα προαπαιτούμενα και δέκα ενισχυτικά προσόντα. Στην Ελλάδα ένα προαπαιτούμενο (πτυχίο σε οποιοδήποτε αντικείμενο) και κάμποσα ευχολόγια. Μήπως όμως στη Γαλλία δεν έχουν καπιταλισμό; Προφανώς και έχουν. Μόνο που εκεί ο καπιταλισμός βασίζεται στη βιομηχανία και την παραγωγή, ενώ στην Ελλάδα στον τουρισμό και την κατανάλωση των προϊόντων από χώρες όπως η Γαλλία. Οπότε εδώ δε χρειάζεται να λειτουργούν αποδοτικά τα πράγματα ακόμα και σε ιδιωτικές επιχειρήσεις όπου και εκεί γίνεται πεδίο εξυπηρετήσεις πολιτικών γνωριμιών. 

Οπότε, όταν η κυβέρνηση, οι επιχειρηματίες, οι εκπρόσωποι της ελίτ εν γένει αναφέρονται σε αριστεία, εννοούν το να είσαι άριστος προς τη συνοχή των συμφερόντων τους, δηλαδή να είσαι ακίνδυνος για το φαιδρό και μη αποδοτικό σύστημα που υπηρετούν. Αυτός είναι ο άνθος της κοινωνίας, αυτός είναι ο κατάλληλος, αυτός είναι ο καλύτερος. Ο καλύτερος στο να κοιτάει τη δουλειά του και την ευτυχία των λίγων. Πολλές φορές όλα αυτά περνούν απαρατήρητα αφού τα έχει συνηθίσει η κοινή γνώμη. Μερικές φορές όμως τα πράγματα γιγαντώνονται, όπως στην τραγελαφική εξέλιξη της περίπτωσης του προέδρου του ΕΔΟΑΣΑΑΜ.

Συμπερασματικά όταν ακούτε για καλύτερους, για πιο κατάλληλους και για άριστους να πηγαίνετε καλού κακού τοίχο τοίχο. 

 

Πάνος Χριστοδούλου, Βιοπαθολόγος/Εργαστηριακός Ιατρός, Ιατρός Δημόσιας Υγείας και κοινωνικής Ιατρικής,  MSc Διοίκησης Μονάδων Υγείας, MSc Διατροφής, Τροφίμων και Μικροβιώματος, Υποψήφιος Διδάκτορας Ιατρικής Πανεπιστημίου Πατρών, PGCert Διαχείρισης κρίσεων στη δημόσια υγεία και ανθρωπιστικής απάντησης